Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

I Ca 220/14 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Sieradzu z 2014-09-24

Sygn. akt I Ca 220/14

POSTANOWIENIE

Dnia 24 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Iwona Podwójniak

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSO Barbara Bojakowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2014 r. w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku J. K. (1)

z udziałem B. K., I. G. i W. K.

o stwierdzenie nabycia spadku

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 16 kwietnia 2014 r. sygn. akt I Ns 1384/13

postanawia:

oddalić apelację.

Sygn. akt I Ca 220/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Sieradzu w punkcie 1. stwierdził, że spadek po L. K., synu A.i H.zmarłym w dniu 16 października 2013 roku w S., gdzie ostatnio przed śmiercią stale zamieszkiwał nabyła z dobrodziejstwem inwentarza na podstawie testamentu notarialnego spadkodawcy z dnia 01 grudnia 2008 roku, przed notariuszem J. K. (2)
w Kancelarii Notarialnej w Ł.- Rep (...), otwartego i ogłoszonego przez Sąd Rejonowy w Sieradzu w dniu 16 kwietnia 2014 roku, w sprawie o sygnaturze akt I Ns 1384/13 - W. K., córka J.i J.w całości.

W punkcie 2. Sąd I instancji nakazał sporządzenie spisu inwentarza Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w Sieradzu, natomiast w punkcie 3. ustalił, iż każda ze stron ponosi koszty swojego udziału w sprawie.

Sąd Rejonowy oparł się na następujących ustaleniach faktycznych, które Sąd Okręgowy w całości podziela i uznaje za własne:

W dniu 15 marca 1994 roku L. K.sporządził przed notariuszem K. M.w Kancelarii Notarialnej w Ł.testament za Rep. Nr (...), na mocy którego powołał do całego spadku, jaki po nim pozostanie, swoją żonę J. K. (1), urodzoną (...), córkę W.i J..

W dniu 1 grudnia 2008 roku L. K. sporządził przed notariuszem J. K. (2) w Kancelarii Notarialnej w Ł. testament za Rep. Nr (...), na mocy którego odwołał w całości wszystkie swoje dotychczasowe testamenty i powołał do całości spadku po sobie W. K., córkę J. i J., urodzoną w dniu (...) w P.. Spadkodawca oświadczył jednocześnie, iż wydziedzicza swoje córki I. K. i B. K..

L. K., syn A. i H. zmarł w dniu 16 października 2013 roku w S., gdzie ostatnio przed śmiercią stale zamieszkiwał. Zmarł jako osoba rozwiedziona. Jego małżeństwo z J. K. (1) zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem z dnia 12 kwietnia 1988 roku. Ze spadkobierców ustawowych pozostawił po sobie córki I. G. i B. K.. Oprócz testamentów notarialnych z dnia 15 marca 1994 roku i 1 grudnia 2008 roku spadkodawca nie pozostawił innych testamentów.

W dniu 16 kwietnia 2014 roku W. K. przyjęła spadek po L. K. na podstawie testamentu notarialnego spadkodawcy z dnia 1 grudnia 2008 roku.

Powołując się na art. 926, 941, 946 oraz 950 k.c., Sąd I instancji wskazał, że w niniejszej sprawie spadkodawca pozostawił dwa ważne testamenty notarialne, przy czym w drugim z nich tj. z dnia 1 grudnia 2008 roku odwołał w całości w sposób wyraźny poprzedni testament notarialny. Sad zaznaczył, że aby sporządzić akt notarialny ww. treści notariusz z pewnością nie mógł mieć wątpliwości co do ostatniej woli spadkodawcy, a zatem wola ta musiała być wyrażona w sposób wyraźny i zrozumiały. Zdaniem Sądu wyklucza to możliwość pozostawania przez spadkodawcę w tejże chwili w takim stanie, który by to uniemożliwiał.

W ocenie Sądu Rejonowego nie ma również żadnych przesłanek uzasadniających twierdzenie, iż testament nie został sporządzony w jednej z form przewidzianej przez przepisy prawa spadkowego. Sąd wskazał, że spadkodawca sporządził testament notarialny, który odpowiada wszystkim wymogom stawianym mu przez ustawę z dnia 14 lutego 1991 roku Prawo o notariacie (Dz. U. z 2008, Nr 189, poz. 1158 ze zm.).

Również treść drugiego testamentu nie budzi w ocenie Sądu I instancji żadnych wątpliwości. Zdaniem Sadu zawarte w nim sformułowania są jasne i jednoznaczne.

Analizując treść testamentu z dnia 1 grudnia 2008 roku Sąd Rejonowy uznał bez wątpliwości, iż wolą spadkodawcy było powołanie do całości spadku - uczestniczki postępowania W. K., córki J. i J., urodzonej w dniu (...) w P..

Uwzględniając powyższe konstatacje oraz biorąc pod uwagę, iż spadkobierczyni W. K. (zgodnie z art. 640 i 641 k.p.c.) oświadczyła, iż przypadający jej na podstawie testamentu notarialnego z dnia 1 grudnia 2008 roku spadek po L. K. przyjmuje z dobrodziejstwem inwentarza, Sąd I instancji uznał, że spadek po L. K. nabyła z dobrodziejstwem inwentarza na podstawie testamentu notarialnego spadkodawcy z dnia 1 grudnia 2008 roku W. K., w całości zgodnie z ostatnią wolą spadkodawcy.

W ocenie Sądu Rejonowego wnioskodawczyni (była żona spadkodawcy) nie wskazała w piśmie złożonym w Sądzie w dniu 9 kwietnia 2014 roku na okoliczności, które mogłyby wskazywać na nieważność testamentu. Sąd zaznaczył, że z treści ww. oświadczenia wynika jedynie, iż zdaniem spadkodawczyni wolą spadkodawcy było, aby to ona dziedziczyła spadek po nim. J. K. (1) wyraźnie wskazała jednak, że nie jest w stanie określić dokumentów zawierających takie oświadczenie. Sąd podkreślił, że również na pierwszej rozprawie w dniu 29 stycznia 2014 roku mimo, iż jako wnioskodawczyni i osoba powołana do spadku w jedynym wówczas ujawnionym testamencie składała zapewnienie spadkowe uprzedzona
o odpowiedzialności karnej równoznacznej ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem wskazała, iż nie wie nic na temat innych niż złożony przez nią testamencie notarialnym z dnia 15 marca 1994 roku.

Z uwagi na przyjęcie przez W. K. spadku z dobrodziejstwem inwentarza, Sąd Rejonowy na podstawie art. 637 § 2 k.p.c, w związku z § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 1 października 1991 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przy zabezpieczaniu spadku i sporządzaniu spisu inwentarza (Dz. U. z 1991 r. Nr 92, poz. 411) w punkcie drugim orzeczenia nakazał sporządzenie spisu inwentarza Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w Sieradzu tj komornikowi, w którego okręgu znajdują się rzeczy podlegające zabezpieczeniu lub wciągnięciu do spisu inwentarza.

O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodziła się wnioskodawczyni J. K. (1).

Skarżąca wskazała w apelacji, że ujawniono nowy testament i zachodzi konieczność przesłuchania świadków: J. K. (3). M. J., A. T.. Do środka odwoławczego apelująca dołączyła pismo stwierdzające treść testamentu ustnego z dnia 15 września 2013 roku.

W piśmie z dnia 19 maja 2014 roku stanowiącym uzupełnienie apelacji wnioskodawczyni oświadczyła, że przedmiotowemu postanowieniu zarzuca:

*

naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez zaniechanie wszechstronnej i obiektywnej analizy materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie, w szczególności przez pominięcie zeznań i uwag wnioskodawczyni dotyczących innych rozporządzeń testamentowych spadkodawcy, niż wskazane przez uczestników postępowania;

*

przedwczesne wydanie postanowienia w przedmiocie otwarcia i ogłoszenia testamentu, ze względu na istnienie innych rozporządzeń testamentowych załączonych do niniejszej apelacji;

Ponadto apelująca stwierdziła, że wątpliwości budzą okoliczności powstania

testamentu złożonego do akt przez uczestniczkę postępowania, co wymaga jej zdaniem przeprowadzenia dalszego postępowania wyjaśniającego.

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez otwarcie
i ogłoszenie testamentu z dnia 15 września 2013r., ewentualnie o uchylenie orzeczenia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w zaskarżonym zakresie Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należy wskazać, że wymieniony przepis dotyczy oceny dowodów. Naruszenie tego przepisu może polegać na dokonaniu przez sąd oceny dowodów z naruszeniem zasad określonych w tym przepisie. Prawidłowe postawienie takiego zarzutu wymaga zatem wskazania konkretnego dowodu przeprowadzonego w sprawie, którego zarzut ten dotyczy i podania, w czym skarżący upatruje wadliwą jego ocenę. Zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału nie stanowi o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c. Także naruszeniem tego przepisu nie jest pominięcie przez sąd przy wyrokowaniu określonej okoliczności faktycznej, nawet jeżeli strona uważa ją za okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia sprawy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2003 r., II CK 293/02, Lex nr 151622).

W świetle powyższych rozważań trzeba zwrócić uwagę na fakt, iż podniesione zarzuty naruszenia prawa procesowego w istocie nie dotyczą naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., lecz pominięcia przez Sąd I instancji zeznań i uwag wnioskodawczyni dotyczących innych rozrządzeń testamentowych spadkodawcy, niż wskazane przez uczestników postępowania,
a w szczególności pisma z dnia 15 września 2013 roku stwierdzającego treść testamentu.

W ocenie Sądu Okręgowego przedstawione przez apelującą zarzuty nie mogą odnieść skutku. Wskazać należy, że Sąd I instancji w chwili orzekania co do istoty sprawy nie dysponował dowodem w postaci pisma z dnia 15 września 2013 roku dołączonym przez skarżącą do apelacji. Nie można także obarczyć Sadu Rejonowego winą za brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego materiału dowodowego, albowiem w toku postępowania przed Sądem I instancji nie pojawiły się okoliczności świadczące o istnieniu innych rozrządzeń na wypadek śmierci. Trzeba również zaznaczyć, że sama apelująca na rozprawie w dniu 29 stycznia 2014 roku złożyła zapewnienie przed Sądem I instancji, iż nie wie nic na temat innych testamentów niż złożony przez nią testamencie notarialnym z dnia 15 marca 1994 roku. Należy więc uznać, że Sąd Rejonowy nie mógł pominąć okoliczności, co do której nie było żadnej wzmianki w toku postępowania przed tym Sądem.

Mając na uwadze charakter postepowania o stwierdzenie nabycia spadku, Sąd Okręgowy dopuścił z dowód z pisma z dnia 15 września 2013 roku na okoliczność istnienia testamentu ustnego L. K.. W tym celu koniecznym było przekazanie wspomnianego dokumentu do Sądu Rejonowego w Sieradzu celem otwarcia i ogłoszenia pisma stwierdzającego testament ustny, albowiem sprawy dotyczące ogłoszenia testamentu rozpoznają sądy rejonowe, a ponadto wymieniony Sąd jest sądem spadku w niniejszym postępowaniu (art. 654 k.p.c. w zw. z art. 507 k.p.c.).

W związku z powyższym Sąd II instancji uzupełnił stan faktyczny w niniejszej sprawie o ustalenie, iż w dniu 15 września 2013 roku zostało sporządzone pismo stwierdzające rzekomy testament ustny L. K.. Z jego treści wynika m.in., że L. K. oświadczył, iż odwołuje wszystkie dotychczasowe testamenty oraz powołuje do całości spadku jego byłą żonę J. K. (1). Nadto w treści przedmiotowego pisma znajduje się oświadczenie
o wydziedziczeniu przez spadkodawcę jego córek – I. K. oraz B. K., a także wyjaśnienia L. K. dotyczące jego rozwodu z J. K. (1). Pismo to zostało sporządzone pismem komputerowym na karcie formatu A-4 w dniu 15 września 2013 roku. Dokument jest opatrzony podpisem spadkodawcy i świadka J. K. (3) (dowód: pismo z dn. 15.09.2013 r. – k. 3 oraz protokół z dn. 20.08.2014 r. – k. 8 - w aktach I Ns 1082/14).

Odnosząc się z kolei do zagadnienia skuteczności niniejszego testamentu wskazać należy, iż kodeks cywilny przewiduje dwa sposoby ustalenia treści testamentu ustnego,
a mianowicie pisemny (art. 952 § 2 k.c.) i sądowy (art. 952 § 3 k.c.).

Zgodnie z art. 952 § 2 k.c. treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie. Tymczasem w sprawie niniejszej na piśmie z dnia 15 września 2013 roku widnieją jedynie podpisy L. K. oraz świadka J. K. (3). Oznacza to, że nie zostały spełnione wymogi przewidziane dla pisemnego stwierdzenia testamentu ustnego, ponieważ na przedmiotowym piśmie nie ma podpisu drugiego świadka.

Powyższe nie prowadzi jednak do wniosku, że w ogóle niemożliwe już jest stwierdzenie treści testamentu ustnego, na którego istnienie powołuje się skarżąca. Trzeba podkreślić, że jeżeli pismo stwierdzające treść testamentu ustnego nie odpowiada wymaganiom ustawy, ustalenie, jakie rozrządzenie zawarł spadkodawca w swoim ustnym oświadczeniu, dopuszczalne jest wyłącznie na podstawie zgodnych zeznań świadków (art. 952 § 3 k.c.).

W myśl art. 952 § 3 k.c. w wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została
w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem; jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków. Na gruncie niniejszego postępowania wniosek o przesłuchanie trzech świadków został złożony w Sądzie w dniu 5 maja 2014 roku,
a zatem po upływie ponad 6 miesięcy od chwili śmierci spadkodawcy, która nastąpiła w dniu 16 października 2013 roku.

Mając na względzie okoliczność, iż nie można stwierdzić treści testamentu ustnego L. K. w żaden ze wskazanych przez ustawę sposobów, Sąd Okręgowy uznał, że testament ten jest bezskuteczny. Na jego podstawie nie można więc stwierdzić nabycia spadku na rzecz apelującej.

W świetle powyższych rozważań Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że rozważania dotyczące ważności testamentu ustnego są bezprzedmiotowe, ponieważ nawet gdyby przyjąć, że testament ustny spełniał wymagania ustawowe z art. 952 § 1 k.c. i tak nie można byłoby stwierdzić jego treści. W związku z tym zbędne było przesłuchiwanie świadków na okoliczność wystąpienia po stronie spadkodawcy obawy rychłej śmierci albo istnienia szczególnych okoliczności, wskutek których zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione oraz oświadczenia ostatniej woli w obecności co najmniej trzech świadków.

Przechodząc jeszcze do analizy zarzutu, zgodnie z którym złożony przez uczestniczkę W. K. testament notarialny z dnia 1 grudnia 2008 roku budzi wątpliwości, Sąd Okręgowy uznał, że nie może podzielić zapatrywania skarżącej. Ów testament został sporządzony w przepisanej prawem formie przed notariuszem i brakuje okoliczności wskazujących na sporządzenie go np. pod naciskiem innych osób, na co zwraca uwagę apelująca w piśmie z dnia 9 kwietnia 2014 roku (k.11-12). Subiektywne przekonanie skarżącej, że testament z dnia 1 grudnia 2008 roku nie odzwierciedla rzeczywistej woli spadkodawcy niepoparte żadnymi dowodami nie wystarcza do przyjęcia że testament ten jest nieważny.
W tym miejscu zgodzić się z Sądem I instancji, że ani forma ani też treść testamentu z dnia
1 grudnia 2008 roku nie budzą żadnych wątpliwości.

Sąd II instancji stwierdził więc, że Sąd Rejonowy nie popełnił zarzucanych mu uchybień, a uzupełniające postępowanie dowodowe nie dostarczyło podstaw do uznania, że stwierdzenie nabycia spadku powinno nastąpić w oparciu o testament ustny z dnia 15 września 2013 roku.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Halina Nowakowska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Sieradzu
Osoba, która wytworzyła informację:  Iwona Podwójniak,  Elżbieta Zalewska-Statuch ,  Barbara Bojakowska
Data wytworzenia informacji: