Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2023 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Choczaj

Protokolant: Kinga Brocka

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2023 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. W.

przeciwko B. H. i P. H. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda D. W. umowę sprzedaży nieruchomości położonej w Ł., oznaczonej numerem działki (...), o powierzchni 0,2932 ha, dla której w Sądzie Rejonowym
w W. prowadzona jest księga wieczysta (...), zawartą w dniu 28 lutego 2022 roku w Kancelarii Notarialnej
w W. przed notariuszem J. K., za repertorium A numer (...), przez M. H. oraz B. i P. małżonków H., z uwagi na istniejącą wierzytelność powoda D. W. wobec M. H. w wysokości 80 000,00 zł wraz z odsetkami
i kosztami procesu, która wynika z wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 3 marca 2022 roku wydanego w sprawie o sygn. akt I C 30/20 oraz z wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 grudnia 2022 roku wydanego w sprawie o sygn. akt I ACa 825/22;

2.  zasądza solidarnie od pozwanych B. H. i P. H. (1) na rzecz powoda D. W. kwotę 12 653,00 zł (dwanaście tysięcy sześćset pięćdziesiąt trzy złote) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 204/23

UZASADNIENIE

D. W. wniósł o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niego czynności prawnej w postaci umowy sprzedaży nieruchomości zawartej 28 lutego 2022 r. przed notariuszem J. K., Rep. A Nr 1854/2022, na podstawie której M. H. przeniósł na pozwanych P. H. (1) i B. H. prawo własności nieruchomości położonej w miejscowości Ł., obręb geodezyjny (...) Ł., gm. Ł., powiat (...), województwo (...), obejmującej działkę o numerze (...) i obszarze 0,2932 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą
o numerze (...), a także o zasądzenie od pozwanych na jego rzecz zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi
od dnia następującego po uprawomocnieniu się wyroku.

Jednocześnie powód wniósł o udzielenie jego powództwu zabezpieczenia poprzez ustanowienie zakazu zbywania i obciążania przysługującego im prawa własności przedmiotowej nieruchomości oraz wpisanie w księdze wieczystej ostrzeżenia o zakazie zbywania i obciążania rzeczonego prawa.

Postanowieniem z 28 kwietnia 2023 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu udzielił powództwu zabezpieczenia poprzez ustanowienie zakazu zbywania i obciążania przez pozwanych P. H. (1) i B. H. nieruchomości położonej
w Ł., oznaczonej numerem działki (...), o powierzchni 0,2932 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu prowadzi księgę wieczystą (...).

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie
od powoda solidarnie na ich rzecz kosztów procesu.

W piśmie procesowym z 19 czerwca 2023 r. pełnomocnik powoda doprecyzował powództwo i wniósł o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niego czynności prawnej w postaci umowy sprzedaży nieruchomości zawartej 28 lutego 2022 r. przed notariuszem J. K., Rep. A Nr 1854/2022, na podstawie której M. H. przeniósł na pozwanych P. H. (1) i B. H. prawo własności nieruchomości położonej w miejscowości Ł., obręb geodezyjny (...) Ł., gm. Ł., powiat (...), województwo (...), obejmującej działkę o numerze (...) i obszarze 0,2932 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu Wydział V Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą
o numerze (...) - celem ochrony przysługujących powodowi wierzytelności wynikających z wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z 3 marca 2022 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I C 30/20 oraz wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 9 grudnia 2022 r., wydanego w sprawie o sygn. akt I ACa 825/22.

Pozwani wnieśli o oddalenie ta sprecyzowanego powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda solidarnie na ich rzecz kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 1 sierpnia 2014 r. powód zawarł z M. H. umowę pożyczki kwoty 40 000,00 zł. M. H. zobowiązał się zwrócić pożyczoną kwotę w terminie dwóch miesięcy, tj. do 2 października 2014 r., czego nie uczynił, (bezsporne).

W dniu 4 października 2012 r. powód zawarł z M. H. kolejną umowę pożyczki kwoty 40 000,00 zł. M. H. zobowiązał się zwrócić pożyczkę w terminie dwóch miesięcy, tj. do 5 grudnia 2014 r., czego nie uczynił, (bezsporne).

Z uwagi na brak spłaty obu pożyczek, powód wystąpił z powództwem
o zapłatę. Wyrokiem z 3 marca 2022 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu zasądził
od M. H. na rzecz powoda kwotę 80 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwot: 40 000,00 zł od 3 października 2014 r. do dnia zapłaty i od kwoty 40 000,00 zł od 6 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty. Orzeczenie to było poddane kontroli instancyjnej. Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił apelację M. H., (dowód: wyroki - k. 29 - 30).

Po nadaniu obu wyżej wymienionym wyrokom klauzuli wykonalności, powód skierował sprawę do egzekucji. Postępowanie egzekucyjne prowadzone
w sprawie o sygn. akt Km 190/23 przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wieluniu Ł. K. okazało się bezskuteczne, (dowód: informacja - k. 15).

W toku postępowania egzekucyjnego okazało się, że M. H. był właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości Ł., o powierzchni 0,2932 ha., dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), którą sprzedał 28 lutego 2022 r. swoim rodzicom - P. H. (1) i B. H. za kwotę 15 000,00 zł, (dowód: zeznania powoda - k. 139 i nagranie rozprawy z 18 września 2023 r. - płyta
- koperta - k. 141, minuta od 00:57:37 do 01:01:54 w zw. z inf. wyjaśnieniami
- k. 113 verte i nagraniem rozprawy z 15 czerwca 2023 r. - płyta - koperta
- k. 141, minuta od 00:10:35 do 00:27:28; zeznania pozwanego P. H. (1)
- k. 139 verte i nagranie rozprawy z 18 września 2023 r. - płyta - koperta
- k. 141, minuta od 01:10:45 do 01:21:47 w zw. z inf. wyjaśnieniami - k. 113 verte -114 i nagraniem rozprawy z 15 czerwca 2023 r. - płyta - koperta - k. 141, minuta od 00:27:28 do 00:40:51; zeznania pozwanej B. H. - k. 139 - 139 verte i nagranie rozprawy z 18 września 2023 r. - płyta - koperta - k. 141, minuta od 01:01:54 do 01:10:45 w zw. z inf. wyjaśnieniami - k. 114 - 114 verte
i nagraniem rozprawy z 15 czerwca 2023 r. - płyta - koperta - k. 141, minuta
od 00:40:51 do 00:49:10; kserokopia aktu notarialnego - k. 9-14; informacja
- k. 15; wydruk z elektronicznego systemu ksiąg wieczystych - k. 17 - 28).

W dniu 16 maja 2021 r. M. H. uległ wypadkowi komunikacyjnemu, w którym doznał ciężkich uszkodzeń ciała. Stracił wszelkie źródła utrzymania,
nie otrzymywał zasiłku chorobowego. Jego żona prowadziła działalność gospodarczą, z dochodów której utrzymywała rodzinę. Pozwani korzystali
z nieruchomości M. H., chcieli aby pozostała ona w rodzinie, (dowód: zeznania pozwanego P. H. (1) - k. 139 verte i nagranie rozprawy
z 18 września 2023 r. - płyta - koperta - k. 141, minuta od 01:10:45 do 01:21:47 w zw. z inf. wyjaśnieniami - k. 113 verte - 114 i nagraniem rozprawy z 15 czerwca 2023 r. - płyta - koperta - k. 141, minuta od 00:27:28 do 00:40:51; zeznania pozwanej B. H. - k. 139 - 139 verte i nagranie rozprawy z 18 września 2023 r. - płyta - koperta - k. 141, minuta od 01:01:54 do 01:10:45 w zw. z inf. wyjaśnieniami - k. 114 - 114 verte i nagraniem rozprawy z 15 czerwca 2023 r.
- płyta - koperta - k. 141, minuta od 00:40:51 do 00:49:10; częściowo zeznania świadka M. H. - k. 138 - 138 verte i nagranie rozprawy z 18 września 2023 r. - płyta - koperta - k. 141, minuta od 00:30:49 do 00:47:30; zeznania świadka J. H. - k. 138 verte i nagranie rozprawy z 18 września 2023 r.
- płyta - koperta - k. 141, minuta od 00:47:30 do 00:51:42; zeznania świadka P. H. (2) - k. 138 verte - 139 i nagranie rozprawy z 18 września 2023 r.
- płyta - koperta - k. 141, minuta od 00:51:42 do 00:56:21; kserokopie wyroków - k. 49 - 51; dokumentacja medyczna - k. 52 - 65, k. 69 - 70, k. 78 - 81 i k. 92
-95; dokumentacja ZUS - k. 66 - 68, k. 71 - 77 i k. 82 - 91).

Pozwani byli świadomi sytuacji finansowej syna M. H.
w momencie zawierania przedmiotowej umowy sprzedaży. Wiedzieli o jego długach, które miał u powoda. Już w 2018 r. rozmawiali z nimi m.in. na ten temat matka powoda i brat powoda Ł. W., który pożyczył drugiemu synowi pozwanych P. H. (2) kwotę 40 000,00 zł. Korespondencja kierowana
do M. H. była wysyłana na adres pozwanych, (dowód: zeznania powoda - k. 139 i nagranie rozprawy z 18 września 2023 r. - płyta - koperta - k. 141, minuta od 00:57:37 do 01:01:54 w zw. z inf. wyjaśnieniami - k. 113 verte
i nagraniem rozprawy z 15 czerwca 2023 r. - płyta - koperta - k. 141, minuta
od 00:10:35 do 00:27:28; zeznania świadka B. W. - k. 137 verte
i nagranie rozprawy z 18 września 2023 r. - płyta - koperta - k. 141, minuta
od 00:07:31 do 00:19:40; zeznania świadka Ł. W. - k. 137 verte - 138 i nagranie rozprawy z 18 września 2023 r. - płyta - koperta - k. 141, minuta od 00:19:40 do 00:30:49).

Powyższy stan faktyczny jest w części bezsporny, ponieważ został oparty
na dowodach nie negowanych przez strony oraz na ich zgodnych twierdzeniach.

Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanych w zakresie, w jakim twierdzili,
że nic nie wiedzieli o zadłużeniu syna M. H. w momencie nabycia przedmiotowej nieruchomości, gdyż ich zeznania w tym zakresie są gołosłowne oraz sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego, a także sprzeczne z jasnymi i logicznymi zeznaniami powoda i świadków B. W. i Ł. W..

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka M. H., z których wynika,
że w momencie sprzedaży nieruchomości jego rodzice nie wiedzieli o jego długach. Jego zeznania pozostają w sprzeczności z zasadami doświadczenia życiowego i logiki, a także są sprzeczne z jasnymi i logicznymi zeznaniami powoda
i świadków B. W. i Ł. W.. Ponadto są one stronnicze, gdyż jako dłużnik i syn pozwanym ma oczywisty interes, by zeznawać na ich korzyść.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne i zasługuje w całości na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że powód dochował terminu określonego w art. 534 k.c., gdyż pozew został złożony 21 kwietnia 2023 r.,
a do zaskarżonej czynności prawnej doszło 28 lutego 2022 r.

Celem instytucji skargi pauliańskiej, przewidzianej w przepisach art. 527 - 535 k.c., jest ochrona interesów wierzyciela na wypadek nielojalnego (czy wręcz nieuczciwego) postępowania dłużnika, który z pokrzywdzeniem wierzyciela wyzbywa się składników swego majątku na rzecz osób trzecich lub majątek ten obciąża, zaciągając kolejne zobowiązania i w ten sposób stwarza lub pogłębia stan swojej niewypłacalności.

Konstrukcja skargi pauliańskiej oparta jest na instytucji względnej bezskuteczności czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela (patrz wyrok Sądu Najwyższego z 5 czerwca 2002 r., II CKN 1336/00, LEX nr 55083). Ochrona ta polega na możliwości zaskarżenia przez wierzyciela krzywdzącej go czynności prawnej celem uznania tej czynności za bezskuteczną względem niego.

Zgodnie z treścią przepisu art. 527 k.c. przesłankami powództwa o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną są: dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią czynności prawnej, na skutek której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową oraz na skutek której doszło do pokrzywdzenia wierzycieli, działanie dłużnika
ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, wiedza lub możliwość (przy zachowaniu należytej staranności) dowiedzenia się o tym przez osobę trzecią. Wskazane powyżej przesłanki spełnione być muszą łącznie.

Na powodzie zatem spoczywał obowiązek wykazania, że: przysługuje
mu wobec dłużnika wierzytelność; dokonano zaskarżonej czynności prawnej między dłużnikiem i osobą trzecią, na podstawie której osoba trzecia uzyskała korzyść; doszło do pokrzywdzenia wierzyciela wskutek dokonania zaskarżonej czynności; dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, a osoba trzecia wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła dowiedzieć
się o tym, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela (chyba, że zaistniało domniemanie z art. 527 § 3 k.c.).

Mając na uwadze zebrany w sprawie materiał dowodowy należy stwierdzić, co jest oczywiste, że pozwani na skutek zawarcia z dłużnikiem umowy sprzedaży nieruchomości uzyskali korzyść majątkową.

W tym miejscu trzeba jeszcze dodać, że do przyjęcia, iż osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową wystarczy wykazanie, że na podstawie czynności prawnej dłużnika nabyła ona rzecz lub prawo albo została zwolniona
z obowiązku, co spowodowało zmianę w majątku dłużnika prowadzącą
do pokrzywdzenia wierzycieli (patrz wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 1999 r., I CKN 287/98, LEX nr 147235). Należy też dodać, że osoba trzecia uzyskuje „korzyść majątkową” w rozumieniu art. 527 k.c. także wtedy, gdy płaci za rzecz nabytą od dłużnika cenę odpowiadającą wartości rynkowej tej rzeczy, bowiem
nie chodzi o korzyść majątkową w sensie potocznym, utożsamianą np. z nabyciem rzeczy za cenę niższą od wartości tej rzeczy - w takim bowiem przypadku
za „korzyść” uważa się różnicę między wartością rynkową rzeczy, a zapłaconą ceną. Korzyścią majątkową w rozumieniu art. 527 k.c. jest zatem nabycie przez osobę trzecią prawa majątkowego, przedstawiającego pewną wartość, przy czym drugorzędne znaczenie ma cena nabycia (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego
w G. z 28 października 1999 r., I ACa 638/9, OSA 2002, z. 2, poz. 14).

Powód wykazał w toku procesu, że posiada wierzytelności wobec dłużnika. Na tę okoliczność powód przedstawił wyroki Sądu Okręgowego w Sieradzu i Sądu Apelacyjnego w Łodzi, z których wynika wysokość wierzytelności oraz informację od Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wieluniu Ł. K.
na dowód prowadzonej egzekucji. Pozwani nie próbowali nawet udowadniać,
że wierzytelności nie istnieją lub istnieją w mniejszym zakresie, gdyż
na tę okoliczność nie przedstawili żadnego dowodu.

Kontynuując rozważania w niniejszej sprawie zwrócić wypada uwagę
na wyrok z 29 maja 2007 r. (V CSK 77/07, Lex nr 611455), w którym Sąd Najwyższy przyjął, że dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, jeżeli ma rozeznanie co do tego, że w następstwie wyzbycia się przez niego
w całości lub w części majątku nadającego się do egzekucji ucierpi materialny interes wierzyciela, a nadto, że za przyjęciem, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli przemawia wiedza dłużnika o wszczętych przeciwko niemu postępowaniach egzekucyjnych i utrata płynności finansowej prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Należy także dodać, że w orzecznictwie sądów powszechnych wskazuje
się, że do przyjęcia świadomości dłużnika działania z pokrzywdzenia wierzycieli, o którą chodzi w art. 527 § 1 k.c., wystarczy, by dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego
w G. z 10 stycznia 1995 r., I ACr 1014/94). Natomiast zamiar pokrzywdzenia wierzyciela i zła wiara dłużnika nie jest konieczna dla objęcia wierzyciela ochroną na podstawie art. 527 k.c. i nast., (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 19 września 2006 r., I ACa 1021/05, LEX nr 298435).

Mając powyższe na uwadze oraz zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd doszedł do przekonania, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia powoda, gdyż w wyniku sprzedaży stał się niewypłacalny,
co w sprawie jest niewątpliwe (nie ma innego majątku, po wypadku komunikacyjnym, w którym brał udział jest niezdolny do pracy, nie miał prawa
do zasiłku chorobowego, utrzymuje go żona). Będąc w bardzo złej sytuacji finansowej wyzbył się jedynego składnika majątkowego, z którego wówczas powód mógłby się zaspokoić. Zatem mógł przewidywać pokrzywdzenie wierzyciela w granicach ewentualności i to przewidywał, gdyż zarówno dłużnik jak i pozwani zeznali, że w chwili zawierania umowy sprzedaży miał problemy finansowe. Ponadto należy stwierdzić, że pozwani nie udowodnili, że nie wiedzieli o zadłużeniu syna, a zakup przedmiotowej nieruchomości był podyktowany chęcią pomocy mu w trudnej sytuacji finansowej. Nie przedstawili na te fakty żadnych dowodów, a ich twierdzenia pozostają w tym zakresie w sprzeczności z zeznaniami powoda i świadków B. W. i Ł. W.. Ponadto
z doświadczenia życiowego i zasad logiki wynika, iż w bliskich stosunkach rodzinnych ciężko byłoby ukryć tak duże zadłużenie, tym bardziej, że dłużnik stracił źródło utrzymania. Należy wskazać, że jako rodzice chcący pomóc dziecku, mogli po prostu darować mu kwotę, za którą nabyli nieruchomość, wtedy M. H. nie musiałby wyzbywać się swojego majątku. Zdaniem Sądu pozwani zdecydowali się na zakup przedmiotowej nieruchomości, ponieważ chcieli w ten sposób zatrzymać ją w swoich rękach i uniemożliwić powodowi prowadzenie
z niej skutecznej egzekucji.

Pozwani są osobami bliskimi w stosunku do dłużników, zatem w toku procesu musieliby obalić domniemanie wynikające z treści art. 527 § 3 k.c. To się jednak pozwanym nie udało, gdyż ich zeznaniom w części dotyczącej braku wiedzy
o długach syna M. H. Sąd nie dał wiary.

Pozwanym nie udało się także zwolnić od obowiązku zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności prawnej za bezskuteczną (art. 533 k.c.), ponieważ go nie zaspokoili ani też nie wskazali wystarczającego do jego zaspokojenia mienia dłużnika. Nie udowodnili, że ekwiwalent
za nieruchomość w postaci kwoty 15 000,00 zł jest w posiadaniu dłużnika.

Z tych wszystkich względów należało uznać zaskarżoną czynność prawną za bezskuteczna wobec powoda i orzec, jak w punkcie 1 wyroku, na podstawie art. 527 k.c.

O kosztach procesu, na które składała się opłata stosunkowa w wysokości 7 236,00 zł i opłata za zastępstwo prawne w wysokości 5 400,00 zł, ustalona
na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn., Dz. U. z 2023 r., poz. 1935), powiększona o opłatę skarbową
od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł, Sąd orzekł, jak w pkt 2 wyroku,
na podstawie art. 98 k.p.c.