Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Choczaj

Protokolant: Justyna Łużyńska

po rozpoznaniu w dniu 9 grudnia 2024 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. Z.

przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie nieważności umowy

1)  ustala, że umowa o pożyczkę gotówkową nr (...) zawarta przez strony 25 kwietnia 2016 r. jest nieważna;

2)  zasądza od pozwanego (...) Bank S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki A. Z. kwotę 13 284,00 zł (trzynaście tysięcy dwieście osiemdziesiąt cztery złote) brutto tytułem nieopłaconej opłaty za pomoc prawną udzieloną jej z urzędu i kwotę 244,40 zł (dwieście czterdzieści cztery złote 40/100) tytułem wydatków jej pełnomocnika z urzędu;

3)  nakazuje pobrać od pozwanego (...) Bank S.A. z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 9 054,00 zł (dziewięć tysięcy pięćdziesiąt cztery złote) tytułem brakującej opłaty stosunkowej od pozwu i od apelacji.

Sygn. akt I C 253/21

UZASADNIENIE

A. Z. wniosła o ustalenie nieważności umowy pożyczki z dnia 25 kwietnia 2016 r. o numerze (...); zasądzenie od pozwanego
kosztów procesu i zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów zastępstwa prawnego.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa
i zasądzenie kosztów procesu.

Wyrokiem z 15 października 2020 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu oddalił powództwo, nie obciążył powódki kosztami zastępstwa prawnego należnymi pozwanemu oraz zasądził koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej jej
z urzędu.

Od powyższego orzeczenia apelację wywiodła powódka. Wyrokiem z dnia 30 kwietnia 2021 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Sieradzu, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

A. Z. wniosła ostatecznie o ustalenie nieważności umowy pożyczki z dnia 25 kwietnia 2016 r. o numerze (...); zasądzenie od pozwanego kosztów procesu i zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów zastępstwa prawnego.

Pozwany wniósł ostatecznie o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 20 kwietnia 2016 r. A. M. zawarł z (...) S.A. z siedzibą we W. umowę o świadczenie usług pośrednictwa finansowego. Przedmiotem tej umowy było w szczególności pozyskanie ofert finansowych za wynagrodzeniem, (dowód: umowa - k. 7 - 9) .

W związku z tym, że A. M. nie posiadał zdolności kredytowej, poprosił A. Z. o zaciągnięcie przez nią kredytu, który zobowiązał
się następnie za nią spłacić. Początkowo chciał pożyczyć 10 000,00 zł, a potem 13 000,00 zł. Zapewnił powódkę, że po miesiącu od zawarcia umowy kredyt przejdzie na niego. Udali się więc do pośrednika kredytowego. Dla uzyskania lepszej zdolności kredytowej we wniosku o pożyczkę pominięto fakt, że powódka posiadała już wtedy dwoje dzieci oraz podano inną kwotę pożyczki. Zaufała ona pracownikom biura pośredniczącego w zawarciu przedmiotowej umowy. W tym dniu, tj. 21 kwietnia 2016 r. powódka podpisała z (...) S.A. z siedzibą we W. umowę o świadczenie usług pośrednictwa finansowego. Następnego dnia kontynuowali formalności związane z zawarciem przedmiotowej umowy. Spotkanie odbywało się w biurze pośrednika. Powódka nie przeczytała zawartej finalnie umowy, sprawdziła jedynie czy zgadzają się jej dane osobowe, (dowód: zeznania powódki - k. 180 verte - 181 i nagranie
z 1 października 2020 r. - płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:11:55
do 00:35:08 i k. 572 - 572 verte i nagranie rozprawy z 14 października 2024 r.
- płyta - koperta - k. 573, minuta od 00:05:46 do 00:30:19
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 137 verte i nagraniem rozprawy
z 4 czerwca 2020 r. - płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:08:53 do 00:42:21; zeznania świadków: A. M. - k. 138 i nagranie z 4 czerwca 2020 r.
- płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:45:25 do 00:55:29 i M. M. - k. 165 verte - 166 i nagranie z 13 sierpnia 2020 r. - płyta - koperta
- k. 184, minuta od 00:08:08 do 00:28:03; umowa - k. 114 - 117; postanowienie - k. 23; wniosek - k. 53 - 55) .

A. Z. 22 kwietnia 2016 r. złożyła wniosek o pożyczkę,
a 25 kwietnia 2016 r. podpisała umowę pożyczki z pozwanym bankiem, harmonogram spłaty, dyspozycję uruchomienia pożyczki, oświadczenie dotyczące ryzyka zmiennej stopy procentowej, regulamin, wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy, (dowód: zeznania powódki - k. 180 verte - 181 i nagranie
z 1 października 2020 r. - płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:11:55
do 00:35:08 i k. 572 - 572 verte i nagranie rozprawy z 14 października 2024 r.
- płyta - koperta - k. 573, minuta od 00:05:46 do 00:30:19
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 137 verte i nagraniem rozprawy
z 4 czerwca 2020 r. - płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:08:53 do 00:42:21; wniosek - k. 112; umowa - k. 114 - 117; dyspozycja - k. 118; harmonogram
- k. 71 - 73; regulamin - k. 74 - 77; oświadczenie - k. 78) .

Pożyczka dotyczyła kwoty 90 535,19 zł, w tym kwoty 60 914,18 zł
na dowolny cel konsumpcyjny, kwoty 21 275,77 zł na prowizję i kwoty 8 345,24 zł na opłatę za pośrednictwo, (dowód: umowa - k. 114 - 117) .

Po ponad dwóch tygodniach egzemplarz umowy został doręczony powódce za pośrednictwem poczty, (dowód: zeznania powódki - k. 180 verte - 181
i nagranie z 1 października 2020 r. - płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:11:55
do 00:35:08 i k. 572 - 572 verte i nagranie rozprawy z 14 października 2024 r.
- płyta - koperta - k. 573, minuta od 00:05:46 do 00:30:19
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 137 verte i nagraniem rozprawy
z 4 czerwca 2020 r. - płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:08:53 do 00:42:21; zeznania świadków: A. M. - k. 138 i nagranie z 4 czerwca 2020 r.
- płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:45:25 do 00:55:29 i M. M. - k. 165 verte - 166 i nagranie z 13 sierpnia 2020 r. - płyta - koperta
- k. 184, minuta od 00:08:08 do 00:28:03) .

Wcześniej A. M. otrzymał sms o wpływie na konto z pozwanego banku kwoty ponad 60 000,00 zł, (dowód: zeznania powódki - k. 180 verte - 181 i nagranie z 1 października 2020 r. - płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:11:55
do 00:35:08 i k. 572 - 572 verte i nagranie rozprawy z 14 października 2024 r.
- płyta - koperta - k. 573, minuta od 00:05:46 do 00:30:19
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 137 verte i nagraniem rozprawy
z 4 czerwca 2020 r. - płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:08:53 do 00:42:21; zeznania świadków: A. M. - k. 138 i nagranie z 4 czerwca 2020 r.
- płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:45:25 do 00:55:29 i M. M. - k. 165 verte - 166 i nagranie z 13 sierpnia 2020 r. - płyta - koperta
- k. 184, minuta od 00:08:08 do 00:28:03) .

Po krótkim czasie od otrzymania treści umowy przez powódkę, A. M., po wcześniejszym uzgodnieniu z powódką, zwrócił pozwanemu bankowi kwotę 30 000,00 zł, zatrzymał dla siebie kwotę 17 000,00 zł i zapłacili kwotę 13 000,00 zł (...) S.A. z siedzibą
we W. tytułem wynagrodzenia za wykonanie umowy o świadczenia usług pośrednictwa finansowego, (dowód: zeznania powódki - k. 180 verte - 181
i nagranie z 1 października 2020 r. - płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:11:55
do 00:35:08 i k. 572 - 572 verte i nagranie rozprawy z 14 października 2024 r.
- płyta - koperta - k. 573, minuta od 00:05:46 do 00:30:19
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 137 verte i nagraniem rozprawy
z 4 czerwca 2020 r. - płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:08:53 do 00:42:21; zeznania świadków: A. M. - k. 138 i nagranie z 4 czerwca 2020 r.
- płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:45:25 do 00:55:29 i M. M. - k. 165 verte - 166 i nagranie z 13 sierpnia 2020 r. - płyta - koperta
- k. 184, minuta od 00:08:08 do 00:28:03; postanowienie - k. 23) .

A. M. początkowo przekazywali powódce pieniądze na spłatę pożyczki. Po pewnym czasie umowa została wypowiedziana, gdyż raty nie były płacone, (dowód: zeznania powódki - k. 180 verte - 181 i nagranie
z 1 października 2020 r. - płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:11:55
do 00:35:08 i k. 572 - 572 verte i nagranie rozprawy z 14 października 2024 r.
- płyta - koperta - k. 573, minuta od 00:05:46 do 00:30:19
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 137 verte i nagraniem rozprawy
z 4 czerwca 2020 r. - płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:08:53 do 00:42:21; zeznania świadków: A. M. - k. 138 i nagranie z 4 czerwca 2020 r.
- płyta - koperta - k. 184, minuta od 00:45:25 do 00:55:29 i M. M. - k. 165 verte - 166 i nagranie z 13 sierpnia 2020 r. - płyta - koperta
- k. 184, minuta od 00:08:08 do 00:28:03; wypowiedzenie - k. 132) .

Nakazem zapłaty z dnia 10 lutego 2020 r. Sąd Rejonowy Lublin - Zachód
w L. uwzględnił powództwo pozwanego banku skierowane przeciwko powódce o zapłatę kwoty 73 622,61 zł. Powódka złożyła sprzeciw. Sprawa jest
w toku i została zawieszona do zakończenia niniejszej sprawy, (dowód: nakaz zapłaty - k. 91 - 91 verte; pozew - k. 92 - 93; sprzeciw - k. 94 - 96 verte) .

Prokuratura (...) we W. prowadziła postępowanie karne
w sprawie doprowadzenia m.in. przez pracowników firmy (...)
do niekorzystnego rozporządzenia przez powódkę mieniem znacznej wartości poprzez wprowadzenie jej w błąd co do rzeczywistego charakteru prawnego podejmowanych w kwietniu 2016 r. czynności bankowych, które miały zmierzać do uzyskania przez nieposiadającego zdolności kredytowej A. M. kredytu w wysokości 10 000,00 zł, (dowód: postanowienie - k. 23; spis i opis rzeczy - k. 24; pismo - k. 25 - 33; zarządzenie - k. 173 - 173 verte; pismo - k. 174 - 176) .

Wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2022 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu uznał oskarżoną M. C. winną tego, że w okresie od września 2014 r.
do kwietnia 2016 r. we W. i w innych miejscach na terenie kraju, brała udział w zorganizowanej grupie przestępczej, kierowanej przez M. K., K. K. (1), K. B., K. K. (2), A. H., K. K. (3), D. R., A. N., I. M., T. J. i Ł. S., w skład której wchodziły inne ustalone i nieustalone osoby, których celem było popełnianie, w ramach ustalonego podziału ról i zadań, przestępstw przeciwko mieniu znacznej wartości na szkodę osób fizycznych
i instytucji bankowych, przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów oraz przestępstwa ukrywania środków pieniężnych pochodzących z popełnienia czynów zabronionych z art. 286 § 1 k.k. i z art. 297 § 1 k.k., przy czym rola M. C., która w strukturach firmy pracowała na różnych stanowiskach różnych, w tym: trenera wewnętrznego, koordynatora działu audytu wewnętrznego
i menadżera zespołu trenerów wewnętrznych, polegała min. na: tworzeniu procedur, technik, metod i mechanizmów sprzedażowych mających na celu doprowadzenie szeregu osób fizycznych i banków do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości poprzez wprowadzenie ich w błąd
co do rzeczywistych warunków zawieranych umów pośrednictwa finansowego,
a w ich konsekwencji umów kredytowych; szkoleniu pracowników firm finansowych z tzw. grupy C. (tj. m.in. (...) S.A. posługująca się różnymi nazwami handlowymi, a w tym El G., (...), (...), (...),
a także (...) Sp. z o.o., Kancelaria (...) Sp. z o.o., (...) oraz (...). K., WAGA E. G. (1) oraz (...). K.) zatrudnionych w biurach i oddziałach firmy na terenie całego kraju z metod tworzenia nieprawdziwej zdolności
i wiarygodności kredytowej w takich sytuacjach faktycznych i prawnych,
w których bank wydałby decyzję odmowną w przedmiocie złożonego wniosku kredytowego, w celu uzyskania wsparcia finansowego dla klienta firmy, a tym samym wygenerowania zysku dla innych osób biorących udział w zorganizowanej grupie przestępczej, a przede wszystkim jej kierowników; opracowywaniu wzorów tzw. dokumentów wewnętrznych firmy obejmujących takie druki jak: ankieta, umowa pośrednictwa finansowego, decyzja ostateczna, weksel, deklaracja wekslowa i inne, w taki sposób, aby nie były one czytelne i jasne dla klientów firm, nie zawierały kluczowych danych, jak np. wysokość prowizji, opłaty OPR czy SWOT i jej przeznaczenie i jednocześnie ograniczały możliwość kwestionowania prawidłowości tych zapisów przez klientów, utrudniały rozwiązanie tej umowy przez klientów i dochodzenia swoich roszczeń, a następnie przekazywaniu ich pracownikom biur i oddziałów firm finansowych z tzw. grupy C. celem ich stosowania i szkolenia pracowników z właściwego ich wypełniania; szkoleniu pracowników firm finansowych z tzw. grupy C. zatrudnionych w biurach
i oddziałach firmy na terenie całego kraju na różnych stanowiskach takich, jak: dyrektora regionalnego, kierownika regionalnego, kierownika 3 lub 2 biur,
oddziału, eksperta sprzedaży, doradcy klienta z opracowanych przez niego wprowadzających w błąd metod sprzedaży usług finansowych polegających
na oferowaniu osobom fizycznym, starającym się o wsparcie finansowe w postaci kredytu za pośrednictwem firm z tzw. grupy C. przedstawianych nieprawdziwie jako bezpośrednio współpracujących z bankami i pomagających w uzyskaniu dla osób zadłużonych, znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej lub zarejestrowanych w systemie BIK, atrakcyjnych ofert kredytowych, a także wprowadzaniu osób fizycznych oraz instytucji bankowych
w błąd, co do rzeczywistych warunków zawieranych między nimi
za pośrednictwem firm z grupy C. zobowiązań kredytowych, a także osób fizycznych co do ich roli w zawieranych zobowiązaniach kredytowych
w szczególności co do rzeczywistej roli tzw. osoby wpierającej
w zobowiązaniu (...) kredytowych, faktycznej wartości zaciągniętego zobowiązania kredytowego, ilości i wysokości rat oraz skutków prawnych
i faktycznych zawieranych umów, w celu osiągnięcia wyznaczonych przez osoby kierujące grupą, tzw. celów sprzedażowych poprzez doprowadzenie poszczególnych kredytobiorców do zawarcia jak największej ilości umów kredytowych nieadekwatnych do ich potrzeb i możliwości finansowych, na jak największe kwoty, przy czym każda z umów miała odpowiadać ich maksymalnej zdolności kredytowej, jak również instytucji bankowych w błąd
co do rzeczywistego zamiaru zawarcia umowy kredytowej przez osobę wskazaną jako kredytobiorca oraz zdolności i możliwości kredytowych klienta, celem pozyskania z przyznawanych kredytów opłat prowizyjnych uiszczanych na rzecz (...) (...) (...) E.
(...), (...). K., Kancelaria (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o., a następnie (...) S.A.; składaniu zeznań określonej treści celem utrudnienia postępowań przygotowawczych prowadzonych z związku z doprowadzaniem
do niekorzystnego rozporządzenia mieniem szeregu osób fizycznych i banków,
tj. o czyn z art. 258 § 1 k.k.; że w okresie od września 2014 r. do kwietnia 2016 r. we W. i w innych miejscach na terenie kraju, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej dla siebie i innych osób, wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi i nieustalonymi osobami, w tym z W. J. i K. N. (z domu W.), w krótkich odstępach czasu, w ramach z góry powziętego zamiaru, czyniąc sobie i innym osobom z popełniania przestępstw stałe źródło dochodu, w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej, opisanej w pkt XXXIII aktu oskarżenia oraz działając w zamiarze, aby M. K., K. K. (1), K. B., K. K. (2), A. H., K. K. (3), D. R., A. N., I. M., T. J. i Ł. S., czyli osoby kierujące zorganizowaną grupą przestępczą opisaną w punkcie XXXIII aktu oskarżenia oraz inne podległe
w/w osoby, dokonały przestępstw stypizowanych w art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. i inne, swoim zachowaniem polegającym na: tworzeniu procedur, technik, metod i mechanizmów sprzedażowych mających na celu doprowadzenie szeregu osób fizycznych i banków do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości poprzez wprowadzenie ich w błąd co do rzeczywistych warunków zawieranych umów pośrednictwa finansowego, a w ich konsekwencji umów kredytowych; szkoleniu pracowników firm finansowych z tzw. grupy C.
(tj. min. (...) S.A. posługująca się różnymi nazwami handlowymi, a w tym El G., (...), (...), (...), a także (...) Sp. z o.o., Kancelaria (...) Sp. z o.o., (...) kikubator (...) i Arbitrażu oraz (...). K., WAGA E. G. (1) oraz (...). K.) zatrudnionych w biurach i oddziałach firmy na terenie całego kraju z metod tworzenia nieprawdziwej zdolności i wiarygodności kredytowej
w takich sytuacjach faktycznych i prawnych, w których bank wydałby decyzję odmowną w przedmiocie złożonego wniosku kredytowego, w celu uzyskania wsparcia finansowego dla klienta firmy, a tym samym wygenerowania zysku dla innych osób biorących udział w zorganizowanej grupie przestępczej, a przede wszystkim jej kierowników; opracowywaniu wzorów tzw. dokumentów wewnętrznych firmy obejmujących takie druki 3365 jak: ankieta, umowa pośrednictwa finansowego, decyzja ostateczna, weksel, deklaracja wekslowa
i inne, w taki sposób, aby nie były one czytelne i jasne dla klientów firm, nie zawierały kluczowych danych jak np. wysokość prowizji, opłaty (...) czy (...)
i jej przeznaczenie i jednocześnie ograniczały możliwość kwestionowania prawidłowości tych zapisów przez klientów, utrudniały rozwiązanie tej umowy przez klientów i dochodzenia swoich roszczeń, a następnie przekazywaniu ich pracownikom biur i oddziałów firm finansowych z tzw. grupy C. celem ich stosowania i szkolenia pracowników z właściwego ich wypełniania; szkoleniu pracowników firm finansowych z tzw., grupy C. zatrudnionych w biurach
i oddziałach firmy na terenie całego kraju na różnych stanowiskach takich jak: dyrektora regionalnego, kierownika regionalnego, kierownika 3 lub 2 biur, kierownika oddziału, eksperta sprzedaży, doradcy klienta z opracowanych przez niego wprowadzających w błąd metod sprzedaży usług finansowych polegających na oferowaniu osobom fizycznym, starającym się o wsparcie finansowe w postaci kredytu za pośrednictwem firm z tzw. grupy C. przedstawianych nieprawdziwie jako bezpośrednio współpracujących z bankami i pomagających w uzyskaniu dla osób zadłużonych, znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej lub zarejestrowanych w systemie BIK, atrakcyjnych ofert kredytowych, a także wprowadzaniu osób fizycznych oraz instytucji bankowych
w błąd, co do rzeczywistych warunków zawieranych między nimi
za pośrednictwem firm z grupy C. zobowiązań kredytowych, a także osób fizycznych co do ich roli w zawieranych zobowiązaniach kredytowych
w szczególności co do rzeczywistej roli tzw. osoby wpierającej w zobowiązaniu kredytowych, faktycznej wartości zaciągniętego zobowiązania kredytowego, ilości i wysokości rat oraz skutków prawnych i faktycznych zawieranych umów,
w celu osiągnięcia wyznaczonych przez osoby kierujące grupą, tzw. celów sprzedażowych poprzez doprowadzenie poszczególnych kredytobiorców
do zawarcia jak największej ilości umów kredytowych nieadekwatnych do ich potrzeb i możliwości finansowych, na jak największe kwoty, przy czym każda
z umów miała odpowiadać ich maksymalnej zdolności kredytowej, jak również instytucji bankowych w błąd co do rzeczywistego zamiaru zawarcia umowy kredytowej przez osobę wskazaną jako kredytobiorca oraz zdolności i możliwości kredytowych klienta, celem pozyskania z przyznawanych kredytów opłat prowizyjnych uiszczanych na rzecz E. (...) K. K., (...), (...). K., Kancelaria (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o., a następnie (...) S.A.; składaniu zeznań określonej treści celem utrudnienia postępowań przygotowawczych prowadzonych z związku
z doprowadzaniem do niekorzystnego rozporządzenia mieniem szeregu osób fizycznych i banków, ułatwiła M. K., K. K. (1), K. B., K. K. (2), A. H., K. K. (3), D. R., A. N., I. M., T. J. i Ł. S. popełnienie ich przestępstw polegających na kierowaniu, za pomocą wytworzonej hierarchicznej struktury, działaniami zatrudnianych
w poszczególnych jednostkach organizacyjnych firmy pracowników, w tym
w biurach i oddziałach sprzedaży, a także ułatwiła popełnienie przestępstw przez tych pracowników, przez co doprowadzili oni szereg osób fizycznych
do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie nie mniejszej niż
175 069 992,98 zł oraz doprowadzili banki do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie nie mniejszej niż 119 019 954,83 zł oraz usiłowali doprowadzić do niekorzystnego rozporządzenia mieniem szereg osób fizycznych w kwocie nie mniejszej niż 9 660 861,55 zł oraz banki w kwocie nie mniejszej niż 7 579 037,11 zł, poprzez wprowadzanie ich w błąd, co do istotnych 3366 warunków umów, w wyniku czego pokrzywdzeni zawierali zobowiązania pozostając w błędzie, co do istotnych warunków umowy, przy czym kwota
175 069 992,98 zł zawiera również kwotę 20 317 658,20 zł stanowiącą opłaty pośrednictwa na rzecz (...), (...) E. K., E. (...) K. K. (1), C. Sp.
z o.o., Kancelaria (...) Sp. z o.o., oraz (...)
w ten sposób, że osoby zatrudnione w w/w podmiotach oferujących pośrednictwo kredytowo-finansowe, zgodnie z przyjętymi schematami działań wprowadzały klientów - osoby fizyczne w błąd, co do: rzeczywistego charakteru oraz skutków prawnych i finansowych podejmowanych czynności i podpisywanych umów; udziału innych pośredników bankowych, których usługi dodatkowo podwyższały koszty kredytów oraz procedowania wniosków kredytowych zgodnie z prawem oraz przyjętymi procedurami banków; konieczności zawierania kilku umów kredytowych, z których każda była na maksymalną zdolność kredytową kredytobiorcy i nie odpowiadała zgłaszanym przez klientów potrzebom
i oczekiwaniom; warunków i kosztów zaciąganych zobowiązań kredytowych,
w tym co do wysokości rat kredytów, a także kwoty kredytu brutto oraz całkowitej kwoty do zapłaty, poprzez zapewnianie klientów, że parametry zawieranych zobowiązań w zakresie wysokości rat oraz kwoty kredytu w okresie od 3 do 6 miesięcy ulegną zmniejszeniu i będą dostosowane do możliwości finansowych
i oczekiwań klientów chcących uzyskać wsparcie finansowe; istnienia rzekomego planu oddłużenia klientów nieposiadających zdolności kredytowej oraz
co do rzeczywistej roli w zawieranych zobowiązaniach kredytowych poprzez utwierdzenie w przekonaniu, że umowy kredytowe w początkowym okresie kredytowania, muszą być zawarte nie przez osoby faktycznie zgłaszające chęć zawarcia umowy ale przez posiadającą zdolność kredytową tzw. „osobę
do pomocy”, „osobę wspierającą” lub „kredytpartnera”, a także zapewnianiu, że wszelkie zawarte w ten sposób zobowiązania zostaną przeniesione z tej osoby na faktycznego beneficjenta, z kolei „osoby do pomocy" mimo, że z uwagi
na działania podejmowane przez osoby zarządzane przez osoby kierujące grupą, stawały się faktycznymi kredytobiorcami, miały być zwolnione z wszelkich zobowiązań wobec Banków w terminie od 3 do 6 miesięcy, będąc zapewnianymi, że z tytułu podpisania przedłożonych im dokumentów nie poniosą żadnych kosztów;zasad i warunków odpłatności za świadczone usługi m. in. (...), E. (...) K. K. (1), (...) Sp. z o.o., Kancelaria (...) Sp. z o.o., oraz E.F.G. (...) S.A., w tym co do przeznaczenia opłat (...) lub (...) uiszczanych przez klientów, w wyniku czego klienci nie byli świadomi rzeczywistych skutków prawnych podpisywanych przez nich umów kredytowych, w celu doprowadzenia
do sprzedaży jak największej ilości kredytów osobom fizycznym dla uzyskania jak najwyższego wynagrodzenia w ramach tzw. opłat (...) i (...), stanowiących określony procent kwoty kredytu uzyskanego przez klienta za faktycznym pośrednictwem w/w podmiotów, które to opłaty pobierane były od klientów,
a nadto wprowadzały osoby reprezentujące pokrzywdzone banki w błąd,
co do istotnych okoliczności zawieranych umów kredytowych w ten sposób,
że w celu doprowadzenia do zawarcia umów kredytowych korzystali z platform bankowych innych pośredników, ukrywając przed bankami udział w zawieraniu umów takich podmiotów jak: (...), E. lnvestment (...) Ryzykiem K. K. (1), (...) Sp. z o.o., Kancelaria (...) Sp. z o.o., oraz E.F.G. (...) S.A., z uwagi na fakt, iż banki nie chciały z nimi współpracować ze względu na stosowanie nieuczciwych praktyk konsumenckich, a nadto poprzez zawieranie we wnioskach kredytowych nieprawdziwych informacji odnośnie (...) okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania kredytów, a dotyczących kredytobiorców, w szczególności ich wykształcenia, stanu cywilnego, posiadanych dzieci, tytułu prawnego
do zajmowanej nieruchomości, liczby osób pozostających we wspólnym gospodarstwie, posiadania pojazdów, wysokości wydatków i kosztów utrzymania, w tym także posiadania innych zobowiązań kredytowych, celem uzyskania
od banków jak najwyższych kwot kredytów, jak również poprzez zatajanie informacji o zawarciu przez klienta równolegle kilku umów kredytowych, w tym również konsolidujących te same zobowiązania kredytobiorcy, co związane było z wykorzystaniem przez sprawców opóźnień w systemie bankowym w zakresie ujawniania zawartych przez daną osobę zobowiązań, co umożliwiało doprowadzanie do jednoczesnego zawarcia przez jedną osobę kilku umów kredytowych, na maksymalną kwotę kredytu przewidzianego w danym banku każda, w wyniku czego banki zawierały zobowiązania kredytowe, nie mając wiedzy o rzeczywistym stanie majątkowym kredytobiorców, a w tym
w szczególności pomógł w opisany wyżej sposób w popełnieniu n/w czynów
na szkodę n/w pokrzywdzonych, tj. m.in., że w okresie od kwietnia do maja 2016 r. w S. i w innych miejscach na terenie kraju doprowadzono A. Z. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w łącznej kwocie 209 278,55 zł, a także (...) Bank S.A. w kwocie 90 535,19 zł oraz (...) Bank S.A. w kwocie 50 452,78 zł, a także doprowadzono A. Z. do dokonania wpłaty ze środków uzyskanych z w/w umów kredytowych w kwocie 13 000,00 zł oraz 11 000,00 zł na rzecz E.G.F.C. S.A. (...) wobec niej karę łączną 1 roku i 7 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywny w wysokości 300 stawek dziennych po 100,00 zł każda, którą to karę pozbawienia wolności zawiesił na okres próby 6 lat i oddał oskarżoną w okresie próby pod dozór kuratora, (dowód: wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu - k. 444 - 504 verte).

Powyższy stan faktyczny jest częściowo bezsporny, bowiem Sąd ustalił
go na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony, których wiarygodność i prawdziwość nie była przez nie kwestionowana.

Ponadto Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o zeznania powódki
i świadków A. M. i M. M., którym dał wiarę
w całości.

Sąd pominął przy ustaleniu stanu faktycznego zeznania świadka H. Z., gdyż nic nie wnoszą do sprawy. Ponadto Sąd pominął przy ustaleniu stanu faktycznego dowód z zeznań świadka M. Z. z uwagi
na to, że jego przesłuchanie nie było możliwe i znacznie przedłużyłoby postępowanie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Mając na uwadze uzasadnienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi do wyroku
z dnia 30 kwietnia 2021 r. należy uznać, iż powódka ma interes prawny
do wytoczenia powództwa o ustalenie nieważności umowy. Kwestia ta jest
w sprawie przesądzona.

Zatem Sąd mógł zająć się ustaleniem, czy zaistniały przyczyny
do stwierdzenia nieważności umowy

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie
w całości ze względu na naruszenie przepisów art. 69 prawa bankowego i art. 720 k.c.

Zgodnie z treścią art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić
tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej (§ 2).

Umowa pożyczki jest umową dwustronnie zobowiązującą, konsensualną, polegającą na zgodnym oświadczeniu woli stron. O konsensualnym charakterze pożyczki przesądza fakt, że dochodzi ona do skutku przez samo porozumienie się stron. O tym, że umowa pożyczki stanowi umowę dwustronnie zobowiązującą świadczy natomiast sposób ukształtowania obowiązków stron; obowiązek wydania przedmiotu pożyczki, jaki ciąży na pożyczkodawcy, jest konsekwencją uprzednio zawartego porozumienia w tej sprawie (vide: S. Grzybowski, Konstrukcja prawna umowy pożyczki a kredyt bankowy (w:) Studia z prawa zobowiązań, pod red. Z. Radwańskiego, Warszawa-Poznań 1979, s. 252). Obowiązkowi pożyczkodawcy do przeniesienia własności przedmiotu umowy
na pożyczkobiorcę odpowiada zatem obowiązek zwrotu, czyli przeniesienia przez pożyczkobiorcę na pożyczkodawcę przedmiotu umowy, powiększonego
o ewentualne wynagrodzenie ustalone w umowie. Tak długo, jak długo przedmiot pożyczki nie zostanie wydany pożyczkobiorcy, tak długo nie może powstać obowiązek jego zwrotu, obciążający pożyczkobiorcę.

Jako wyróżnione w kodeksie cywilnym essentialia negotii umowy pożyczki, wskazano nie tylko oznaczenie stron i określenie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, ale również zobowiązanie się do ich przeniesienia oraz obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki. Umowa pożyczki
w swojej treści powinna zatem zarówno wskazywać strony umowy z określeniem ich roli w tym stosunku, jak i przedmiot pożyczki. Przedmiotowo istotnym elementem umowy pożyczki jest obowiązek zwrotu pożyczki. Bez tego elementu nie ma umowy pożyczki (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2000 r., I CKN 1040/98, LEX nr 50828).

Skoro powódka domagała się stwierdzenia nieważności umowy, warto przypomnieć na czym polega umowa, a szerzej zobowiązanie.

Stosownie do art. 353 § 1 k.c. , zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Stosownie zaś do art. 353 ¹ k.c. , strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Istotą umowy jest zatem złożenie przez strony zgodnych oświadczeń woli, których treść określa prawa i obowiązki stron. Umowa powstaje, gdy zostanie uzgodniony katalog istotnych dla danej umowy obowiązków stron i odpowiadających
im uprawnień. W konsekwencji, nie jest dopuszczalne, aby postanowienia umowne dawały jednej ze stron uprawnienie do kształtowania według swojej woli zakresu obowiązków drugiej strony. Byłoby to sprzeczne z naturą umowy.

Jak słusznie wskazała A. P. w Systemie Prawa Prywatnego (Prawo zobowiązań - część ogólna, tom 5, pod red. prof. dr hab. Ewy Łętowskiej, str. 205), w sytuacji kiedy oznaczenie świadczenia zostało pozostawione jednej
ze stron, powinno być ono w zasadzie oparte na obiektywnej podstawie, a nie pozostawione do swobodnego uznania strony, w przeciwnym razie zobowiązanie w większości przypadków byłoby nieważne. Gdyby bowiem wierzyciel miał dokonać oznaczenia świadczenia w sposób dowolny, byłoby to niezgodne
z zasadami współżycia społecznego, ponieważ nazbyt zagrażałoby interesom dłużnika. Z kolei pozostawienie dowolności dłużnikowi oznaczałoby całkowity brak jego związania, co byłoby sprzeczne z naturą zobowiązania. W każdym razie stanowiłoby to naruszenie 353 ¹ k.c.

Zgodnie z treścią art. 78 prawa bankowego, do umów pożyczek pieniężnych zawieranych przez bank stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zabezpieczenia spłaty i oprocentowania kredytu.

Stosownie do treści art. 69 ust. 1 prawa bankowego (w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia przedmiotowej umowy), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony
w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel,
a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami
w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian
i rozwiązania umowy (art. 69 ust. 2). Należy zatem stwierdzić, że umowa kredytu jest umową nazwaną. Jest też umową konsensualną, czyli dochodzi
do skutku w wyniku samego uzgodnienia przez strony jej podstawowych postanowień. Przedmiotem umowy musi być jednak określona kwota pieniężna. Muszą być też w niej określone zasady jej spłaty.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, że pozwany bank i powódka uzgodnili warunki umowy. Powódka nigdy nie rozmawiała
z pracownikami banku, ani osobami go reprezentującymi, chciała znacznie niższą kwotę pożyczki. Brak jest jakiegokolwiek dowodu na to, by było inaczej. Jej nieporadność i fakt, że była informowana przez pośrednika finansowego o tym,
że pożyczka w krótkim czasie zostanie przepisana na A. M., doprowadził do sytuacji, w której bez zastanowienia i przemyślenia podpisała pożyczkę na znacznie wyższą kwotę od tej, którą uzgodniła z pośrednikiem, a nie z bankiem.

Podsumowując, brak określenia wysokości świadczenia obu stron umowy pożyczki przesądza o sprzeczności jej treści z art. 353 ¹ k.c. oraz art. 69 prawa bankowego i art. 720 k.c. W tym miejscu należy jeszcze raz podkreślić, że jeśli świadczenie nie jest oznaczone, zobowiązanie nie istnieje ze względu na brak istotnego elementu stosunku zobowiązaniowego. Trzeba jeszcze raz podkreślić,
że takich ustaleń strony nie poczyniły, gdyż w tym zakresie pracownicy przedstawiciela finansowego popełnili przestępstwo, za które jeden z nich został prawomocnie skazany. Strony nie określiły zatem podstawowego obowiązku pożyczkodawcy, gdyż nie oznaczyły kwoty udzielanej pożyczki.

W myśl art. 58 § 1 k.c., czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. W myśl § 2 tego przepisu, nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jak zaś stanowi art. 58 § 3 k.c., jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Należy uznać w niniejszej sprawie, że bez ustalenia wysokości pożyczki sporna umowa nie mogła zostać skutecznie zawarta. W konsekwencji zachodzi konieczność uznania jej za nieważną w całości. W tym miejscu należy dodać,
że wykonywanie przez strony przedmiotowej umowy nie stoi na przeszkodzie badaniu jej ważności i ustaleniu, że jest ona nieważna.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w pkt 1 wyroku, na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z wyżej wymienionymi przepisami kodeksu cywilnego.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu Sąd orzekł, jak w pkt 2 wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 24 i § 1- 4 i § 8 pkt 6 i § 16 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ( Dz.U z 2024 r., poz. 764).

O brakujących kosztach sądowych Sąd orzekł, jak w pkt 3 wyroku,
na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn., Dz. U. z 2024 r., poz. 959 ze zm.) w zw. z art. 98 k.p.c. Brakujące koszty sądowe, to brakujące koszty opłaty stosunkowej od pozwu i apelacji w wysokości 9 054,00 zł.