Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Powalska

Protokolant : sekr. Joanna Wołczyńska - Kalus

po rozpoznaniu w dniu 1 lipca 2014 r. w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Starosty Ł.

przeciwko Gminie Ł.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej Gminy Ł. na rzecz Skarbu Państwa – Starosty Ł. kwotę 118.870,10 ( sto osiemnaście tysięcy osiemset siedemdziesiąt 10/100 ) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 września 2013 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  nakazuje pobrać od pozwanej Gminy Ł. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 5.955 ( pięć tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt pięć ) złotych tytułem opłaty sądowej, której Skarb Państwa nie miał obowiązku uiścić;

4.  zasądza od pozwanej Gminy Ł. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3600 ( trzy tysiące sześćset ) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 223/13

UZASADNIENIE

W dniu 19 września 2013 r. (data wpływu) Skarb Państwa reprezentowany przez Starostę Ł. wystąpił z powództwem przeciwko Gminie Ł. o zasądzenie na jego rzecz kwoty 119.111,30 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty, tytułem zwrotu równowartości przekazanych nieodpłatnie pozwanej nieruchomości.

W uzasadnieniu strona powodowa podała, że aktem notarialnym z 1998 r. darowała pozwanej położone w Ł. działki nr (...) na realizację celów komunalnych, ze szczególnym uwzględnieniem obsługi instalacji gazu ziemnego. Zdaniem powoda, z uwagi na zbycie przez Gminę Ł. darowanych jej uprzednio nieruchomości na rzecz osób fizycznych, wykorzystujących działki do celów prywatnych, niezrealizowane zostały cele wskazane w umowie darowizny. W związku z nieprzeznaczeniem powyższych nieruchomości na realizację zadań wskazanych w umowie oraz wobec braku zgody Wojewody (...) na odstąpienie od odwołania darowizny reprezentujący Skarb Państwa Starosta Ł. był zobowiązany darowiznę odwołać. Po stronie pozwanej powstał natomiast obowiązek zwrotu przedmiotu darowizny. Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia wskazano przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, z późn. zm. (pozew k. 2 - 7).

W odpowiedzi na pozew pozwana Gmina Ł. wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania sądowego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podniosła jednocześnie zarzut przedawnienia dochodzonego przez powoda roszczenia (odpowiedź na pozew k. 41 – 43, pismo k. 45).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Aktem notarialnym rep. A nr (...) z dnia 21 lipca 1998 r. Skarb Państwa darował Gminie Ł. położone w obrębie 9 miasta Ł. działki nr: (...), dla której prowadzono księgę wieczystą nr (...), dla których prowadzono księgę wieczystą nr (...). W § 5 powyższego aktu określono, że działki zostały darowane z przeznaczeniem na cele komunalne ze szczególnym uwzględnieniem obsługi instalacji gazu ziemnego. Przedstawiciel Skarbu Państwa oświadczył, że jeżeli cel darowizny nie zostanie osiągnięty –może zostać ona odwołana. Przed dokonaniem wspomnianej czynności prawnej Gmina Ł. była użytkownikiem wieczystym wyżej opisanych działek.

(dowód: kopia aktu notarialnego k. 11-13)

Z działki oznaczonej nr ewidencyjnym 107/5 wydzielono działkę nr (...) (bezsporne).

W dniu 26 października 2000 r. pozwana gmina dokonała sprzedaży działki nr (...) na rzecz D. i W. małżonków N., a w wyniku umowy sprzedaży z 23 października 2001 r. na L. i K. małż. G. oraz T. K. przeniesiono własność działki nr (...). Wypisy aktów notarialnych obejmujące powyższe umowy zostały przesłane przez notariusza do Wydziału Gospodarki Nieruchomościami Starostwa Powiatowego w Ł., gdzie wpłynęły w dniach: 7 listopada 2000 r. – wypis aktu notarialnego obejmującego umowę z 26 października 2000 r. oraz 22 listopada 2001 r. – wypis aktu notarialnego obejmującego umowę z 23 października 2001 r. (dowód: akt notarialny rep. (...) k. 14 - 15, akt notarialny rep. (...) k. 16 – 18, pisma k. 79 - 80)

Wojewoda (...) w ramach prowadzonej przez siebie kontroli nad gospodarowaniem i stanem majątku Skarbu Państwa, w 2011 r. skierował do Starosty Ł. pismo, w którym sformułował zapytanie czy zostały osiągnięte cele komunalne darowanych gminie nieruchomości, w tym przedmiotowych działek. W celu udzielenia odpowiedzi Starosta Ł. wystąpił do przedstawicieli poszczególnych gmin o przesłanie niezbędnych informacji. Gmina Ł. poinformowała wtedy, że nieruchomości stanowiące działki o numerach ewidencyjnych (...) zostały sprzedane na rzecz osób prywatnych (dowód: zeznania powoda - protokół rozprawy z dnia 12 maja 2014-, k. 75 verte)

Pismem z 8 grudnia 2011 r. Starosta Ł. zwrócił się do Wojewody (...) z prośbą o wyrażenie zgody na odstąpienie od odwołania umowy darowizny nieruchomości oznaczonych nr 107/3 oraz 107/15. Wskazał, że cele darowizny przedmiotowych działek nie zostały osiągnięte. Nabywca działki (...) wystąpił o zmianę przeznaczenia jej na cele mieszkaniowe i uzyskał na to zgodę, a na działce nr (...) znajdują się zabudowania gospodarcze, co oznacza zaistnienie nieodwracalnych skutków prawnych sprzedaży działek (dowód: pismo k. 19-20 verte).

W piśmie z 27 lutego 2012 r. Wojewoda (...) poinformował, że nie wyraża zgody na odstąpienie od odwołania darowizny powyższych nieruchomości. Uznał, iż odstąpienie od odwołania darowizny stanowiłoby naruszenie obowiązku gospodarowania nieruchomościami w sposób zgodny z zasadami prawidłowej gospodarki wynikającego z art. 12 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.) Skoro przedmiotowe nieruchomości nie zostały przeznaczone na oznaczony w umowie darowizny cel komunalny, stosownie do art. 13 ust w.w. ustawy, Wojewoda (...) poinformował burmistrza Gminy Ł. o obowiązku podjęcia przez niego działań zmierzających do odwołania darowizny i wyegzekwowania kwoty stanowiącej równowartość prawa własności do omawianego gruntu, w razie barku możliwości przywrócenia Skarbowi Państwa przedmiotu darowizny. O odmowie wyrażenia zgody na odstąpienie od odwołania darowizny Starosta C. G., pismem z 14 marca 2012 r. poinformował Burmistrza Ł. G. S. ( dowód: pismo k. 20- 21).

Pismem z 28 czerwca 2012 r. strona pozwana, nawiązując do pisma z 14 marca 2012 r. w zamian za przedmiot darowizny zaproponowała następujące działki położone w Ł.i Z.: (...); w obrębie (...), (...), w obrębie W.–(...) . Starosta odmówił ich przyjęcia podając, że zostały one wydzielone na poszerzenie jednej z ulic w Ł.stanowiącej aktualnie drogę powiatową i mają być przedmiotem nieodpłatnego przekazania na cele publiczne. Starosta poprosił jednocześnie o przedstawienie innych nieruchomości podobnych pod względem wielkości i położenia do działek nr (...), bądź przekazanie na rzecz Skarbu Państwa równowartości prawa własności do przedmiotowych gruntów (dowód: pisma k. 22 – 23, pismo k. 45, zeznania powoda - protokół rozprawy z dnia 12 maja 2014 r., k. 75 verte- 76).

W piśmie z 12 listopada 2012 r. Starosta Ł. złożył oświadczenie o odwołaniu darowizny objętej aktem notarialnym z 21 lipca 1998 r. Mając na uwadze wycenę działek dokonaną przez rzeczoznawcę majątkowego wniósł o przekazanie mu kwoty 112.500 zł. W odpowiedzi na jego żądanie strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia dotyczącego zwrotu przedmiotu darowizny. Stwierdzono, że w sprawie zastosowanie znajduje art. 118 k.c., zgodnie z którym roszczenia majątkowe przedawniają się po upływie 10 lat. (pisma k. 34 - 37) .

Pismem z 4 kwietnia 2013 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 112.500 zł. Wezwanie do zapłaty zostało doręczone w dniu 11 kwietnia 2013 r. (pismo k. 38 -39 verte, kserokopia potwierdzenia odbioru k. 82).

Działki nr (...)o pow. 1005 m ² i (...)o pow. 610 m ² położone są w obrębie 9 miejscowości Ł.przy ul. (...). Aktualnie w Sądzie Rejonowym w Łasku prowadzone są dla nich odpowiednio księgi wieczyste: (...)i (...). Działka nr (...)stanowi własność D.i W.małż. N.i przedstawia wartość 70.000 zł, a działka nr (...)jest własnością M. G., P. Z.i A. K.i przedstawia wartość 42.500 zł. Na nieruchomościach znajdują się zabudowania gospodarcze i mieszkaniowe. Łączna wartość działek stanowi kwotę 112.500 zł (dowód: operat szacunkowy k. 24 – 29, mapa k. 30 – 31, wypis z rejestru gruntów k. 32 - 33)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron. Sąd dał wiarę zeznaniom złożonym przez powoda, a zeznania założone przez burmistrza uznał za wiarygodne w takim zakresie, w jakim korelowały one z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym. W szczególności Sąd nie dał wiary twierdzeniom przedstawiciela pozwanej aby w piśmie z dnia 28 czerwca 2012 r. nie proponował powodowi wymienionych tam nieruchomości w zamian za objęte kwestionowana darowizną. Jednoznacznie brzmiąca treść pisma pozostaje bowiem z sprzeczności temu, co twierdził Burmistrz Gminy Ł..

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie, za wyjątkiem nieznacznej części roszczenia odsetkowego.

Podstawę prawną dochodzonego przez powoda roszczenia stanowią przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.). W świetle art. 13 ust. 2 cytowanej regulacji, nieruchomość stanowiąca własność Skarbu Państwa może być przedmiotem darowizny dokonywanej między Skarbem Państwa a jednostką samorządu terytorialnego. W umowie darowizny określa się cel, na który nieruchomość jest darowana. W przypadku niewykorzystania nieruchomości na ten cel darowizna podlega odwołaniu, z zastrzeżeniem ust. 2a, stosownie do którego darowizny nieruchomości stanowiącej przedmiot własności Skarbu Państwa dokonuje starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej - za zgodą wojewody. Odstąpienie od odwołania darowizny następuje za zgodą organu, który wyraził zgodę na jej dokonanie.

Przepis art. 13 ust. 1 u.g.n. wyraża ogólną zasadę, że nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność jednostek samorządu terytorialnego mogą być przedmiotem obrotu. Jeżeli są przedmiotem darowizny to w umowie musi zostać określony cel, na który nieruchomość jest darowana. Jeżeli określony cel nie zostanie zrealizowany, darowizna może ulec odwołaniu. Odwołanie darowizny następuje zgodnie z art. 900 k.c. poprzez złożenie obdarowanemu oświadczenia na piśmie. Przepis art. 13 ust. 2 u.g.n. nie określa terminu, w jakim darowana nieruchomość ma zostać wykorzystana na cel podany w umowie darowizny, a tym samym nie określa terminu, w jakim ewentualnie należałoby odwołać darowiznę. Nie znajduje zatem zastosowania przyjęta w kodeksie cywilnym zasada, w świetle której darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o przesłance uzasadniającej odwołanie.

W niniejszej sprawie aktem notarialnym z 1998 r. Skarb Państwa reprezentowany przez Starostę Ł. darował pozwanej Gminie Ł. położone w Ł. działki nr (...) na realizację celów komunalnych, ze szczególnym uwzględnieniem obsługi instalacji gazu ziemnego. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że oznaczony w umowie cel darowizny przedmiotowych nieruchomości nie został osiągnięty i okoliczność ta nie była objęta sporem. Z uwagi na zbycie nieruchomości na rzecz osób prywatnych w drodze umów sprzedaży zawartych w dniu 26 października 2000 r. oraz 23 października 2001r. cel darowizny nie został osiągnięty. Zachodziły więc podstawy do złożenia oświadczenia woli o odwołaniu darowizny, które to uprawnienie w niniejszej sprawie nie było ograniczone żadnym terminem. Nie zachodziła przy tym przewidziana w art. 13 ust. 2a u.g.n. możliwość odstąpienia od odwołania darowizny, ponieważ organ, który wyraził zgodę na jej dokonanie – Wojewoda (...) – nie wyraził zgody na odstąpienie odwołanie. Po stronie pozwanej powstał zatem obowiązek przeniesienia własności darowanych nieruchomości z powrotem na darczyńcę. Ze względu jednak na fakt zbycia działek osobom prywatnym i bark możliwości przywrócenia ich Skarbowi Państwa, a także niezaproponowanie przez pozwaną działek odpowiadających powodowi w zamian za przedmiot darowizny - powód wystąpił o zwrot równowartości nieruchomości.

Nie można zgodzić się z pozwaną, że w sprawie doszło do przedawnienia przysługującego powodowi roszczenia w kontekście terminu początku biegu okresu przedawnienia. Niewątpliwie w związku z tym, że na gruncie ustawy o gospodarce nieruchomościami nie zawarto regulacji dotyczących terminów przedawnienia, zastosowanie znajdują ogólne zasady przewidziane w art. 118 k.c. w zw. z art. 117 k.c., na podstawie których roszczenia majątkowe przedawniają się po upływie 10 lat. Na rozprawie w dniu 12 maja 2014 r. przedstawiciel pozwanej gminy podniósł, że początek biegu terminu przedawnienia dla dochodzenia przysługującego powodowi roszczenia rozpoczął się z dniem wpływu wypisów aktów notarialnych obejmujących umowy sprzedaży przedmiotowych nieruchomości do Starostwa Powiatowego w Ł., a zatem w dniach 7 listopada 2000 r. oraz 22 listopada 2001 r. Zdaniem pozwanej w tych datach Starosta Ł. powziął wiadomość o dokonanych czynnościach, a tym samym braku realizacji komunalnych celów darowizny. W ocenie Sądu z takim stanowiskiem nie sposób się jednak zgodzić. Wypisy aktów notarialnych obejmujące powyższe umowy zostały przesłane do Wydziału Gospodarki Nieruchomościami Starostwa Powiatowego w Ł. w celach ewidencyjnych, co wynika z powszechnego w tej mierze obowiązku nałożonego na notariusza. Nie świadczy to o tym, że Starosta zapoznał się z ich treścią, a tym bardziej, że dowiedział się z nich o braku realizacji celów komunalnych wcześniejszej darowizny, gdyby nawet je czytał. Z uwagi zaś na to, że nie ma on obowiązku prowadzenia w tym zakresie czynności sprawdzających, nie występował wcześniej o udzielenie informacji o sposobie zagospodarowania darowanych gminie nieruchomości. Powziął wiedzę w kwestii sprzedaży działek i niezrealizowania celu umowy darowizny dopiero w czasie otrzymania skierowanego przez Wojewodę (...) pisma obejmującego zapytanie w kwestii osiągnięcia celu, na który działki (...), zostały przeznaczone. Pismo to zostało doręczone Staroście Ł. w 2011 r. Termin przedawnienia dochodzonego w pozwie roszczenia nie mógł zatem upłynąć.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że proponując w piśmie z 28 czerwca 2012 r. (k.22) w zamian za działki nr (...) inne nieruchomości strona pozwana uznała roszczenie, co miało wpływ na bieg terminu przedawnienia. Niewiarygodne okazały się złożone w tym kontekście zeznania Burmistrza Gminy Ł., w świetle których przedstawionych w piśmie działek nie potraktowano jako ekwiwalentu ale jako proces regulacji praw własnościowych. W treści powyższego pisma wskazano bowiem, że nawiązuje ono do pisma z dnia 14 marca 2012 r. dotyczącego zwrotu na rzecz Skarbu Państwa równowartości przedmiotu darowizny.

Skoro więc doszło do skutecznego odwołania darowizny przez powoda, analogicznie do przepisów art. 888 i następnych k.c., normujących umowę darowizny, obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym. Zatem zgodnie z treścią art. 405 k.c. obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Wobec powyższego zasadne było zasądzenie od pozwanej gminy na rzecz powoda Skarbu Państwa równowartości działki nr (...), tj. jak wynika ze sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego operatu szacunkowego – kwoty 112.500 zł. Wartość nieruchomości, wynikająca z przedstawionego przez powoda operatu szacunkowego, nie była kwestionowana przez pozwaną, zatem okoliczność ta jako przyznana nie wymagała dowodu wobec treści art. 229 k.p.c. .

Wskazać jednocześnie należy, że dochodzona pozwem kwota 119.111,30 zł stanowi sumę kwoty 112.500 zł oraz skapitalizowanych odsetek ustawowych obliczonych przez powoda od dnia 4 kwietnia 2013 r. do dnia wniesienia pozwu. Przedsądowe wezwanie do zapłaty zostało natomiast doręczone stronie pozwanej w dniu 11 kwietnia 2013 r. a zatem roszczenie stało się wymagalne najwcześniej w dniu 12 kwietnia 2014 r. Od tej daty należy liczyć wysokość skapitalizowanych odsetek. Do dnia wniesienia pozwu tj. 17 września 2013 r. upłynęło 159 dni. Rozporządzeniem Rady Ministrów z 4 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych (Dz. U. z 12 grudnia 2008 r.) wysokość odsetek ustawowych ustalono na 13 % w stosunku rocznym. 13% z kwoty 112.500 zł w skali roku stanowi 14.625 zł, tj. 40,06 zł dziennie. Wysokość skapitalizowanych odsetek za 159 dni daje kwotę 6.370,10 zł, która wraz z kwotą roszczenia głównego stanowi sumę 118.870,10 zł. Roszczenie ponad tę kwotę podlegało oddaleniu.

W pozostałym zakresie o odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., zasądzając je zgodnie z żądaniem pozwu.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 zdanie drugie k.p.c. skoro powód wygrał sprawę , ulegając jedynie w części dotyczącej skapitalizowanych odsetek ustawowych za okres od 4 do 11 kwietnia 2013r. Koszty zastępstwa procesowego Sąd zasądził na podstawie § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w związku z art. 11 ust. 3 ustawy z 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 169, poz. 1417 ze zm.).

O obowiązku uiszczenia przez pozwaną opłaty sądowej orzeczono na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst. Jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm).

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w wyroku.