Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

I Ca 374/13 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Sieradzu z 2013-10-16

Sygn. akt I Ca 374/13

POSTANOWIENIE

Dnia 16 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Anna Lechowicz

SSO Katarzyna Powalska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 16 października 2013 r. w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku U. B.

z udziałem Skarbu Państwa - Regionalnego Zarządu (...)w P. i Starosty Powiatu w P.

o zasiedzenie

na skutek apelacji uczestnika postępowania Skarbu Państwa - Regionalnego Zarządu (...)w P.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 16 lipca 2013 r. sygn. akt I Ns 229/13

postanawia:

oddalić apelację.

Sygn. akt I Ca 374/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem, wydanym w sprawie z wniosku U. B. z udziałem: Skarbu Państwa - Regionalnego Zarządu (...)w P. i Starosty (...) o zasiedzenie, Sąd Rejonowy w Łasku stwierdził, że U. B. nabyła przez zasiedzenie z dniem 20 stycznia 2011 r. własność nieruchomości położonej w obrębie(...) P., jednostka ewidencyjna P., oznaczonej w wypisie z rejestru gruntów za nr jednostki rejestrowej(...)jako działka nr (...) o pow. 0,2503 ha, objęta urządzoną w Sądzie Rejonowym w Łasku Zamiejscowym Wydziale Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. KW Nr (...) i ustalił, że koszty postępowania zainteresowani ponoszą w granicach sum przez siebie wydatkowanych.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło po następujących ustaleniach i wnioskach:

W dniu 28 października 1980 r. M. N. zawarł ze Skarbem Państwa - Okręgową Dyrekcją (...)w P. umowę sprzedaży nieruchomości o pow. 3,60 ha, w skład której wchodziła m.in. położona w P. działka nr (...). W dniu 11 listopada 1981 r. U. N. (obecnie M. - B.) kupiła od M. N. położone w P. gospodarstwo rolne o pow. 4,49 ha. Od tej daty U. B. była również jedynym posiadaczem należącej do Skarbu Państwa części działki nr (...) (obecnie oznaczonej jako działka nr (...)), użytkując ją rolniczo wraz z pozostałymi gruntami, do których posiadała tytuł prawny. U. B. samodzielnie decydowała o sposobie użytkowania działki nr (...), była także jedynym dysponentem plonów rolnych z niej pochodzących. Jak ustalił Sąd pierwszej instancji, działka nr (...), po jej nabyciu przez Skarb Państwa, została podzielona na działki nr (...), a działka nr (...) oznaczona jest aktualnie w ewidencji gruntów pod numerem (...). W dziale I księgi wieczystej nr (...) prowadzonej w (...) w P. wpisana jest m.in. działka nr (...), w dziale II jako właściciel ujawniony jest Skarb Państwa - Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej. W dniu 28 maja 2004 r. Regionalny Zarząd (...)w P. wystąpił do Starosty (...) z wnioskiem o wydanie decyzji w przedmiocie wygaśnięcia trwałego zarządu względem m.in. działki nr (...).

Mając na uwadze powyżej przedstawione okoliczności, a także treść art. 172 k.c. oraz 336 k.c., Sąd pierwszej instancji uznał, że wniosek o zasiedzenie zasługuje na uwzględnienie. Zdaniem Sądu, posiadanie przez U. B. nieruchomości objętej wnioskiem miało charakter samoistny. Wnioskodawczyni samodzielnie decydowała o sposobie korzystania z nieruchomości oraz dysponowała pochodzącymi z niej pożytkami, nie ponosząc przy tym z tytułu jej posiadania żadnych ciężarów na rzecz innych podmiotów. Nieuzasadnione, według Sądu, były również twierdzenia pełnomocnika Skarbu Państwa - Regionalnego Zarządu (...) w P. o przerwaniu biegu zasiedzenia wskutek złożenia wniosku o wygaszenie trwałego zarządu w odniesieniu do przedmiotowej nieruchomości. Czynności tej nie można oceniać w kategoriach zdarzeń, wymienionych w art. 123 § 1 pkt 1 k.c., tym bardziej iż w żadnym zakresie nie dotyczy ona wykonywania posiadania przez faktycznego posiadacza nieruchomości. Wnioskodawczyni winna zdawać sobie sprawę z tego, iż nie była ona objęta umową sprzedaży zawartej z M. N., a zatem że obejmuje ją w posiadanie bez tytułu prawnego, co skutkowało uznaniem jej za posiadacza w złej wierze. Jak podał Sąd Rejonowy, w świetle art. 177 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 października 1990 r., przepisów o nabyciu własności przez zasiedzenie nie stosowało się wówczas, gdy nieruchomość była przedmiotem własności państwowej. Ustawa z dnia 29 lipca 1990 roku o zmianie ustawy kodeks cywilny (U. z 1990 r., nr 55, poz. 321) w art. 10 stanowiła, iż jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy istniał stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po wejściu w życie tej ustawy prowadzi do zasiedzenia - zasiedzenie biegnie od dnia wejścia jej w życie. Termin ten ulega natomiast skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, lecz nie więcej niż o połowę. Liczony dla wnioskodawczyni od dnia 1 października 1990 r. 30 - letni termin zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości upłynąłby, zdaniem Sądu pierwszej instancji, 1 października 2020 r., a z uwagi na fakt, że przed dniem 1 października 1990 r. wnioskodawczyni była w posiadaniu przedmiotowej nieruchomości przez okres 9 lat, 8 miesięcy i 12 dni - termin zasiedzenia upłynął w dniu 20 stycznia 2011 r.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się uczestnik postępowania Skarb Państwa - Regionalny Zarząd (...) w P.. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono:

- naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez przyjęcie, iż wniosek w przedstawionym stanie zasługuje na uwzględnienie,

*

błąd w ustaleniach faktycznych poczynionych na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego poprzez nieuzasadnione przyjęcie faktu nie objęcia przez uczestnika ad.2 przedmiotowej nieruchomości w posiadanie, przy równoczesnym bezpodstawnym uznaniu, iż objęcia takiego dokonała wnioskodawczyni, a także przyjęcie innej daty nabycia własności przez zasiedzenie niż wskazana w dokonanych ustaleniach opisanych w uzasadnieniu Sądu I instancji.

Przy takich zarzutach skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku oraz zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika Skarbu Państwa - Regionalnego Zarządu (...)w P. kosztów postępowania według norm przepisanych

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni wniosła o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, które doprowadziły do trafnego wniosku o zasadności dochodzonego przez wnioskodawczynię roszczenia nie budzą wątpliwości i zostały dokonane w oparciu o wszechstronną analizę zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo przyjął, iż z uwagi na spełnienie określonych w art. 172 k.c. przesłanek nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości, roszczenie U. B. jest zasadne. Zgodnie z powołanym przepisem, posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Do nabycia w drodze zasiedzenia prawa własności nieruchomości konieczne jest zatem łączne spełnienie dwóch przesłanek: samoistnego, nieprzerwanego posiadania oraz upływu czasu 20 lub 30 lat. Dobra wiara posiadacza nie jest samodzielną przesłanką nabycia własności nieruchomości, lecz ma tylko takie znaczenie, że skraca termin zasiedzenia z 30 do 20 lat. W dobrej wierze jest posiadacz, który pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu, że przysługuje mu prawo własności. Oczywiście, w przypadku zasiedzenia nieruchomości, chodzi o takie przeświadczenie w chwili uzyskania posiadania. Dobrą wiarę posiadacza wyłącza jego wiedza o rzeczywistym stanie prawnym (stanie własności) oraz jego niedbalstwo. W złej wierze jest ten kto wie, albo wiedzieć powinien, że prawo własności przysługuje nie jemu lecz innej osobie (postanowienie Sądu Najwyższego z 13 stycznia 2000 r. II CKN 657/98).

Jak wspomniano powyżej, niezbędną do nabycia prawa własności nieruchomości przesłankę stanowi objęcie jej w posiadanie samoistne. Z art. 336 k.c. wynika, że posiadaczem samoistnym jest ten, kto postępuje z rzeczą jak właściciel, o czym świadczą okoliczności dostrzegalne dla innych osób, wyrażając tym samym wolę wykonywania względem niej prawa własności (zob. m.in.: wyrok SN z dnia 19 grudnia 2000 r., V CKN 164/00, Lex nr 52668; postanowienie SN z dnia 28 lutego 2002 r., III CKN 891/00, Lex nr 54474). Posiadanie jest określonym rodzajem władztwa nad rzeczą. Występuje przy równoczesnym istnieniu fizycznego elementu władania rzeczą, określanego jako corpus possessionis, oraz psychicznego elementu animus rem sibi habendi, rozumianego jako zamiar władania rzeczą dla siebie (por. J. Ignatowicz (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. J. Ignatowicz, Warszawa 1972, s. 768-769; A. Kunicki (w:) System..., s. 830; E. Skowrońska-Bocian (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, t. I, Warszawa 1999, s. 681) . Drugą przesłankę zasiedzenia stanowi upływ czasu. Dwudziestoletni i trzydziestoletni termin zasiedzenia rozpoczyna swój bieg od dnia objęcia rzeczy w posiadanie samoistne. Przed dniem 1 października 1990 r. wyłączone było zasiedzenie nieruchomości państwowych. Bieg zasiedzenia tych nieruchomości mógł się rozpocząć dopiero po tej dacie. Jednakże, zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r., co do osób, które były posiadaczami samoistnymi takich nieruchomości przed dniem 1 października 1990 r., kodeksowe terminy ulegają skróceniu o czas trwania tego posiadania, lecz nie więcej niż o połowę, czyli nie więcej niż o 10 i 15 lat (tak w szczególności uchwała SN z dnia 31 stycznia 2002 r., III CZP 72/01, OSN 2002, nr 9, poz. 107, z glosami: A. Stelmachowskiego, OSP 2002, z. 10, poz. 126; J. Smólskiego, PS 2003, nr 3, s. 155 oraz T. Staranowicza, PS 2003, nr 5, s. 138).

Przekładając powyższe uwagi na realia rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy, iż po stronie wnioskodawczyni zostały spełnione przesłanki prowadzące do nabycia nieruchomości w drodze zasiedzenia. U. B. posiadała przedmiotową nieruchomość nieprzerwanie, a posiadanie to miało charakter samoistny. Wnioskodawczyni w chwili nabywania własności gospodarstwa rolnego była przekonana, iż obejmuje ono również działkę nr (...). Pomiędzy tą działką a nieruchomością stanowiącą przedmiot zawartej w dniu 19 stycznia 1981 r. umowy nie było widocznie wytyczonej granicy. Wnioskodawczyni samodzielnie decydowała o sposobie korzystania z przedmiotowej działki i dysponowała pozyskiwanymi z niej pożytkami. Podejmowane przez nią działania świadczą o wystąpieniu fizycznego elementu władania rzeczą ( corpus) oraz intelektualnego element zamiaru władania rzeczą dla siebie ( animus rem sibi habendi). (por. J. Ignatowicz (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, Warszawa 1972, s. 770; J.St. Piątowski (w:) System..., s. 323; E. Skowrońska-Bocian (w:) Kodeks..., s. 436). Mając na uwadze zewnętrzne znamiona zachowania wnioskodawczyni, w ocenie Sądu Okręgowego, manifestowała ona wolę wykonywania prawa własności.

Zważywszy natomiast, że wnioskodawczyni powinna mieć świadomość, iż obejmuje przedmiotową nieruchomość w posiadanie bez tytułu prawnego - jest posiadaczem w złej wierze, a to w konsekwencji przesądziło o zastosowaniu w sprawie dłuższego terminu zasiedzenia, tj. 30 – letniego. Wymagane dla zasiedzenia posiadanie samoistne trwało nieprzerwanie przez wymagany ustawą okres, w związku z czym zastosowanie znajduje domniemanie ciągłości posiadania (art. 340 zd. 1 k.c.). Przeciwko wnioskodawczyni nie zostało skierowane działanie będące akcją zaczepną bezpośrednio zmierzającą do pozbawienia jej posiadania. Okoliczność złożenia wniosku o wygaszenie trwałego zarządu w odniesieniu do przedmiotowej nieruchomości nie uzasadnia uznania, że doszło do przerwania biegu zasiedzenia. Zgodzić należy się z Sądem pierwszej instancji, iż czynności tej nie sposób oceniać w kategoriach zdarzeń wymienionych w art. 123 § 1 pkt. 1 k.c., zwłaszcza że w żadnym zakresie nie dotyczy ona wykonywania posiadania przez faktycznego posiadacza nieruchomości.

Z uwagi natomiast na unormowanie zawarte w art. 10 ustawy z dnia 29 lipca 1990 roku o zmianie ustawy kodeks cywilny (U. z 1990 r., nr 55, poz. 321), zasadnie Sąd pierwszej instancji przyjął, iż liczony dla wnioskodawczyni od dnia 1 października 1990 r. 30 - letni termin zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości, upłynąłby 1 października 2020 r., a ze względu na fakt, że przed tą datą wnioskodawczyni znajdowała się w posiadaniu przedmiotowej nieruchomości przez okres 9 lat, 8 miesięcy i 12 dni - termin zasiedzenia upłynął w dniu 20 stycznia 2011 r.

Nie można przy tym zgodzić się z apelującym w zakresie, w jakim kwestionuje zasadność przyjęcia przez Sąd pierwszej instancji, że uczestnik Skarb Państwa – Regionalny Zarząd (...)w P. nigdy nie objął działki nr (...) w posiadanie. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego, że skarżący nie realizował celu, któremu miało służyć nabycie tej nieruchomości. Nie nastąpił po stronie powodowej dostrzegalny fakt fizycznego władania nieruchomością, tj. korzystania z niej w zakresie wynikającym z celu, dla którego została przez powoda nabyta. To pozwana użytkowała ją rolniczo wraz z pozostałymi terenami, do których posiadała tytuł prawny. Nie ma przy tym znaczenia, iż data nabycia nieruchomości przez powódkę przypadała na porę roku, podczas której nastąpił przestój wykonywania czynności faktycznych wynikających z przeznaczenia nieruchomości, ponieważ oczywistym jest, że prowadzenie gospodarstwa rolnego charakteryzuje się wykonywaniem prac o charakterze sezonowym, a to nie może uzasadniać przekonania, że okres niewykonywania prac polowych stanowi czas, w którym nieruchomość nie znajdowała się w posiadaniu wnioskodawczyni.

Marginalnie dodać należy, że pozwana nabyła gospodarstwo rolne w dniu 19 stycznia 2011 r., co wynika zarówno z wniosku o stwierdzenie zasiedzenia (k. 3), jak i umowy sprzedaży (k. 35-6). Wobec tego Sąd pierwszej instancji w treści uzasadnienia zaskarżonego rozstrzygnięcia podał nieprawidłową datę objęcia nieruchomości w posiadanie, oznaczając ją na dzień 11 listopada 1981 r. Nie ma to jednak wpływu na trafność zaskarżonego orzeczenia, ponieważ termin nabycia nieruchomości został ustalony właściwie, tj. na dzień 20 stycznia 2011 r.

Mając na uwadze powyższe, w oparciu o art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy apelację oddalił.

(...)

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Halina Nowakowska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Sieradzu
Osoba, która wytworzyła informację:  Barbara Bojakowska,  Anna Lechowicz ,  Katarzyna Powalska
Data wytworzenia informacji: