Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 listopada 2015 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Iwona Podwójniak

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSO Joanna Składowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2015 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z powództwa R. M.

przeciwko (...) SA w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 24 lipca 2015 roku, sygnatura akt I C 861/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda R. M. na rzecz pozwanego (...) SA w W. kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 350/15

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 17 września 2014 roku powód R. M. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 60 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 13 marca 2014 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za śmierć matki. Ponadto, powód wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego kosztów postępowania.

W odpowiedzi na pozew, pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz od powoda kosztów postępowania.

Sąd Rejonowy w Łasku wyrokiem z dnia 24 lipca 2015 roku sygn. akt I C 861/14 zasądził od pozwanego (...) S.A. na rzecz powoda R. M. tytułem zadośćuczynienia kwotę 30 000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 13 marca 2014 roku do dnia zapłaty, jednocześnie oddalając powództwo w pozostałej części. Ponadto, Sąd wzajemnie zniósł między stronami koszty zastępstwa procesowego oraz nakazał pobrać tytułem wydatków od pozwanego kwotę 1 692,09 zł, a od powoda kwotę 1 692,08 zł na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku, przy czym kwotę należną od powoda Sąd nakazał ściągnąć z zasądzonego na jego rzecz świadczenia.

Rozstrzygając jak wyżej Sąd oparł się na następujących ustaleniach faktycznych i wnioskach.

W dniu 8 września 1998 roku w miejscowości D. L. G., kierując samochodem osobowym marki F. (...) nr rej. (...), spowodował wypadek drogowy, w wyniku którego śmierć na miejscu zdarzenia poniosła I. M. – matka powoda.

Sąd Rejonowy w Łasku wyrokiem z dnia 31 marca 1999 roku sygn. akt II K 582/98 uznał L. G. za winnego popełnienia przestępstwa z art. 177 § 2 kk (spowodowanie wypadku komunikacyjnego) popełnionego w dniu 8 września 1998 roku i skazał go za to na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat.

Sprawca szkody L. G. w dacie zdarzenia był objęty ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej przez pozwanego.

Po śmierci matki życie powoda zmieniło się. Wcześniej mieszkał z matką, starszym bratem S. (w chwili wypadku 23 lata) i młodszym W. (w chwili wypadku 16 lat). Po śmierci I. M., w wyniku załamania starszego brata, to na powoda spadł obowiązek utrzymania domu. Po dwóch miesiącach od wypadku powód został zatrudniony na miejsce matki w Zakładach (...) w P..

I. M. byłą osobą bardzo ciepłą, rodzinną i opiekuńczą. Była zżyta z powodem, łączyły ich bliskie więzi emocjonalne. R. M. zawsze mógł liczyć na matkę. Po jej śmierci, przez okres około 2 lat, powód miał problemy ze snem. Jednakże żałoba po śmierci matki u powoda nie przybrała formy patologicznej, a tym samym nie wywołała uszczerbku na zdrowiu w aspekcie psychologicznym lub psychiatrycznym. Ponadto, powód nie wymaga i nie wymagał leczenia psychiatrycznego ani pomocy psychologicznej.

Sąd Rejonowy w Łasku wyrokiem z dnia 30 marca 2015 roku sygn. akt I C 737/14 zasądził na rzecz S. M. (brata powoda) kwotę 45 000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć matki. Wyrok jest prawomocny.

Pozwany decyzją z dnia 12 marca 2014 roku odmówił powodowi wypłaty odszkodowania. Jednakże, na podstawie pisma z dnia 24 czerwca 2015 roku, pozwany przyznał i wypłacił R. M. kwotę 15 000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Sąd pierwszej instancji wskazał na art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc jako podstawę żądania przez powoda zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w postaci więzi rodzinnych. Zgodnie z przytoczonym przepisem, powód może żądać od sprawcy wypadku odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Wobec zawarcia przez L. G. umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych – na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku oraz na podstawie art. 822 § 1 kc to pozwany jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną powodowi.

Ustalając kwotę należnego R. M. zadośćuczynienia, Sąd miał na względzie, aby przyznana kwota wyrównała powodowi uszczerbek w postaci gwałtownego zerwania bardzo silnych relacji łączących go z matką. Jednakże, Sąd wziął pod uwagę również to, że żałoba powoda nie przybrała formy patologicznej. W związku z powyższym, Sąd uznał za odpowiednią kwotę zadośćuczynienia 45 000 zł. Z uwagi na wcześniejsze wypłacenie przez pozwanego kwoty 15 000 zł, Sąd zasądził od (...) S.A. na rzecz R. M. brakującą kwotę 30 000 zł, w pozostałym zakresie oddalając powództwo jako wygórowane. Sąd zasądził również odsetki ustawowe od przyznanej kwoty oraz zniósł wzajemnie koszty zastępstwa procesowego między stronami.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając go w części oddalającej powództwo, tj. co do kwoty 30.000 zł. R. M. zarzucił skarżonemu orzeczeniu naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, iż kwota zadośćuczynienia 30 000 zł przyznana powodowi jest adekwatna do krzywdy, jaką wywołała u niego śmierć matki. W oparciu o ten zarzut, powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na jego rzecz dalszych 30 000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 13 marca 2014 roku oraz zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów postępowania za pierwszą oraz drugą instancję.

W uzasadnieniu powód wskazał, że sąd pierwszej instancji niedostatecznie uwzględnił i rozważył przy określaniu rozmiaru krzywdy fakt, że wskutek tragicznego wypadku utracił on najbliższego członka rodziny, ze krzywda jest nieodwracalna i już do końca życia będzie musiał on się z nią zmierzyć.

W odpowiedzi na apelacje pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy stwierdzić, że Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji. Powyższe ustalenia nie były również kwestionowane przez apelującego. Należy również podzielić wszystkie oceny i racje prawne w zakresie odnoszącym się do podstawy powództwa i wysokości przyznanego zadośćuczynienia.

Powód domagał się zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc. Przytoczony przepis ma fundamentalne znaczenie dla ochrony dóbr osobistych. Jednakże, w przeciwieństwie do art. 23 i 24 kc, które określają ogólne podstawy cywilnoprawnej ochrony dóbr osobistych, wskazując jednocześnie środki ochrony niemajątkowej, to przepis art. 448 kc statuuje instrumenty ochrony dóbr osobistych o charakterze majątkowym. Mianowicie, osoba pokrzywdzona naruszeniem dóbr osobistych może domagać się odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Należy zauważyć, że zgodnie z ogólnymi wskazaniami zasad ochrony majątkowej, przepis art. 448 k.c. znajduje zastosowanie do naruszeń jakiegokolwiek dobra osobistego i to w zakresie oznaczonym w przytoczonym przepisie, chyba że w kodeksie cywilnym bądź w odrębnych ustawach określone zostały szczególne reguły, dotyczące określonych naruszeń. Takie stanowisko uzasadnia dążenie do jak najpełniejszej ochrony pokrzywdzonego.

Niewątpliwie, otwarty katalog dóbr osobistych określony w art. 23 kc obejmuje również dobro osobiste w postaci więzi rodzinnej. Wobec braku odrębnej regulacji, opisane wyżej dobro osobiste objęte jest dyspozycją art. 448 kc.

Sąd pierwszej instancji słusznie przyjął, że na gruncie rozpatrywanej sprawy doszło do naruszenia dobra osobistego powoda w postaci więzi rodzinnej. Więzi łączące rodziców i dzieci należą do tych najsilniejszych relacji rodzinnych. Dzieci i rodzice są wzajemnie dla siebie oparciem do końca życia. Członków najbliższej rodziny łączą silne więzi emocjonalne i można powiedzieć, że są dla siebie osobami najbliższymi. Rodzice pomagają swoim dzieciom jeszcze wiele lat po osiągnięciu przez nich dojrzałości, a dzieci opiekują się rodzicami w ich starości.

Dlatego gwałtowne zerwanie tych więzi z powodu tragicznej śmierci matki niewątpliwie było dla powoda trudnym przeżyciem. Z tego powodu jego życie nagle się zmieniło. Musiał zacząć zarabiać i opiekować się młodszym bratem. Należy jednak pamiętać, że żałoba po śmierci rodzica nie przybrała u powoda patologicznej formy – nie potrzebował on z tego powodu pomocy psychiatrycznej ani psychologicznej. W chwili śmierci matki był osobą już dojrzałą i był w stanie samodzielnie poradzić sobie w życiu, chociaż przykre wspomnienia na pewno będą mu towarzyszyły do końca życia.

Oczywiście trudno zrekompensować kwotą pieniężną krzywdę, jakiej powód doznał z powodu śmierci matki. Jednakże, należy stwierdzić, że Sąd pierwszej instancji zasadnie ustalił kwotę zadośćuczynienia (45 000 zł) w oparciu o opisane wyżej okoliczności. Suma ta jest odpowiednia i odpowiada zasadom orzekania w tego typu sprawach, przy jednoczesnym uwzględnieniu sytuacji powoda.

W pierwszym rzędzie wskazać należy, że powód błędnie wywodzi, jakoby Sąd przyznał mu tytułem zadośćuczynienia kwotę 30 000 zł. Sąd pierwszej instancji uznał za uzasadnioną kwotę 45 000 zł, a tylko z uwagi na dokonaną już wypłatę przez pozwanego kwoty 15 000 zł, zasądził na rzecz R. M. kwotę 30 000 zł.

Nie ma racji również skarżący twierdząc, że przyznana kwota nie jest adekwatna do stopy życiowej społeczeństwa, nie jest realnie odczuwalną wartością ekonomiczną. Suma 45 000 zł w polskich warunkach jest znaczną kwotą, wielokrotnie przewyższa średnie miesięczne wynagrodzenie.

Niewątpliwie żałoba po śmierci rodzica to szczególny stan. Jednakże, należy zwrócić uwagę, że u powoda stan żałoby nie przybrał formy, która uzasadniałaby pomoc psychiatryczną lub psychologiczną. Ponadto kwota zadośćuczynienia nie może prowadzić do nieuzasadnionego wzbogacenia osoby pokrzywdzonej.

Podnieść przy tym należy, że korygowanie przez sąd drugiej instancji zasądzonego zadośćuczynienia jest aktualne tylko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie – rażąco wygórowane albo rażąco niskie. W niniejszej sprawie taki zarzut nie może być skuteczny. Kwota zadośćuczynienia w łącznej wysokości 45 000 zł – zważywszy powołane wyżej okoliczności – nie może być kwalifikowana jako rażąco zaniżona. Zarzut apelacji nieodpowiedniości przyznanej kwoty zadośćuczynienia nie może więc odnieść skutku. Tylko bowiem w razie wyraźnego – co w niniejszej sprawie nie nastąpiło – naruszenia zasad orzekania w przedmiocie wysokości zadośćuczynienia możliwe byłoby uznanie zasadności zaskarżenia.

Wielkość zadośćuczynienia jest adekwatna do doznanej krzywdy, odpowiada również aktualnym stosunkom majątkowym społeczeństwa. Jednocześnie spełnia swój cel kompensacyjny – stanowi dla powoda ekonomicznie odczuwalną wartość. Zasądzona kwota spełnia też postulat przyznawania tożsamych kwot w zbliżonych stanach faktycznych – bratu powoda została przyznana taka sama kwota zadośćuczynienia z tytułu śmierci matki.

W takim stanie rzeczy – wobec tego, że apelacja nie jest uzasadniona – podlega ona oddaleniu (art. 385 kpc).

O kosztach postępowania za drugą instancję orzeczono w oparciu o przepis art. 98 § 1 kpc – stosownie do wyniku zaskarżenia. Przegrywający apelację powód winien zwrócić pozwanemu koszty zastępstwa prawnego w wysokości określonej stosownie do § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 roku, poz. 490).