Treść orzeczenia I C 222/20 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

I C 222/20 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Sieradzu z 2023-10-27

Sygnatura akt I C 222/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dagmara Kos

Protokolant: Iwona Bartel

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2023 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Biura Ochrony (...) spółka jawna z siedzibą w Ł.

przeciwko A. K. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

oddala powództwo,

zasądza od powoda (...) Biura Ochrony (...) spółka jawna z siedzibą w Ł. na rzecz pozwanej A. K. (1) kwotę 15.000,00 (piętnaście tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 222/20

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 9 lipca 2020 r. powód (...) Biuro Ochrony (...) spółka jawna z siedzibą w Ł. wnosił o uznanie za bezskuteczną wobec powoda czynności prawnej dłużnika A. K. (2) dokonanej z pozwaną A. K. (1) w postaci umowy o częściowy podział majątku wspólnego małżonków oraz ustanowienie służebności zawartej dnia 24 lipca 2015 r. przed notariuszem D. K. (1) (Rep. A nr (...)), na mocy której własność nieruchomości o powierzchni 0,1646 ha położonej we W., gmina L., ul. (...), nr działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Łasku Wydział V Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) została przyznana w całości pozwanej A. K. (1) oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pozew- k.4-11)

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew- k.138-140)

Na rozprawach w dniach 18 czerwca 2021 r., 24 marca 2023 r. i 23 czerwca 2023 r. pełnomocnik powoda popierał powództwo a pełnomocnik pozwanej wnosił o oddalenie powództwa.

(protokół rozprawy z dnia 18 czerwca 2021 r. na płycie CD 00:06:04 – 00:19:13- koperta k.350, protokół rozprawy z dnia 24 marca 2023 r. na płycie CD 00:03:03 – 00:06:15- koperta k.350, protokół rozprawy z dnia 23 czerwca 2023 r. na płycie CD 00:02:28 – 00:05:33- koperta k.350)

Na rozprawie w dniu 6 października 2023 r. pełnomocnik powoda popierał powództwo a pełnomocnik pozwanej wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

(protokół rozprawy z dnia 6 października 2023 r. na płycie CD 00:03:16 – 00:44:58 - koperta k.350)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Mąż pozwanej A. A. K., z którym pozostawała ona w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej, zatrudniony był na umowę zlecenie przez powoda (...) Biuro Ochrony (...) spółka jawna z siedzibą w Ł. na stanowisku kontrolnym. Powodowa spółka na podstawie zawartej przez nią z (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. umowy z dnia 10 lipca 2013 r. o świadczenie usługi transportu i ochrony wartości pieniężnych na rzecz (...) Banku (...) S.A. wykonywała usługi polegające na konwojowaniu pieniędzy stanowiących własność tego banku. Na podstawie tej umowy powodowa spółka przyjęła na siebie odpowiedzialność wobec (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. za utratę wartości na zasadzie ryzyka między innymi za przywłaszczenie i sprzeniewierzenie (pracownicze).

(zeznania świadka D. K. (2)- protokół rozprawy z dnia 23 czerwca 2023 r. na płycie CD 00:06:42 – 00:18:38- koperta k.350, zeznania reprezentującego powoda (...) spółka jawna Ł. wspólnika J. K.- protokół rozprawy z dnia 6 października 2023 r. na płycie CD 00:06:01 – 00:12:22 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 24 marca 2023 r. na płycie CD 00:06:23 – 00:42:58- koperta k.350, kserokopia umowy- k.17-29 )

W dniu 10 lipca 2015 r. pracownicy powoda konwojowali pieniądze należące do (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. w kwocie 7.700.000,00 zł. Mąż pozwanej został prawomocnie skazany wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 14 lipca 2017 r. wydanym w sprawie sygn. akt XVIII K 143/16 za to, że w dniu 10 lipca 2015 r. działając z innymi osobami w ramach zorganizowanej grupy przestępczej przywłaszczył sobie powierzone mienie znacznej wartości w postaci pieniędzy w kwocie 7.700.000,00 zł na szkodę Banku (...) S.A. a także mienie w postaci kluczy do Trezora, kluczy do samochodu, kamizelki kuloodpornej, hełmu, spodni bojowych, T-shirtu, pasa, butów i kamizelki operacyjnej o łącznej wartości 9.002,51 zł na szkodę powoda (...) Biura Ochrony (...) spółka jawna. Wyrokiem tym nałożono na męża pozwanej i inne skazane tym wyrokiem osoby obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz (...) Spółka Akcyjna kwoty 3.280.221,87 zł oraz kwoty 58.137,22 zł a także obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę solidarnie z innymi skazanymi tym wyrokiem osobami na rzecz powoda kwoty 9.002,51 zł.

(zeznania reprezentującego powoda (...) spółka jawna Ł. wspólnika J. K.- protokół rozprawy z dnia 6 października 2023 r. na płycie CD 00:06:01 – 00:12:22 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 24 marca 2023 r. na płycie CD 00:06:23 – 00:42:58- koperta k.350, kserokopia wyroku- k.35-38)

Po popełnieniu przez A. K. (2) przestępstwa, w dniu 24 lipca 2015 r. zawarł on z pozwaną A. K. (1) umowę, na mocy której ustanowili oni z tym dniem w ich małżeństwie rozdzielność majątkową. Po zawarciu tej umowy w tym samym dniu A. K. (2) i pozwana zawarli kolejną umowę, na mocy której dokonali częściowego podziału ich majątku wspólnego obejmującego nieruchomość położoną we W., gmina L., oznaczoną numerem działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) w ten sposób, że A. K. (2) przeniósł na pozwaną przysługujący mu udział w wysokości 1/2 w tej nieruchomości. Jednocześnie pozwana ustanowiła na rzecz A. K. (2) nieodpłatną służebność osobistą polegającą na dożywotnim i nieodpłatnym prawie korzystania z całej nieruchomości a w tym do swobodnego wejścia, wjazdu, wyjścia i wyjazdu przez teren tej nieruchomości, swobodnego korzystania z całego budynku mieszkalnego, zamieszkiwania w tym budynku i korzystania ze wszelkich znajdujących się w nim pomieszczeń i urządzeń domowego użytku, korzystania z gruntu w zakresie niezbędnym do niezakłóconego i swobodnego posiadania przez niego tego budynku i obciążyła tym ograniczonym prawem rzeczowym przedmiotową nieruchomość.

(zeznania świadka D. K. (2)- protokół rozprawy z dnia 23 czerwca 2023 r. na płycie CD 00:06:42 – 00:18:38- koperta k.350, kserokopie umów- k.124-130, k.131-133)

W czasie, gdy pozwana zwierała z mężem umowę częściowego podziału majątku wspólnego obejmującego nieruchomość położoną we W., nieruchomość ta obciążona była na rzecz (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. hipoteką umowna zwykłą w kwocie 114.563,28 CHF na zabezpieczenie kredytu mieszkaniowego oraz hipoteką kaucyjną do kwoty 33.223,35 CHF na zabezpieczenie odsetek, prowizji i innych kosztów i należności ubocznych od kredytu. Hipoteki te nadal obciążają tę nieruchomość.

(kserokopia umowy- k.124-130, odpis z księgi wieczystej- k.30-33)

Tym samym wyrokiem co A. K. (2), została skazana także pozwana za to, że w dniu 5 sierpnia 2015 r. działając wspólnie i w porozumieniu ze swoim ojcem podejmowała działania zmierzające do udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenia przestępczego pochodzenia i wykrycia środków pieniężnych w kwocie 250.000,00 zł pochodzących z popełnienia przestępstwa przywłaszczenia mienia znacznej wartości w postaci pieniędzy w wysokości 7.700.000,00 zł popełnionego na szkodę (...) S.A. w W. w tej sposób, że wpłacili oni na założony w tym celu w (...) S.A. rachunek bankowy kwotę 250.000,00 zł jako darowiznę od ojca W. M. na rzecz córki A. K. (1) osiągając z tego procederu znaczną korzyść majątkową.

Powód był ubezpieczony w Towarzystwie (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. i wystąpił przeciwko niemu z pozwem o zapłatę kwoty 7.550.000,00 zł, jaką tytułem odszkodowania był zobligowany wypłacić (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w oparciu o umowę o świadczenie usługi transportu i ochrony wartości pieniężnych na rzecz (...) Banku (...) S.A. Wyrokiem z dnia 20 marca 2018 r. wydanym w sprawie sygn. akt X GC 907/16 Sąd Okręgowy w Łodzi umorzył postępowanie co do kwoty 100.000,00 zł a w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Apelacja powoda od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 7 listopada 2018 r. wydanym w sprawie sygn. akt I ACa 260/18.

Konwojowane pieniądze przywłaszczone przez powoda i innych pracowników powoda nie zostały odnalezione. Po ich przywłaszczeniu powód w oparciu o umowę o świadczenie usługi transportu i ochrony wartości pieniężnych na rzecz (...) Banku (...) S.A. naprawiał wyrządzoną temu bankowi szkodę. Na dzień 28 lutego 2018 r. do zapłaty z tego tytułu pozostało mu 3.000.221,87 zł. Do dzisiaj powód nie naprawił w całości szkody wyrządzonej (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.. Szkodę tą w zakresie kwoty 100.000,00 zł naprawił jeden ze sprawców przywłaszczenia M. K.. Inny ze sprawców przywłaszczenia K. W. wpłacił powodowi na poczet naprawienia szkody kwotę 30,00 zł. Później jeszcze któryś ze sprawców przywłaszczenia wpłacił powodowi 10,00 – 20,00 zł na poczet naprawienia szkody.

W dniu 6 lipca 2020 r. powód wystąpił z pozwem przeciwko A. K. (2) o zapłatę kwoty 3.761.912,01 zł. Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2021 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 333/20 Sąd Okręgowy w Sieradzu umorzył postępowanie w zakresie żądania zapłaty kwoty 100.000,00 zł i zasądził od A. K. (2) na rzecz powoda kwotę 3.661.912,01 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 lipca 2020 r. do dnia zapłaty. Apelacja A. K. (2) od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 października 2022 r. wydanym w sprawie sygn. akt i ACa 1191/21.

Po uzyskaniu tytułu wykonawczego przeciwko A. K. (2) powód wszczął przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne. Egzekucja prowadzona jest z emerytury dłużnika. Do tej pory na rzecz powoda nie została wyegzekwowana żadna kwota.

A. K. (2) pracując u powoda zarabiał 2.000,00 – 3.000,00 zł miesięcznie i pobierał emeryturę policyjną w wysokości około 3.000,00 zł.

Powód nie występował z pozwami o zapłatę przeciwko innym sprawcom przestępstwa przywłaszczenia pieniędzy (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W..

Pozwana nadal pozostaje w związku małżeńskim z A. K. (2) i mieszka z nim w jednym domu.

(zeznania świadka D. K. (2)- protokół rozprawy z dnia 23 czerwca 2023 r. na płycie CD 00:06:42 – 00:18:38- koperta k.350)

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka D. K. (2) w tej części, w której podawał on, że przed popełnieniem przestępstwa przez A. K. (2) pozwana pozostawała z nim w złych relacjach i nie miała do niego zaufania. Jego zeznania bowiem są nielogiczne. Gdyby bowiem pozwana miała złe relacje z mężem i nie miała do niego zaufania z pewnością nie przyjęłaby od niego pochodzących z przestępstwa pieniędzy w kwocie aż 250.000,00 zł i nie zawierałaby z ojcem fikcyjnej umowy darowizny tych pieniędzy narażając zarówno siebie jak i ojca na odpowiedzialność karną. To, iż pozwana miała świadomość pochodzenia tych pieniędzy z przestępstwa wynika natomiast wprost z wyroku, jakim została ona skazana, a którego ustaleniami co do popełnienia przestępstwa Sąd jest związany na mocy art. 11 kpc.

Sąd pominął dowód z zaświadczenia komornika sądowego o stanie egzekucji prowadzonej przeciwko A. K. (2) z uwagi na to, iż wniosek o przeprowadzenie tego dowodu okazał się spóźniony. O przeprowadzenie dowodu z takiego dokumentu, który nie był złożony do akt, wnioskował bowiem powód na etapie bezpośrednio poprzedzającym zamkniecie rozprawy, choć nic nie stało na przeszkodzie, by został on złożony wcześniej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 527 § 1 kc, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Jak wynika z art. 527 § 2 kc czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

W przedmiotowej sprawie nie budzi wątpliwości, iż w chwili dokonywania czynności częściowego podziału majątku wspólnego (24 lipca 2015 r.), A. K. (2) był dłużnikiem powoda. Czynność ta bowiem miała miejsce już po popełnieniu przez niego przestępstwa przywłaszczenia pieniędzy na szkodę (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., którą to szkodę w zamian za niego na podstawie umowy z dnia 10 lipca 2013 r. o świadczenie usługi transportu i ochrony wartości pieniężnych na rzecz (...) Banku (...) S.A. naprawiał bankowi powód, który miał prawo żądać od niego zwrotu wypłaconych na poczet jej pokrycia kwot. Wierzytelność powoda została zresztą później stwierdzona tytułem wykonawczym, w oparciu o który powód wszczął przeciwko A. K. (2) egzekucję.

Spór w przedmiotowej sprawie natomiast ogniskował się wokół tego, czy A. K. (2) zawierając umowę podziału majątku wspólnego z pozwaną, na mocy której przeszła na nią własność należącego do niego udziału w wysokości 1/2 części w nieruchomości we W., działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.

Dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, gdy zdaje sobie sprawę (uświadamia sobie), że wskutek dokonania czynności prawnej może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzycieli z jego majątku. Pokrzywdzenie wierzycieli nie musi być przy tym zamiarem dłużnika, wystarcza natomiast, by dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności. Przepis art. 527 § 2 kc wiąże pokrzywdzenie wierzycieli z rzeczywistą (a nie tylko możliwą) niewypłacalnością dłużnika na skutek dokonania przez niego czynności prawnej lub z jego niewypłacalnością – na skutek czynności prawnej – w wyższym stopniu, niż był przed jej dokonaniem. Dłużnik jest niewypłacalny, gdy cały jego majątek nie wystarcza na pokrycie jego długów.

W przedmiotowej sprawie powód nie wykazał, by A. K. (2) na skutek zawarcia umowy częściowego podziału majątku wspólnego stał się niewypłacalny. Nie świadczy bowiem o tym przywoływany przez niego fakt, iż egzekucja skierowana do emerytury A. K. (2) nie doprowadziła do zaspokojenia w żadnej części jego wierzytelności. Nie przesądza to bowiem o tym, iż egzekucja nie może być skierowana do innych jeszcze składników majątku A. K. (2) a powód nie wykazał w żaden sposób, iż takich A. K. (2) nie posiada.

W ocenie Sądu powód nie wykazał też, że uzyskałby choćby w części zaspokojenie swojej wierzytelności w sytuacji, gdyby A. K. (2) nie zawarł z pozwaną umowy częściowego podziału majątku wspólnego. Bezspornym jest bowiem, iż w czasie, gdy A. K. (2) zawierał z pozwaną umowę częściowego podziału majątku wspólnego, nieruchomość we W. obciążona była na rzecz (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. hipoteką umowna zwykłą w kwocie 114.563,28 CHF na zabezpieczenie kredytu mieszkaniowego oraz hipoteką kaucyjną do kwoty 33.223,35 CHF na zabezpieczenie odsetek, prowizji i innych kosztów i należności ubocznych od kredytu. Tymczasem, gdy dłużnik wyzbył się nieruchomości, która jest obciążona hipoteką, to udowodnienie przesłanki pokrzywdzenia wymaga dokonania oceny czy czynność prawna dokonana przez dłużnika doprowadziła do usunięcia z jego majątku takiego składnika majątkowego, z którego powód mógłby faktycznie zaspokoić swoją wierzytelność, gdyby czynność ta nie została dokonana. Przedmiot bowiem takiej czynności prawnej dłużnika może tracić dla wierzyciela swój walor egzekucyjny, jeżeli doszło do ustanowienia na nim wcześniej hipoteki tworzącej przywilej egzekucyjny dla wierzyciela hipotecznego. (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2006 r., III CSK 58/06, OSNC 2007/9/136, wyrok Sąd Najwyższego z dnia 29 września 2011 r., sygn. IV CSK 99/11, LEX nr 940760)

Biorąc pod uwagę kolejność zaspokajania wynikającą z art. 1025 kpc stwierdzić należy, że pierwszeństwo zaspokojenia z nieruchomości we W. przed wierzytelnością powoda miałaby wynikająca z umowy kredytu wierzytelność (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zabezpieczona ustanowionymi na niej hipotekami. Gdyby zatem A. K. (2) nie przekazał pozwanej swoich udziałów w tej nieruchomości na mocy umowy częściowego podziału majątku wspólnego a egzekucja należności powoda zmierzała do zaspokojenia z tych udziałów, organ prowadzący egzekucję musiałby uwzględnić wierzytelność zabezpieczoną hipoteką a wierzyciel hipoteczny miałby pierwszeństwo w zaspokojeniu z ceny uzyskanej ze sprzedaży. Ponieważ powód nie wykazał, iż wierzytelność zabezpieczona hipotecznie nie istnieje ani też, że wartość nieruchomości jest wyższa niż ta wierzytelność, nie wykazał tym samym, że istnieje wymagany ustawą związek przyczynowy pomiędzy czynnością prawną dłużnika a jego pokrzywdzeniem.

Mając na uwadze, iż powód nie wykazał, by A. K. (2) na skutek czynności prawnej w postaci częściowego podziału majątku wspólnego stał się niewypłacalny oraz by dokonana przez niego czynność prawna rzeczywiście prowadziła do pokrzywdzenia powoda, Sąd oddalił powództwo jako niezasadne.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 15.000,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocniania się wyroku do dnia zapłaty, którą stanowi wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego ustalone stosownie do treści § 2 pkt 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1964).

Dodano: 27 listopada 2023, Opublikował(a): Iwona Bartel
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Sieradzu
Osoba, która wytworzyła informację: sędzia Dagmara Kos
Data wytworzenia informacji: 27 października 2023