Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Rudnik (spraw.)

Sędziowie: SO Marek Podwójniak

SO Jacek Wojdyn

Protokolant: sekr. sąd. Monika Stasiak

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Poddębicach Marka Wojtysiaka oraz oskarżyciela publicznego z Urzędu Skarbowego w P. – J. N.

po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2016r.

sprawy A. S.

oskarżonego o przestępstwo skarbowe 56§2 kks w zw. z art. 6§2 kks w zw. z art. 9§3 kks

na skutek apelacji wniesionych przez Prokuratora Rejonowego w Poddębicach oraz Urząd Skarbowy w P.

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku VII Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą w P. z dnia 10 sierpnia 2016r. wydanego w sprawie VII K 179/15

na podstawie art. 437§1 i 2 kpk w zw. z art. 438 pkt 2 kpk w zw. z art. 113§1 kks:

uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Łasku
VII Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą w P. do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt II Ka 229/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10 sierpnia 2016 roku wydanym w sprawie VII K 179/15 Sąd Rejonowy w Łasku VII Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą w P. uniewinnił oskarżonego A. S. od dokonania zarzucanego mu czynu wyczerpującego dyspozycję art. 56 § 2 kks w zw. z art. 6 § 2 kks w zw. z art. 9 § 3 kks polegającego na tym, że zajmując się, na podstawie umowy – jako Prezes Zarządu – sprawami gospodarczymi (...) Sp. z o.o., z/s (...), (...)-(...) Z., NIP 828 139 99 59 – będącej komplementariuszem (...) Sp. z o.o. SKA z/s (...), (...)-(...) Z., NIP 828 140 10 24, będącej z kolei płatnikiem podatku dochodowego od towarów i usług, działając w wykonaniu tego samego zamiaru, w imieniu ww. podatnika, dopuścił się podania nieprawdy w złożonych do Urzędu Skarbowego w P. w dniach 27 sierpnia 2012 r. oraz 25 września 2012 r. deklaracjach dla podatku od towarów i usług (...) -7 za miesiące lipiec 2012 r. i sierpień 2012 r. wspomnianego podatku poprzez niewykazanie do opodatkowania otrzymanej zaliczki na zakup samochodu P. (...) nr VIN (...), nr rej. (...) KR, brak zaewidencjonowania wielkości sprzedaży z aptek prowadzonych w M. i w Ł. oraz nieuwzględnienie do rozliczenia podatku VAT kwot refundacji za leki przekazanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, w wyniku czego uszczuplił podatek od towarów i usług w łącznej kwocie 54.752,00 złotych. Poza tym Sąd I instancji orzekł, że koszty procesu ponosi Skarb Państwa.

W ustawowym terminie apelacje od tego wyroku wnieśli oskarżyciel publiczny Urząd Skarbowy w P. oraz Prokurator Rejonowy w Poddębicach.

Urząd Skarbowy zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego A. S.. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

–

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na treść tego orzeczenia, tj. uznanie, iż pełnomocnik G. J. nie był uprawniony do składania korekt deklaracji dla podatku od towarów i usług (...) – 7 za miesiące lipiec i sierpień 2012 r. w imieniu (...) Sp. z o.o. SKA i niemożliwym jest przypisanie A. S. odpowiedzialności za niezapłacenie podatku z powyższych deklaracji,

–

obrazę przepisów prawa procesowego tj. art. 4 § 1 kks poprzez błędne przyjęcie, iż zachowaniu oskarżonego nie można przypisać umyślności.

W konkluzji apelacji skarżący wniósł o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Prokurator Rejonowy w Poddębicach we wniesionej przez siebie apelacji także zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego, zarzucając:

–

obrazę przepisu art. 7 kpk mogącą mieć wpływ na treść orzeczenia, polegającą na przekroczeniu granic swobodnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego poprzez dowolne wnioskowanie o braku po stronie oskarżonego zamiaru popełnienia zarzucanego mu czynu,

–

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku mający wpływ na jego treść polegający na przyjęciu, iż dla przypisania oskarżonemu zamiaru popełnienia przestępstwa oszustwa podatkowego istotne są okoliczności, w jakich złożone zostały korekty do deklaracji dla podatku od towarów i usług (...) – 7 za miesiące lipiec 2012 r. i sierpień 2012 i te właśnie okoliczności, a konkretnie wątpliwości co do wiedzy oskarżonego o złożeniu korekt, nie pozwalają na przypisanie A. S. zamiaru popełnienia zarzucanego mu czynu.

W konkluzji apelacji Prokurator Rejonowy w Poddębicach wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Złożona w sprawie apelacja Prokuratora Rejonowego w Poddębicach skutkować musiała uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu w Łasku VII Zamiejscowemu Wydziałowi Karnemu z siedzibą w P. do ponownego rozpoznania. Tego rodzaju stanowisko wynika z uznania zasadności podniesionych w tym ośrodku odwoławczym zarzutów. Przez ich pryzmat przede wszystkim uznać należy, że dokonana przez organ ferujący zaskarżony wyrok ocena zgromadzonego dowodowego nie respektuje reguł określonych w art. 7 i art. 410 k.p.k.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że ustalenia faktyczne dokonane przez sąd meriti w toku rozprawy głównej mogą być skutecznie zakwestionowane, gdy w procesie dochodzenia do nich tenże sąd uchybił dyrektywom art. 7 kodeksu postępowania karnego, pominął istotne w sprawie dowody lub oparł się na dowodach nieujawnionych w trakcie przewodu sądowego, sporządził uzasadnienie niezrozumiałe, nadmiernie lapidarnie, wewnętrznie sprzeczne bądź sprzeczne z regułami logicznego rozumowania wyłączające możliwość logicznego rozumowania, wyłączające możliwość merytorycznej oceny kontrolno-odwoławczej. Zarzut przy tym obrazy art. 7 k.p.k. może być skuteczny tylko wtedy, gdy skarżący wykaże, że sąd orzekający - oceniając dowody - naruszy zasady logicznego rozumowania, nie uwzględni przy ich weryfikacji wskazań wiedzy oraz doświadczenia życiowego. Ocena dowodów dokonana z zachowaniem wymienionych kryteriów pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k., gdy sąd nie orzeknie z obrazą wymogów zakreślonych przepisami art. 410 k.p.k. i art. 424 § 2 k.p.k. oraz nie uchybi dyrektywie art. 5 § 2 k.p.k. Trafność ustaleń faktycznych zależna jest od prawidłowej wszechstronnej oceny wszystkich dowodów, w których znajdują się dane dotyczące czynu bądź informacje pomocne w ocenie dowodów (art. 410 i 7 k.p.k.). Ustalenia faktyczne sądu wyrokującego w pierwszej instancji pozostają pod ochroną zasady "swobodnej oceny dowodów" tylko wtedy, gdy sąd ten rozważył, we wzajemnym ze sobą powiązaniu, wynikające z każdego z zebranych dowodów, okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia o winie oskarżonego.

Tak zakreślonym elementom nie sprostał Sąd Rejonowy w Łasku VII Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą w P.. W tej konkretnej sprawie analiza uzasadnienia wyroku Sądu I instancji prowadzi do wniosku, iż weryfikacja dowodów zgromadzonych w sprawie była powierzchowna, a w szczególności oceniając materiał dowodowy zebrany w przedmiotowej sprawie Sąd ten nie sprostał obowiązkowi zbadania wszelkich okoliczności ujawnionych w toku rozprawy. Należy zauważyć, że oceniając wyjaśnienia oskarżonego A. S. Sąd I instancji dał im wiarę jedynie w części, a mianowicie w zakresie okoliczności, które zostały stwierdzone przedstawionymi dokumentami. Wskazał przy tym, że w zakresie wiedzy oskarżonego o złożeniu korekt deklaracji dla podatku VAT występują wątpliwości, bowiem brak tej wiedzy oznaczałby, iż G. J. złożenia tych korekt dokonał sam, bez konsultacji z oskarżonym, a ponadto świadek G. J. nie był w stanie potwierdzić, czy rozmawiał z oskarżonym na temat złożonych przez niego korekt, co zdaniem Sądu I instancji świadczy o tym, że takie zdarzenie jest jedynie prawdopodobne, a nie pewne. Sąd meriti podkreślił przy tym, że „pewność co do zaakceptowania przez A. S. jako byłego prezesa zarządu (...) sp. z o.o. S.K.A. wyników kontroli w 2013 r. co do podatku VAT jest w tej sprawie istotna, bowiem w toku postępowania podatkowego w ocenie sądu doszło do nieprawidłowości proceduralnych, które nie zostały konwalidowane w toku dalszego postępowania kontrolnego”. Z taką oceną okoliczności złożenia korekt, a zwłaszcza z ich decydującym – zdaniem Sądu I instancji – znaczeniem co do kwestii możliwości przypisania oskarżonemu odpowiedzialności za zarzucany mu czyn nie sposób się zgodzić. Słusznie Prokurator Rejonowy w Poddębicach w złożonej apelacji podniósł, że Sąd I instancji niezasadnie przypisał zdecydowanie zbyt istotną rolę okolicznościom złożenia przedmiotowych korekt do deklaracji podatkowych oraz temu, czy oskarżony wiedział o ich złożeniu czy też nie. Oczywiście fakt złożenia przez podatnika korekt do deklaracji podatkowych może stanowić istotny dowód potwierdzający, iż podatnik we wcześniejszych deklaracjach w sposób świadomy podał nieprawdę narażając podatek na uszczuplenie. Niemniej jednak skupienie się przy ocenie wiarygodności wyjaśnień oskarżonego tylko i wyłącznie na tej okoliczności i stwierdzenie w tej konkretnej sprawie przez Sąd I instancji, że istnieją nie dające się usunąć wątpliwości, czy oskarżony wiedział o złożeniu korekt (które to stanowisko samo w sobie budzi wątpliwości, o czym będzie jeszcze mowa w dalszej części uzasadnienia) oraz uznanie na tej przede wszystkim podstawie, iż nie można mu przypisać sprawstwa zarzucanego mu czynu, musi być ocenione jako wybiórcze i jednostronne, nie uwzględniające wszystkich okoliczności sprawy. Przede wszystkim nie można zapominać, że to na dzień złożenia deklaracji podatkowych, których dotyczy sprawa, należało oceniać, czy oskarżony w sposób świadomy podał w nich nieprawdę narażając podatek na uszczuplenie. Tymczasem Sąd dokonując oceny dowodów, a zwłaszcza wyjaśnień złożonych przez oskarżonego, w zasadzie w żaden sposób nie odniósł się do tego, czy można przyjąć, że w złożonych do Urzędu Skarbowego w P. w dniach 27 sierpnia 2012 r. i 25 września 2012 r. deklaracjach podatkowych dla podatku od towarów i usług (...) – 7 za miesiące lipiec 2012 i sierpień 2012 w sposób świadomy podał nieprawdę nie wykazując do opodatkowania zaliczki na zakup samochodu P. (...) o nr rej. (...) KR, a także nie ewidencjonując wielkości sprzedaży z aptek prowadzonych w M. i w Ł. oraz nie uwzględniając do rozliczenia podatku VAT kwot refundacji za leki przekazanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, w wyniku czego uszczuplił podatek od towarów i usług w łącznej kwocie 54.752,00 złote. Sam ewentualny brak wiedzy oskarżonego co do złożenia korekt do tych deklaracji dwa lata później nie może w żaden sposób przesądzać o braku świadomości ze strony oskarżonego odnośnie wskazania nieprawdy w deklaracjach z 27 sierpnia 2012r. i 25 września 2012r. Wprawdzie Sąd I instancji niejako na marginesie, ale wskazał, że oskarżony korzystał w tym czasie z usług spółki (...) prowadzonej przez G. J. i to nie on osobiście zajmował się obliczeniem podatku i sporządzeniem deklaracji dla podatku VAT, lecz miał do tego właśnie to biuro księgowe, to tym samym nie można go obciążać ewentualnymi nieprawidłowościami przy rozliczeniach dotyczących podatków, niemniej ze stanowiskiem tym w żadnym razie nie można się zgodzić. Pamiętać bowiem należy, i na co słusznie zwrócił również uwagę prokurator, że to na podatniku ciąży obowiązek złożenia deklaracji zawierającej oświadczenie co do faktycznie uzyskanych przychodów w okresie rozliczeniowym, a w sytuacji kiedy nie wykonuje tego samodzielnie, zobowiązany jest dostarczyć wszelkie dokumenty niezbędne do tego, aby księgowy ustalił wysokość uzyskanych dochodów i tym samym wysokość powstałego zobowiązania podatkowego. Obowiązek wykazania wszystkich dochodów do opodatkowania powstał wobec A. S. w 2012 roku, nie zaś prawie dwa lata później 2014 roku, kiedy zostały złożone korekty i to na nim ciążył obowiązek prowadzenia wszelkich niezbędnych dokumentów dla celów podatkowych i przekazania firmie (...) tychże dokumentów koniecznych do rozliczenia przez tą firmę podatków. Należy w tym miejscu zauważyć, że A. S. w tej sprawie postawiono między innymi zarzut braku zaewidencjonowania wielkości sprzedaży z aptek prowadzonych w M. i w Ł., a obowiązek prowadzenia takiej ewidencji i jej przekazania spółce (...) celem rozliczenia podatku spoczywał przecież na oskarżonym. Tymczasem skoro ewidencja w tym zakresie miała nie być w ogóle prowadzona, to siłą rzeczy spółka prowadzona przez G. J. nie mogła otrzymać dokumentów związanych z tą sprzedażą, a w związku z tym trudno obciążać G. J. go odpowiedzialnością za podanie w tym zakresie nieprawdy w deklaracjach VAT skierowanych do Urzędu Skarbowego. Nie wiadomo też tak naprawdę, jakimi dokumentami dysponował G. J. przy sporządzaniu deklaracji VAT, w których nie wykazano do opodatkowania otrzymanej przez spółkę (...) zaliczki na zakup samochodu P. (...) nr VIN (...), nr rej. (...) KR oraz nie uwzględniono do rozliczenia podatku VAT kwot refundacji za leki przekazanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, a zwłaszcza czy oskarżony przekazał G. J. wszelkie dokumenty w tym zakresie, co przecież mogłoby mieć istotne znaczenie dla oceny wyjaśnień oskarżonego i w konsekwencji oceny możliwości przypisania mu sprawstwa zarzucanego mu czynu. Należy zauważyć, że G. J. nie został w ogóle o te kwestie zapytany a i oskarżony nie złożył w tym zakresie wyjaśnień, nie mówiąc już o zbadaniu jakichkolwiek dokumentów w tym zakresie. Trzeba przy tym podkreślić, że jeżeli chodzi o samochód P. (...) nr VIN (...), nr rej. (...) KR, to zgromadzone w sprawie dokumenty, w tym zwłaszcza korespondencja pomiędzy oskarżonym a firmą (...) wskazują, że oskarżony miał świadomość, że została dokonana wpłata zaliczki i do rozstrzygnięcia pozostaje kwestia, czy składając deklarację VAT świadomie nie wykazał do rozliczenia z tytułu podatku VAT tej niezwróconej przez siebie wpłaty. Opisane wyżej kwestie zostały zupełnie pominięte przy rozważaniach Sądu I instancji w zakresie wiarygodności wyjaśnień oskarżonego i możliwości przypisania mu zarzucanego czynu. Sąd Rejonowy – jak już wyżej wskazano - skupił się jedynie na tym, czy oskarżony wiedział o złożeniu korekt deklaracji VAT i je zaakceptował, które to kwestie mogły mieć dla oceny jego wyjaśnień w zakresie w jakim kwestionował poczyniony zarzut jedynie posiłkowe znaczenie. W związku z tym jeszcze mniejsze znaczenie dla tej sprawa miał to, czy G. J. był upoważniony do złożenia tychże korekt, na której to kwestii Sąd meriti również skupił dużo uwagi. W świetle powyższych rozważań także arbitralne stwierdzenie Sądu I instancji, że w dacie złożenia deklaracji VAT to firma (...) zajmowała się m.in. podatkową obsługą (...) Sp. z o.o., w związku z czym oskarżonego nie może obciążać odpowiedzialność za nieprawidłowości w deklaracjach VAT, nie spełnia warunków wszechstronnej oceny dowodów, uwzględniającej wszystkie okoliczności sprawy. Dodatkowo należy zauważyć, że Sąd I instancji w sposób mało wszechstronny ocenił samą kwestię wiedzy oskarżonego na temat złożonych korekt. Otóż podnieść trzeba, iż korekty deklaracji VAT złożone przez spółkę (...) prowadzoną przez G. J. nakładały na (...) Spółkę z o.o. obowiązek zapłaty podatku VAT w znaczącej wysokości ponad 54.000 złotych. Analizując tą okoliczność przy uwzględnieniu zasad logiki i doświadczenia życiowego trudno znaleźć racjonalne wytłumaczenie dla ewentualnego złożenia tych korekt przez G. J. bez uzyskania zgody oskarżonego. Są to jednak niejako rozważania na marginesie, bowiem uchybienie ze strony Sądu I instancji polegało przede wszystkim na nierozważeniu przy dokonywaniu oceny dowodów wszystkich okoliczności, w tym zwłaszcza kwestii stanu rzeczy istniejącego w dacie złożenia deklaracji (...) w kontekście ewentualnej świadomości oskarżonego, iż w deklaracjach tych podano nieprawdę, poza jedynie arbitralnym i absolutnie niewystarczającym bez głębszej analizy stwierdzeniem, że oskarżonego nie można obciążyć odpowiedzialnością z tytułu złożonych deklaracji VAT, skoro kwestią rozliczeń podatkowych (...) Spółki z o.o. zajmowała się firma (...). Owe naruszenia art. 7 i 410 kpk bez wątpienia mogły mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem mogły mieć istotny wpływ na ocenę wiarygodności wyjaśnień oskarżonego, a w konsekwencji wpływa na ustalenia co do sprawstwa A. S. odnośnie zarzucanego mu przestępstwa skarbowego.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy, uznając apelację prokuratora za zasadną, na podstawie art. 437 § 1 i 2 kpk w zw. z art. 438 pkt 2 kpk uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. W sprawie tej Sąd nie mógł wydać innego rozstrzygnięcia zwłaszcza w sytuacji, w której Sąd meriti wydał wyrok uniewinniający oskarżonego od zarzucanego mu czynu. Jednocześnie należy zaznaczyć, że w sytuacji, w której zasadna okazała się apelacja prokuratora nie było potrzeby dogłębnej analizy zarzutów podniesionych w apelacji Urzędu Skarbowego, zwłaszcza, że w apelacji tej brakowało konkretnych zarzutów, a skarżący skupił się w niej przede wszystkim na kwestii, czy G. J. był upoważniony do złożenia korekt do deklaracji VAT, która to kwestia ma dla tej sprawy tak naprawdę drugorzędne znaczenie.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy obowiązkiem Sądu I instancji będzie przeprowadzenie szczegółowego postępowania dowodowego, w tym dokładne przesłuchanie świadka G. J. i oskarżonego (tego ostatniego oczywiście w miarę możliwości w zależności od zajętego przez niego stanowiska procesowego) na okoliczność stanu rzeczy istniejącego w dacie złożenia deklaracji VAT będących przedmiotem sprawy, w tym zwłaszcza odnośnie dokumentów przekazanych przez oskarżonego, które stanowiły podstawę sporządzenia tychże deklaracji VAT i wiedzy oskarżonego co do tego, jakie przychody do opodatkowania podatkiem VAT one zawierały, a w razie potrzeby zgromadzenie dodatkowych dokumentów w tym zakresie. Po przeprowadzeniu zaś szczegółowego postępowania dowodowego zadaniem Sądu meriti ponownie rozpoznającego sprawę będzie dokonanie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego zgodnie z wymogami określnymi w art. 7 kpk i przy uwzględnieniu okoliczności określonych w art. 410 kpk, w tym uwzględnienie opisanych wyżej szczegółowo okoliczności, które zostały pominięte przez Sąd Rejonowy, a zwłaszcza dokonanie oceny wyjaśnień oskarżonego zaprzeczającego swojemu sprawstwu w kontekście stanu rzeczy istniejącego w dacie złożenia deklaracji VAT będących przedmiotem sprawy, w tym w szczególności co do jego świadomości w tym czasie, że w deklaracjach tych w części podano nieprawdę. Dopiero po wszechstronnej ocenie zgromadzonych dowodów – mając na uwadze całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej – Sąd ponownie rozpoznający sprawę będzie mógł dokonać prawidłowych ustaleń faktycznych, a w oparciu o te ustalenia dokonać oceny prawnej pod kątem możliwości przypisania oskarżonemu zarzucanego mu czynu. Na chwilę obecną nie można przesądzać ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy. Dopiero procedowanie Sądu zgodnie ze wskazanymi wyżej regułami pozwoli na dokonanie w tej sprawie w pełni prawidłowych ustaleń faktycznych.