Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2013 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny w następującym składzie:

  Przewodniczący: SSO Joanna Składowska

  Protokolant: sekr. sąd. Jolanta Grelińska

po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2013 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. z siedzibą w N.

przeciwko Gminie K.

  o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej Gminy K. na rzecz powódki (...) Spółki z o.o. z siedzibą w N. kwotę 103.811,83 (sto trzy tysiące osiemset jedenaście i 83/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 19 września 2012r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki 8.808 (osiem tysięcy osiemset osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 68/13

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 28 stycznia 2013 roku, przekazanym do tutejszego Sądu w dniu 19 marca 2013 roku, powódka – (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wnosiła o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym przeciwko pozwanej – Gminie K. i orzeczenie nim by pozwana zapłaciła na rzecz powodowej spółki kwotę 103.811,83 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 19 września 2012 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego w wysokości 3.617,00 złotych.

Pozwana Gmina K. nie uznała powództwa i wnosiła o jego oddalenie.

W złożonym piśmie procesowym wskazała na fakt niewyrażenia przez siebie – jako inwestora zgody na zawarcie przez wykonawcę generalnego - Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. umowy z podwykonawcą – powodową spółką, poprzez co brak podstaw do zastosowania solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę, wynikającej z art. 647 ¹ § 5 k.c. Nadto tak zawarta umowa nie jest umową o roboty budowlane, a jedynie umową o dzieło, w związku z czym zastosowanie ma do niej art. 646 k.c., zgodnie z którym roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem 2 lat od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane. Mając na uwadze powyższe oraz datę odbioru robót – 16 wrzesień 2010 roku dochodzone pozwem roszczenie uległo przedawnieniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 19.11.2009 r. powodowa spółka zawarła z Generalnym Wykonawcą - Przedsiębiorstwem (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. działającą w charakterze generalnego wykonawcy umowę nr (...)w przedmiocie wykonania przez powódkę kompletnego układu technologicznego wraz z dostawą urządzeń, montażem technologicznym i wyposażeniem technologicznym oczyszczalni ścieków dla Gminy K.. W/w umowa została podpisana również przed przedstawiciela inwestora - Gminę K. jej ówczesnego wójta - W. S.. Na mocy powyższego powodowa spółka stała się podwykonawcą. Generalny wykonawca zobowiązał się do zapłaty wynagrodzenia ryczałtowego w łącznej kwocie 1.005.155 zł netto wraz z podatkiem VAT.

W § 11 umowy wskazano, że w oparciu o art. 647 § 2 k.c. inwestor, tj. Gmina K., na podstawie przedłożonej do wglądu umowy, potwierdza przyjęcie do wiadomości fakt uczestnictwa firmy (...) sp. z o.o. jako podwykonawcy w realizacji zadania „Budowa oczyszczalni ścieków wraz z kanalizacją sanitarną miejscowości R.” w zakresie dostawy i montażu technologii na kwotę określoną w § 3 i na zlecenie generalnego wykonawcy, tj. (...) -SERWIS sp. z o.o.

(umowa nr (...) wraz z załącznikiem nr 1 z dnia 19.11.2009 r. zawarta pomiędzy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w N. a (...) -SERWIS Sp. z o.o. z siedzibą w S. – k. 17-24).

Powódka zgodnie z zawartą umową wykonała wszystkie prace, co też stwierdzone zostało protokołami odbioru wykonanych robót, kolejno w dniach: z dnia 26.03.2010 r., 05.08.2010 r. oraz protokołem końcowym odbioru wykonanych robót z dnia 18.10.2010 r.

(protokoły odbiorów z dnia 26 marca 2010r. i 05 sierpnia 2010r. – k.25-26, protokół odbioru końcowego wykonanych robót z dnia 18 października 2010r. – k. 27).

(...) sp. z o.o. z tytułu wykonanych prac, zgodnie z zawartą przez strony umową, wystawiała faktury VAT w częściach odpowiadających poszczególnym etapom inwestycyjnym umowy. I tak powódka wystawiła faktury VAT: - pierwszą po odbiorze dokonanym, w dniu 26 marca 2010 r. - z dnia 29.03.2010 r. nr (...) opiewającą na kwotę 349.948,46 zł, kolejną nr (...) z dnia 05.08.2010r. na kwotę 833.646,74 zł oraz po dokonanym w dniu 20.10.2010 odbiorze końcowym - w dniu 20.10.2010 r. nr (...) na kwotę 42.693,90 zł. Generalny wykonawca - Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. zaakceptował wszystkie przedstawione przez powodową spółkę faktury podpisując je.

(faktury: nr (...) – k.28, 31, 36).

W § 6 pkt 7 zawartej umowy, strony ustaliły zabezpieczenie należytego jej wykonania na kwotę 5 % wartości umowy brutto, która miała być potrącana przez generalnego wykonawcę z faktur częściowych wystawianych przez powódkę. Zwrot potrącanej kwoty w wysokości 70 % ustalonej kwoty nastąpić miał w ciągu 14 dni po dokonaniu odbioru końcowego, pozostałe zaś 30 % zwrócone miało zostać po dostarczeniu przez powódkę gwarancji ubezpieczeniowej bezwarunkowej, nieodwołalnej, płatnej na pierwsze pisemne żądanie, stanowiącej zabezpieczenie należytego wykonania umowy, która zostanie udzielona przez powódkę na okres 36 miesięcy, licząc od dnia odbioru końcowego, który miał się odbyć w maksymalnej dacie 31.10.2010 r. Zgodnie z w/w postanowieniem umowy powódka – (...) Sp. z o.o. w dniu 09 grudnia 2010 r. dostarczyła generalnemu wykonawcy Ubezpieczeniową Gwarancję Usunięcia Wad i Usterek.

( (...) Gwarancja Usunięcia Wad i Usterek wraz z dowodem jej odebrania przez Generalnego Wykonawcę – k. 37-38).

Pomimo wywiązania się przez powodową spółkę z obowiązującej umowy, generalny wykonawca dokonał jedynie częściowej zapłaty należności jej przysługujących. Z faktury VAT nr (...) z 29.03.2010 r., opiewającej na kwotę 349.948,45 zł zapłacił łącznie sumę 332.451,04 zł, z faktury VAT nr (...) z 05.08.2010 r., opiewającej na kwotę 833.646, 74 zł – 790.026,23 zł. Faktura VAT nr (...) z 20.10.2010 r., opiewająca na kwotę 42 693,90 zł pozostaje do zapłaty w całości. Częściowe wpłaty powodowa spółka zaliczyła na poczet należności głównych, wynikających ze wskazanych przez generalnego wykonawcę w tytule przelewu faktur VAT.

( potwierdzenia dokonania operacji bankowych – k. 29-30, 32-35).

Mimo upływu terminu płatności określonego w fakturach oraz dostarczenia przez powódkę Ubezpieczeniowej Gwarancji Usunięcia Wad i Usterek, (...) -SERWIS Sp. z o.o. nie zapłaciła pozostałej części przysługującego wynagrodzenia. Łącznie do zapłaty pozostała kwota 103.811,83 zł. W złożonym powódce oświadczeniu z dnia 03.20.2012 r. generalny wykonawca uznał dług wobec powodowej spółki.

( oświadczenie z dnia 03.02.2012 r- k. 3., pismo z dnia 31.05.2012 r. – k. 40).

Postanowieniem z dnia 05.11.2010 r. w sprawie o sygn. akt V GUp 3/12 Sąd Rejonowy w Sieradzu ogłosił upadłość (...) Przedsiębiorstwa (...)-SERWIS sp. z o.o.

(odpis z Krajowego Rejestru Sądowego Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. – k. 41-50).

W związku z powyższym powodowa spółka pismem z dnia 03.09.2012 r. wezwała pozwaną Gminę K. jako inwestora do dobrowolnej zapłaty należności.

W odpowiedzi z dnia 26.09.2010 r. pozwana Gmina K. powołała się na fakt dokonania kompleksowego rozliczenia umowy z Przedsiębiorstwem (...) sp. z o.o. i nie wypłaciła powodowej spółce brakującej części wynagrodzenia.

( przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 03.09.2012 r. wraz z dowodem jego nadania i potwierdzeniem odbioru – k. 51-52, kserokopia pisma z dnia 26 września 2012 r. – k. 53).

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o materiał dowodowy przedłożony przez stronę powodową w postaci dokumentów prywatnych, których prawdziwość nie został przez pozwaną zaprzeczona.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo jest zasadne.

Bezsporne jest, iż (...) sp. z o.o. zawarła dnia 19.11.2009 r. z głównym wykonawcą - Przedsiębiorstwem (...) sp. z o.o. umowę podwykonawstwa. W ramach zawartej umowy powodowa spółka podjęła się robót polegających na wykonaniu kompletnego układu technologicznego wraz z dostawą urządzeń, montażem technologicznym i wyposażeniem technologicznym oczyszczalni ścieków dla inwestora - Gminy K.. Pomimo wykonania przedmiotowych robót zgodnie z umową, co znalazło potwierdzenie w protokole odbioru, a nadto dostarczonej, zgodnie z postanowieniami zawartej umowy, generalnemu wykonawcy Ubezpieczeniowej Gwarancji Usunięcia Wad i Usterek, należność przypadająca powódce do zapłaty nie została wypłacona w całości. Do zapłaty pozostała kwota 103.811,83 zł.

Z uwagi na podnoszony przez pozwaną – Gminę K. zarzut przedawnienia dochodzonego przez powodową spółkę roszczenia, wynikającego jej zdaniem z faktu zawarcia przez powódkę z generalnym wykonawcą umowy o dzieło, a nie jak ta twierdzi umowy o roboty budowlane, w pierwszym rzędzie na gruncie niniejszej sprawy konieczne było dokonanie właściwej kwalifikacji prawnej łączącej powódkę (...) sp. z o.o. z głównym wykonawcą - Przedsiębiorstwem (...) sp. z o.o. umowy. Powyższe determinowało bowiem ustalenie, czy w zakresie terminów przedawnienia zastosowanie ma przepis art. 646 k.c., czy też art. 118 k.c.

Zdaniem Sądu, jakkolwiek samo uczestnictwo w procesie inwestycyjnym nie przesądza jeszcze o rodzaju zawartej umowy, to ustalony stan faktyczny ponad wszelką wątpliwość pozwala stwierdzić, że umowa, w oparciu o którą powódka dochodzi swych roszczeń spełnia wymogi konieczne do zakwalifikowania jej jako umowy o roboty budowlane.

Rozróżnienia pomiędzy umową o dzieło a umową o roboty budowlane poszukiwać należy w ich cechach przedmiotowych. Jak wynika z art. 647 k.c., przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej, inwestor zaś do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Przepis ten nawiązuje do pojęć występujących w przepisach ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 89, poz. 414) i w niej bliżej określonych. Te same pojęcia, znane prawu budowlanemu, stosuje się w umowach zawieranych pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą (art. 647 ¹ k.c.). Zasadniczym zatem kryterium rozróżnienia pomiędzy umową o dzieło a umową o roboty budowlane jest ocena realizowanego zamierzenia stosownie do wymogów prawa budowlanego (por. wyrok SN z dnia 25 marca 1998 r., II CKN 653/97, OSNC 1998, nr 12, poz. 207). Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu powołanego wyżej orzeczenia, przedmiotem umowy o roboty budowlane jest przedsięwzięcie o większych rozmiarach, zindywidualizowanych właściwościach, zarówno fizycznych, jak i użytkowych, z reguły powiązane z wymogiem projektowania i zinstytucjonalizowanym nadzorem (tak też Sąd Najwyższy w wyrokach: z 25 marca 1998 r., II CKN 653/97, OSNC 1998, Nr 12, poz. 207, z dnia 7 grudnia 2005 r., V CK 423/05, Lex nr 269751, z dnia 18 maja 2007 r., I CSK 51/07 niepubl.).

Zgodnie z art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego, przez budowlę należy rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne , oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.

Zawarta w przedmiotowej sprawie umowa określała zakres robót przeznaczonych do wykonania przez powódkę, a jej przedmiotem była budowa wymienionego we wskazanym przepisie obiektu w postaci oczyszczalni ścieków – wykonanie kompletnego układu technologicznego wraz z dostawą urządzeń, montaż technologii i wyposażenia technologicznego oczyszczalni, określonych szczegółowo w załączniku nr 1. Prace te miały być wykonane zgodnie z harmonogramem oraz projektem technologicznym stanowiącym załącznik nr 2, w oparciu o posiadaną przez powódkę wiedzę techniczną i na podstawie dokumentacji projektowej. Celem wykonania zaś przedmiotowych prac generalny wykonawca – Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. zobowiązał się do przekazania terenu budowy. W § 6 przewidziano odbiór przez generalnego wykonawcę poszczególnych etapów inwestycji oraz odbiór końcowy, a podwykonawca udzielił gwarancji na uzyskanie przez oczyszczalnię ścieków parametrów technologicznych określonych w dokumentacji projektowej. W § 9 poddano realizację umowy rygorom Prawa budowlanego.

Zatem umowa w takim kształcie zawierała elementy przedmiotowo istotne kodeksowej definicji umowy o roboty budowlane określonej w art. 647 k.c., z uwzględnieniem specyfiki umów z podwykonawcą, o których mowa w art. 647 ¹ § 1 k.c., a co za tym idzie termin przedawnienia zgodnie z art. 118 k.c. dla roszczenia podwykonawcy – jako związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą wynosi 3 lata, co przy uwzględnieniu terminów odbioru prac i wystawienia poszczególnych faktur (okres marzec – październik 2010 r.) prowadzi do wniosku, że przedawnienie roszczeń powódki nie nastąpiło.

W dalszej kolejności konieczna była również wykładnia art. 647 ¹ k.c., jako że implikowało to ustalenie, czy w świetle ustalonych okoliczności faktycznych były podstawy do przyjęcia, iż inwestor - Gmina K. wyraził zgodę na zawarcie umowy pomiędzy generalnym wykonawcą – Przedsiębiorstwem (...) sp. z o.o. a podwykonawcą - (...) sp. z o.o.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 647 ¹ § 5 k.c., inwestor odpowiada za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy, a jego solidarna odpowiedzialność z wykonawcą ma charakter ustawowej odpowiedzialności gwarancyjnej za cudzy dług. Pełni zatem rolę ustawowego poręczyciela gwarancyjnego wykonawcy. Powołany przepis ma na celu ochronę interesów podwykonawcy, jeżeli ten zawarł umowę bezpośrednio z wykonawcą, który w rozliczeniach okazał się nierzetelny finansowo. Warunkiem tej odpowiedzialności jest jednak to, by inwestor znał lub miał możliwość poznania tych postanowień umowy wykonawcy z podwykonawcą, które wyznaczają zakres jego odpowiedzialności. Są to m.in. postanowienia dotyczące wysokości wynagrodzenia podwykonawcy lub sposobu jego ustalenia, a także zasad lub podstaw odpowiedzialności wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy. Inwestor powinien znać lub mieć możliwość zapoznania się z takimi postanowieniami umowy podwykonawczej, niewątpliwie bowiem mają one decydujący wpływ na jego odpowiedzialność wobec podwykonawcy oraz jej zakres.

W tym miejscu wskazać należy na utrwalony w orzecznictwie sądowym pogląd, iż zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą może być wyrażona w dwojaki sposób - bierny (pasywny) oraz czynny (aktywny). Wyrażenie zgody w sposób bierny objawia się brakiem zgłoszenia na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie. W takim wypadku przyjmuje się fikcję prawną, że inwestor zgodę wyraził. Ponieważ jednak w art. 647 ¹ k.c. chodzi o odpowiedzialność inwestora za cudzy dług, interes inwestora został zabezpieczony poprzez obowiązek przedstawienia mu stosownej dokumentacji. Przyjmując fikcję wyrażenia w sposób bierny zgody, ustawodawca zakłada, że inwestor zapoznał się, a w każdym razie mógł się zapoznać z tą dokumentacją i ma, bądź powinien posiadać wiedzę o zakresie robót i wynagrodzeniu uzgodnionym w umowie z podwykonawcą. Drugi sposób wyrażenia zgody (czynny) może przybrać różną formę. Inwestor może wyrażać ją w sposób wyraźny pisemne bądź ustnie, albo poprzez inne zachowanie, które w sposób dostateczny ujawnia jego wolę (art. 60 k.c.). Może zatem nastąpić to poprzez czynności faktyczne, w sposób dorozumiany, na przykład przez tolerowanie obecności podwykonawcy na placu budowy, dokonywanie wpisów w jego dzienniku budowy, odbieranie wykonanych przez niego robót, oraz dokonywanie podobnych czynności (tak m.in. Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 29 kwietnia 2008 r., III CZP 6/08, OSNC 2008, nr 11, poz. 121., jak również w szeregu późniejszych orzeczeń - wyrok z 26 czerwca 2008 r., I CSK 80/08, M. Prawn. 2008, nr 22, poz. 1215, niepubl.; z 11 grudnia 2008 r., IV CSK 323/08, niepubl.; z 20 stycznia 2009 r., II CSK 417/08, niepubl.; z 2 lipca 2009 r., V CSK 24/09, niepubl.).

Podkreślić należy, że odmiennie aniżeli w przypadku tzw. zgody biernej, przepis art. 647 ¹ § 2 k.c. nie uzależnia odpowiedzialności inwestora od przedłożenia mu dokumentacji, jeśli wyraża on w sposób czynny zgodę na udział podwykonawcy w realizacji inwestycji. Może on uzyskać wiedzę o umowie pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą z dowolnego źródła, zarówno przed jej zawarciem, jak i później. Ustawodawca zakłada, że jeżeli inwestor zgodę w sposób czynny wyraża, to wie co robi i nie jest już potrzebny żaden mechanizm obronny (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 4 lutego 2011 r., III CSK 152/10, lex nr 1102865).

Odnosząc te rozważania do okoliczności niniejszej sprawy stwierdzić należy, że wyrażenie w sposób czynny przez inwestora zgody na zawarcie umowy nie budzi żadnych wątpliwości. Reprezentujący Gminę K. Wójt Gminy był obecny przy zawieraniu umowy i zaakceptował jej treść, o czym jednoznacznie świadczy złożenie stosownego podpisu pod dokumentem. W § 11 umowy wyraźnie wskazano, że w oparciu o art. 647 § 2 k.c. Inwestor, tj. Gmina K., na podstawie przedłożonej do wglądu umowy, potwierdza przyjęcie do wiadomości fakt uczestnictwa firmy (...) sp. z o.o. jako Podwykonawcy w realizacji zadania „Budowa oczyszczalni ścieków wraz z kanalizacją sanitarną miejscowości R.” w zakresie dostawy i montażu technologii na kwotę określoną w § 3 i na zlecenie Generalnego Wykonawcy, tj. (...) -SERWIS sp. z o.o.

W konsekwencji zatem strona pozwana ponosi wobec powódki solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia przewidzianą art. 647 ¹ § 5 k.c.

Wskazać także należy, że odpowiedzialności solidarnej inwestora i wykonawcy wobec podwykonawcy nie wyłącza okoliczność zapłaty przez inwestora wynagrodzenia generalnemu wykonawcy.

Powództwo zatem zasługiwało w całości na uwzględnienie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie przepisu art. 98 k.p.c., zasądzając od pozwanej na rzecz powódki zwrot opłaty od pozwu oraz kosztów zastępstwa procesowego obliczonych wg stawki minimalnej zgodnie z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa .