Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dorota Załęska

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 listopada 2022 roku w Sieradzu

odwołania W. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 13.09.2022 r. Nr (...)

w sprawie W. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o rekompensatę

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje W. W. prawo do rekompensaty od 4 lipca 2022 roku.

Sygn. akt IV U 453/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 11.08.2022r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił W. W. prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach, z uwagi na nieudowodnienie co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od powyższej decyzji w/w wnosił o zmianę decyzji i przyznanie prawa do rekompensaty, poprzez uwzględnienie zatrudnienia od 10.11.1975 – 29.02.1992. Precyzując stanowisko, wnosił o zaliczenie do szczególnych warunków okresu zatrudnienia w (...), który nie został uwzględniony przez ZUS.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o umorzenie postępowania z uwagi na wydanie decyzji z 13.09.2022r., uchylającej decyzję z 11.08.2022r., a w przypadku złożenia formalnego odwołania od nowo wydanej decyzji, wnosił o oddalenie odwołania.

W toku postępowania odwoławczego, w wyniku ponownej weryfikacji materiału dowodowego, decyzją z 13.09.2022r., uchylającą decyzję z 11.08.2022r., ZUS odmówił W. W. przyznania prawa do rekompensaty; uwzględniono 8 lat, 7 miesięcy i 9 dni prac w szczególnych warunkach od 1.07.1983 – 29.02.1992, 16.06.1992 – 31.10.1992. Do prac w szczególnych warunkach nie uwzględniono zatrudnienia od 10.11.1975 – 30.06.1983.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. W. urodził się (...)

W okresie od 10.11.1975 – 29.02.1992, był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w Z., z tym, że odbywał zasadniczą służbę wojskową w okresie od 26.01.1979 – 19.12.1980, przebywał na urlopie bezpłatnym od: 1.02.1985 – 3.02.1985, 29.12.1985 – 31.12.1985, 1.05.1987 – 30.06.1987, 31.08.1987, 1.11.1987, 1.12.1987 – 5.12.1987, 1.03.1988 – 2.03.1988, 1.04.1988 – 31.05.1988, 30.07.1988 – 31.07.1988, 29.09.1988 – 30.09.1988, 30.11.1988, 30.05.1989 – 31.05.1989, 28.11.1989 – 30.11.1989, 30.06.1990, 31.12.1990. W okresie od: 27.01.1992 – 30.01.1992, 25.09.1992 – 27.09.1992, 30.10.1992 – 31.10.1992, przebywał na zwolnieniach lekarskich.

W dniu 7.11.2975r., została zawarta umowa o pracę na 2 tygodniowy okres próbny od 10.11.1975r., mocą której powierzono W. W. obowiązki pomocy operatora betoniarza.

Od 1.02.1976r., powierzono wnioskodawcy obowiązki operatora form betoniarskich.

Od 1.08.1976r., w-ca był zaszeregowany na stanowisku operatora zbrojarza, ale wykonywał pracę betoniarza. Betoniarze wkładali do form zbrojenia wcześniej przygotowane przez dział zbrojarni. Z działu zbrojarni nikt nie przychodził, aby zbrojenia włożyć do formy. Zbrojarze wykonywali wyłącznie zbrojenia do form. Praca była na akord w systemie 3 – zmianowym.

Podczas pełnienia służby wojskowej od 26.01.1979 – 19.12.1980r., w-ca wykonywał pracę betoniarza- zbrojarza.

Po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, z dniem 13.01.1981r., powierzono w-cy obowiązki ładowacza w Magazynie (...) z wynagrodzeniem wg kat. V 15,10zł./godz. Praca wn – cy polegała na odbieraniu elementów betonowych. Płyty betonowe wyprodukowane na hali bateryjnej, były transportowane na wózkach z zewnątrz i suwnicą. Suwnice obsługiwali suwnicowi. W-ca musiał wstawić płytę, zapiąć ją na suwnicę, a dalej suwnica przewoziła stojak w regały, po czym w-ca musiał je odpiąć.

W dniu 5.10.1982r., w-ca złożył podanie o przeniesienie z Magazynu (...) ze stanowiska ładowacza na oddział Hali (...) na stanowisko betoniarza.

Z dniem 1.03.1983r., powierzono wnioskodawcy obowiązki betoniarza form bateryjnych.

Były wypłacane dodatki szkodliwe. Praca trwała cały rok. Praca odbywała się w wysokiej temperaturze, w kontakcie szkodliwych substancji, tj. Olfrom. Wiele osób chorowało na zawodowy wyprysk skóry (wyjaśnienia wnioskodawcy – na nagraniu CD – 00:03:42 – 00:22:33 k. 19/akta sprawy; kwestionariusz osobowy, karty obiegowe zmian, podanie o przeniesienie ze stanowiska ładowacza na stanowisko betoniarza, umowa o pracę z 7.11.1975r., angaże, świadectwa pracy, odpis uprawnienia nr (...) do obsługi dźwignic/akta osobowe; zaświadczenie wystawione dowódcę jednostki wojskowej z 19.12.1980r. k. 34/akta ZUS).

Decyzją z 21.06.2022r., ZUS przyznał W. W. emeryturę z urzędu od 21.06.2022r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego (k. 60 – 61/akta ZUS).

W dniu 4.07.2022r., W. W. złożył w ZUS wniosek o rekompensatę do emerytury (wniosek/akta ZUS).

Decyzją z 11.08.2022r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił W. W. prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach, z uwagi na nieudowodnienie co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach; uwzględniono 9 lat, 6 dni od: 1.08.1983 – 29.02.1992, 16.06.1992 – 31.10.1992 (decyzja k. 64/akta ZUS).

W trakcie postępowania odwoławczego, w wyniku ponownej weryfikacji materiału, decyzją ZUS z 13.09.2022r., uchylającą decyzję z 11.08.2022r., odmówiono W. W. przyznania prawa do rekompensaty; uwzględniono 8 lat, 7 miesięcy i 9 dni prac w szczególnych warunkach od: 1.07.1983 – 29.02.1992, 16.06.1992 – 31.10.1992, z wyłączeniem urlopów bezpłatnych oraz zwolnień lekarskich. Do prac w szczególnych warunkach nie uwzględniono zatrudnienia od: 10.11.1975 – 30.06.1983 (decyzja k. 67/akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postępowaniu przed organem rentowym. W poczet materiału dowodowego Sąd przyjął wyjaśnienia odwołującego oraz akta osobowe w-cy, zawierające m.in. kwestionariusz osobowy, karty obiegowe zmian, podanie o przeniesienie ze stanowiska ładowacza na stanowisko betoniarza, umowa o pracę z 7.11.1975r., angaże, świadectwa pracy, odpis uprawnienia nr (...) do obsługi dźwignic, zaświadczenie wystawione dowódcę jednostki wojskowej z 19.12.1980r. W ocenie Sądu materiał dowodowy daje podstawy do uzupełnienia w-cy stażu w szczególnych warunkach, o nieuwzględniony przez ZUS okres zatrudnienia w (...), tj. od 10.11.1975 – 30.06.1983 i przyznania prawa do rekompensaty. Wnioskodawca w okresie od 1976 – do 26.01.1979, wykonywał pracę jako betoniarz, pomimo zaszeregowania na stanowiskach pomoc operatora betoniarza, operator form betoniarskich, operator zbrojarz. Najpierw w-ca pracował na hali form płaskich, a następnie przeszedł na hale form bateryjnych. Praca była na akord w systemie 3 – zmianowym. Były dodatki szkodliwe. Praca trwała cały rok. Praca odbywała się w wysokiej temperaturze, w kontakcie szkodliwych substancji, tj. Olfrom. Wiele osób chorowało na zawodowy wyprysk skóry.

Po powrocie z wojska, od 13.01.1981 – 1.03.1983, wnioskodawca pracował jako ładowacz w magazynie wyrobów i zajmował się odbieraniem elementów betonowych. Płyty betonowe wyprodukowane na hali bateryjnej, były transportowane na wózkach z zewnątrz i suwnicą. Suwnice obsługiwali suwnicowi. W-ca musiał wstawić płytę, zapiąć ją na suwnicę, a dalej suwnica przewoziła stojak w regały, następnie w-ca musiał je odpiąć. Od 1.03.1983r., w-ca wrócił na stanowisko betoniarza form bateryjnych.

Zdaniem Sądu okres odbywania zasadniczej służby wojskowej, podczas której w-ca pracował jako betoniarz zbrojarz, co wynika zaświadczenia z 19.12.1980r. i po odbyciu której wrócił do pracy z zachowaniem 30 – dniowego terminu, także kwalifikuje się do uwzględnienia do szczególnych warunków. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, okres zasadniczej służby wojskowej, odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2015r. poz. 748 z późn. zm.), jeżeli pracownik w ustawowym terminie 30 dni zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 6.04.2006r., III UK 5/06). Stanowisko takie znalazło potwierdzenie również w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z 16.10.2013r., wydanej w sprawie II UZP 6/13, zgodnie z którą czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ( Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 1974r.) zalicza się na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 16.10.2013r., II UZP 6/13). Z dostępnego orzecznictwa wynika, że sądy na podstawie wspomnianej uchwały uwzględniają okresy służby wojskowej również w sprawach, w których przedmiot sporu wyznacza prawo do przeliczenia wysokości emerytury wraz z rekompensatą. Art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych wprost odwołuje się do pojęcia okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej, a jednocześnie w świetle cytowanej uchwały Sądu Najwyższego nie ma wątpliwości, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zalicza się na warunkach wynikających z tego przepisu do okresu pracy w szczególnych warunkach (por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 28.10.2015r., III AUa 826/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 16.11.2016r., III AUa 2183/15). Ponadto sam Sąd Najwyższy rozwiał wątpliwości w postanowieniu z 5 listopada 2020r., sygn. akt II UK 407/19, w którym odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Z uzasadnienia orzeczenia należy wysnuć wniosek, że okresy służby wojskowej należy uwzględniać również w sprawach o możliwość nabycia prawa do rekompensaty.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 2 pkt 5 ustawy z 9.12.2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017r., poz. 644 ze zm.), rekompensata - odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Jak wynika z art. 21 cyt. ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. W taki sposób istotę rekompensaty określa zresztą sam ustawodawca, definiując ją w art. 2 pkt 5 ustawy o e. p.

Definicję pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uprawniającą do wcześniejszej emerytury reguluje art. 32 ustawy emerytalno – rentowej oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z §3 i §4 cyt. rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury jeżeli łącznie spełnia warunki: mężczyzna jeżeli osiągnął wiek 60 lat, ma wymagany „okres zatrudnienia” 25 lat, w tym przepracował co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wymienionych w wykazach A lub B stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że wnioskodawca spełnił sporną przesłankę zatrudnienia w szczególnych warunkach. Zdaniem Sądu, w spornym okresie zatrudnienia w (...) od 10.11.1975 – 26.01.1979, wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienioną w dziale V, poz. 4 rozporządzenia RM z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego (…).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł, jak w sentencji.