Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK CZĘŚCIOWY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Choczaj

Protokolant: sekr. sąd. Justyna Raj

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku(...) w S.

przeciwko M. W.

o zapłatę

1.  utrzymuje w całości w mocy w stosunku do pozwanego M. W. nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w Sieradzu
w dniu 18 października 2017 roku w sprawie o sygn. akt I Nc 94/17,

2.  zasądza od pozwanego M. W. na rzecz powoda Banku (...) w S. kwotę 3 600,00 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem dodatkowych kosztów zastępstwa prawnego.

Sygn. akt I C 374/17

UZASADNIENIE

Bank (...) w S. wniósł o nakazanie pozwanym: Przedsiębiorstwu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B., P. W., M. W., S. W. i Z. W., aby zapłacili
mu solidarnie kwotę 698 235,82 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie
od dnia 29 września 2017 r. do dnia zapłaty i koszty postępowania sądowego -
w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty, albo wnieśli
w tymże terminie zarzuty.

Nakazem zapłaty z dnia 18 października 2017 r. Sąd Okręgowy
w S. nakazał pozwanym: Przedsiębiorstwu (...) Sp.
z o.o. z siedzibą w B., P. W., M. W., S. W. i Z. W., aby zapłacili solidarnie powodowi Bankowi(...)
w S. kwotę 698 235,82 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia
29 września 2017 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 15 945,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego, w tym kwotę 7 200,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego, w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu, albo wnieśli w tymże terminie zarzuty.

W zakreślonym im terminie pozwani M. W. i S. W. złożyli zarzuty od nakazu zapłaty, w których wnieśli o uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu zarzutów pozwani M. W. i S. W. wskazali na to, że zobowiązanie poręczycieli wekslowych jest nieważne, a weksel ma wady formalne, które skutkują jego nieważnością. Ponadto powoływali się na to, że roszczenie nie jest wymagalne
i nieudowodnione, gdyż powód nie złożył dowodów, które wskazywałyby
na wysokość dochodzonej kwoty.

M. W. podał w toku procesu, że w dniu zawarcia umowy przejęcia długu nie był uprawniony do reprezentowania Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B..

W odpowiedzi na zarzuty od nakazu zapłaty powód wniósł o utrzymanie nakazu zapłaty w mocy wobec M. W. i zasądzenie kosztów procesu.

Postanowieniem z dnia 15 czerwca 2018 roku Sąd zawiesił postępowanie w niniejszej sprawie w części dotyczącej S. W..

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 27 października 2016 r. Bank (...) w S. zawarł
z Przedsiębiorstwem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. przy udziale Z. W. umowę przejęcia długu, (dowód: umowa - k. 11 - 14) .

W imieniu Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą
w B. umowę podpisali wiceprezes zarządu P. W. i prezes zarządu M. W., (dowód: umowa - k. 11 - 14) .

Z umowy tej wynikało, że Bank (...) w S. zawarł w dniu
20 kwietnia 2015 r. z Z. W. umowę o kredyt inwestycyjny
nr (...), przeznaczony na finansowanie nakładów inwestycyjnych mających na celu zwiększenie majątku trwałego i utworzenie nowych zdolności wytwórczych i usługowych, (dowód: umowa - k. 11 - 14) .

W powyższej umowie widniał zapis, że Z. W.
ma zadłużenie z tytułu tego kredytu w wysokości 745 015,33 zł, w tym kapitał
w wysokości 742 500,00 zł i odsetki naliczone za okres od dnia 1 października 2016 r. do dnia 27 października 2016 r. w wysokości 2 514,33 zł, (dowód: umowa - k. 11 - 14) .

W § 3 tej umowy Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o.
z siedzibą w B. oświadczyło, że przejmuje dług i wstępuje w miejsce kredytobiorcy Z. W., a bank wyraża na to zgodę, (dowód: umowa - k. 11 - 14) .

Przejmujący dług zobowiązał się do spłaty kredytu w terminach określonych w harmonogramie, który stanowił załącznik do umowy, (dowód: umowa - k. 11 - 14) .

Jednym z przedmiotów zabezpieczających spłatę miał być weksel własny
in blanco wraz z deklaracją wekslową wystawiony przez przejmującego dług, poręczony przez Z. W., S. W., P. W. i M. W., (dowód: umowa - k. 11 - 14) .

Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. wystawiło weksel własny, który został poręczony przez Z. W., S. W., P. W. i M. W.. W imieniu spółki weksel został podpisany przez prezesa zarządu M. W. i wiceprezesa zarządu P. W., (dowód: weksel - k. 8 - 8 verte) .

Z deklaracji wekslowej podpisanej w imieniu spółki przez prezesa zarządu M. W. i wiceprezesa zarządu P. W. wynikało, że jest ona wystawiona przez spółkę jako zabezpieczenie spłaty długu z tytułu umowy kredytu nr (...) z dnia 20 kwietnia 2015 r. w kwocie 745 014,33 zł. Spółka podała, że składa do dyspozycji Banku (...) w S. weksel in blanco, który bank ma prawo wypełnić w każdym czasie, na sumę odpowiadającą kwocie wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami, prowizją
i kosztami w przypadku niedotrzymania umownego terminu spłaty kredytu oraz we wszystkich tych przypadkach, gdy bankowi służyć będzie prawo ściągnięcia wierzytelności przed nadejściem terminu płatności. Ponadto bank miał prawo opatrzyć weksel datą płatności według swego uznania, zawiadamiając spółkę
o tym listem poleconym. List ten powinien być wysłany najpóźniej na 7 dni przed terminem płatności. Weksel miał być opatrzony klauzulą „bez protestu” i płatny w S., (dowód: deklaracja wekslowa - k. 9 - 10) .

Z deklaracji wekslowej wynikało również, że Z. W., S. W., M. W. i P. W. wyrazili zgodę na treść deklaracji na warunkach w niej określonych i poręczyli wekslowo za zobowiązanie wskazane w podpisanym przez nich wekslu in blanco, (dowód: deklaracja wekslowa - k. 9 - 10) .

Pismem z dnia 6 września 2017 r. Bank (...) w S. wypowiedział Przedsiębiorstwu (...) Sp. z o.o. z siedzibą
w B. w terminie 7 dni od dnia doręczenia pisma umowę
z dnia 20 kwietnia 2015 r. o nr (...) i wezwał do zapłaty w terminie wypowiedzenia kwoty 704 848,80 zł, powiększonej o dalsze odsetki umowne, liczone od dnia 6 września 2017 r. W piśmie tym powód podał, że w przypadku niedokonania spłaty we wskazanym terminie, będzie naliczał od dnia wymagalności, od kapitału, odsetki od przeterminowanych należności zgodnie
z umową - według zmiennej stopy procentowej w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w skali roku. Pismo to spółka otrzymała
w dniu 6 września 2017 r. Zostało ono również wysłane poręczycielom, (dowód: pismo - k. 15 - 19 verte) .

Pismem z dnia 14 września 2017 r. M. W. został wezwany do wykupienia weksla wypełnionego na kwotę 698 235,82 zł do dnia
28 września 2017 r. i poinformowany, że jeśli tego nie zrobi powód wystąpi
na drogę postępowania sądowego. Pozostali poręczyciele również zostali poinformowani o wypełnieniu weksla i wezwani do jego wykupienia, (dowód: pismo - k. 20 - 24 verte; potwierdzenie nadania przesyłki - k. 25) .

W dniu 9 czerwca 2016 r. odbyło się Zgromadzenie Wspólników Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B., w czasie którego m.in. podjęto uchwałę o przyjęciu od M. W. oświadczenia o rezygnacji z funkcji prezesa zarządu, (dowód: protokół - k. 164 - 166; lista obecności - k. 166 verte) .

W Krajowym Rejestrze Sądowym dotyczącym Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B., według stanu na dzień 18 października 2016 r. znajdował się wpis, z którego wynikało,
że do składania oświadczeń woli w imieniu spółki w zakresie majątkowym
i niemajątkowym upoważniony jest każdy członek zarządu samodzielnie. Jako prezes zarządu był wpisany M. W., a jako wiceprezes zarządu P. W., (dowód: odpis z KRS - k. 188 - 189) .

Powyższy stan faktyczny nie był sporny miedzy stronami, został ustalony na podstawie dokumentów załączonych do pozwu, których autentyczność
nie była kwestionowana przez strony i nie budziła wątpliwości Sądu.

Sąd oddalił wniosek pozwanego M. W. o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka D. P. i S. W., gdyż dotychczas zebrany materiał dowodowy wystarczał w zupełności do poczynienia ustaleń w sprawie. Zatem zeznania wyżej wymienionych świadków są zbędne,
a poza tym świadek S. W. jest pełnomocnikiem M. W. i nie może w tym procesie uczestniczyć jednocześnie w dwóch rolach procesowych.

Sąd pominął przy budowaniu stanu faktycznego zeznania stron, gdyż
nic nie wnoszą do sprawy ponad to, co wynika już z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo skierowane przeciwko M. W. jest
w całości zasadne, co było równoznaczne z utrzymaniem w całości w stosunku do niego wydanego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.

Zaczynając rozważania w niniejszej sprawie należy zauważyć, że artykuł 31 prawa wekslowe go reguluje zarówno formę i treść poręczenia wekslowego. Wskazuje, gdzie należy umieścić podpis awalisty, aby stanowił poręczenie wekslowe, formę i treść avalu oraz określa sposób składania podpisu
w charakterze poręczyciela wekslowego. Prawo wekslowe ściśle reglamentuje zatem formę awalu (poręczenia), albowiem może być on dokonany wyłącznie przez złożenie podpisu na wekslu lub na przedłużku wraz z jednoczesnym oświadczeniem „poręczam”, „aval”, „per aval”, „gwarantuję” lub równoznacznym. Zaznaczyć przy tym należy, że umieszczenie poręczenia
na wekslu oznacza, że może być ono udzielone również na jego odwrotnej stronie oraz na wypełnienie tekstu poręczenia przez inną osobę, a nie przez samego poręczyciela. Wystarczy zatem, że na wekslu znajdzie się słowo „poręczam” lub innym zwrot równoznaczny, pod którym podpisze
się poręczyciel. W braku wyraźnego wskazania, za kogo dano poręczenie, uważa się, że poręczenia udzielono za wystawcę.

Z powyższych rozważań oraz ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że pozwany M. W. poręczył wekslowo
za zapłatę weksla, gdyż na wekslu złożył swój podpis z dopiskiem „poręczam
za wystawcę weksla”, a zatem zgodnie z treścią art. 31 prawa wekslowego zaciągnął zobowiązanie wekslowe o charakterze abstrakcyjnym.

Z powyższego stwierdzenia wynika, że jego odpowiedzialność w niniejszej sprawie kształtowana jest przez przepisy prawa wekslowego . Zgodnie zaś
z treścią art. 32 prawa wekslowego , poręczyciel odpowiada tak samo, jak ten,
za kogo poręczył. Z przepisu tego wynika, że zobowiązanie poręczyciela
ma charakter samodzielny, a zwolnienie się od odpowiedzialności wystąpi raczej wyjątkowo. W grę wchodzić mogą jedynie sytuacje, gdy - zgodnie z prawem wekslowym - na skutek wady formalnej nie powstało zobowiązanie osoby,
za którą udzielono poręczenia. M. W. będąc poręczycielem mógłby zatem skutecznie uwolnić się od odpowiedzialności, podnosząc zarzut oparty na stosunkach osobistych z wystawcą.

Na marginesie jedynie należy w tym miejscu zauważyć, że udzielenie przez pozwanego M. W. poręczenia na dokumencie zatytułowanym deklaracja wekslowa, skutkowało także powstaniem po jego stronie odpowiedzialności, o której mowa w art. 876 k.c. W myśl zaś tego przepisu poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie
na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Oznacza to zaś, że nawet w przypadku uznania za nieważne poręczenia wekslowego (co jednak nie miało miejsca w okolicznościach niniejszej sprawy), pozwany ponosiłby odpowiedzialność solidarnie z pozwaną spółką, jak poręczyciel cywilny. Oświadczenie, iż deklarował on, że poręcza solidarnie za dłużnika oraz
że akceptuje postanowienia deklaracji dotyczące uzupełnienia weksla własnego in blanco, w istocie jest równoznaczne z zawarciem umowy poręczenia. Jak bowiem wyjaśnił Sąd Najwyższy „nie jest wyłączona możliwość potraktowania pisma zatytułowanego „deklaracja” (wekslowa) jako poręczenia cywilnego, jeżeli w tejże deklaracji będą wszystkie przesłanki niezbędne do ważnego poręczenia cywilnego, w szczególności gdy weksel gwarancyjny in blanco
na skutek pomyłki przy jego wypełnianiu nie może być podstawą dochodzenia roszczenia”, (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 1975 r. IV PR 162/75, OSNCP 1976/6, poz. 147, wyrok Sądu Najwyższego z dnia
24 sierpnia 1988 r., IV PR 189/88).

W piśmiennictwie wskazuje się, że poręczenie wekslowe jest przyjęciem odpowiedzialności przez poręczającego wobec każdego posiadacza weksla
za zobowiązania wekslowe. Może ono zabezpieczać wykonanie zobowiązania niezależnie od źródła jego powstania. Awal zabezpiecza jednak tylko zobowiązanie wekslowe. Cechuje się ono abstrakcyjnością i bezwarunkowością. Akcesoryjność poręczenia wekslowego wykazuje cechy odmienne w stosunku
do innych zabezpieczeń, w tym poręczenia cywilnego. Zobowiązanie awalisty powstaje niezależnie od istnienia zobowiązanie dłużnika głównego w sensie materialnym; wystarczy, że zobowiązanie to zostało prawidłowo wyrażone
na dokumencie wekslowym w sensie formalnym. Z tego też względu akcesoryjność poręczenia wekslowego określana jest jako akcesoryjność formalna. Zobowiązanie poręczyciela wekslowego jest jednak zobowiązaniem samodzielnym. Awalista zobowiązuje się nie wobec awalata, lecz względem jego wierzyciela. Jeżeli zobowiązanie osoby, za którą poręczył jest formalnie ważne, odpowiada samodzielnie, tj. niezależnie od zobowiązania poręczonego.

Przechodząc do omawiania zarzutów pozwanego M. W. należy przede wszystkim przypomnieć, że z treści art. 493 k.p.c. wynika,
że pozwany powinien przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty powinien zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy oraz okoliczności faktyczne i dowody - pod rygorem ich pominięcia przez sąd. Natomiast art. 495 k.p.c. określa granice żądań w postępowaniu toczącym
się na skutek prawidłowo wniesionych zarzutów. Przepisy te nie uzasadniają prostego wniosku, który wysuwa pozwany, że samo wniesienie zarzutów przeciwko nakazowi zapłaty, w którym uwzględniono powództwo na podstawie weksla in blanco, stanowi podstawę do tego, aby rozpoznawać roszczenie
nie w ramach stosunku wynikającego z weksla, ale biorąc pod uwagę stosunek materialnoprawny, którego wykonanie zostało zabezpieczone wystawieniem weksla in blanco przez pozwanego.

Wprawdzie suma jaką wpisał powód na wekslu może być kwestionowana w tym sensie, że została ona wpisana niezgodnie z deklaracją wekslową
i środkiem do tego może być wykazanie, iż zobowiązanie pozwanego nie istnieje lub istnieje, ale w innej wysokości, jednakże to pozwanego obciąża ciężar dowodu w tym zakresie.

Mając powyższe na uwadze oraz to, że mamy do czynienia w niniejszej sprawie z wekslem gwarancyjnym, to należy jednak ustalić, czy istnieje stosunek podstawowy, którego wykonanie weksel zabezpieczał.

Dopuszczalność powoływania się w postępowaniu nakazowym
na podstawę faktyczną i prawną, wynikającą z łączącego strony stosunku prawnego, w związku z którym został wystawiony weksel nie może budzić wątpliwości, wobec jednoznacznego i utrwalonego stanowiska doktryny
i judykatury (patrz uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia
7 stycznia 1967 r., III CZP 19/66, OSNCP 1968, Nr 5, poz. 79; uchwała połączonych Izb Sądu Najwyższego: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy
i (...) z dnia 24 kwietnia 1972 r., III PZP 17/70, OSNCP 1973, Nr 5, poz. 72; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 1997 r., I CKN 48/97, OSNC 1997, Nr 9, poz. 124; wyrok Sądu Najwyższego z dnia
24 października 2000 r., V CKN 136/00, OSNC 2001, Nr 6, poz. 89).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy daje Sądowi jednak podstawę
do stwierdzenia, że umowa przejęcia długu jest ważna, gdyż podpisał
ją w imieniu Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą
w B. P. W., który był wtedy członkiem zarządu upoważnionym do jednoosobowego jej reprezentowania. Zatem podpisanie umowy przez M. W., który w dniu jej zawarcia
nie był już prezesem zarządu, nie ma żadnego znaczenia dla ustalenia ważności umowy. Z taka samą sytuacją mamy do czynienia w przypadku weksla in blanco i deklaracji wekslowej, pod którymi podpisał się w imieniu spółki (...) - członek zarządu upoważniony do jednoosobowego reprezentowania spółki. Pozwany zatem nie wykazał żadnym środkiem dowodowy, że umowa przejęcia długu i poręczenie wekslowe są nieważne,
nie przedstawił żadnych argumentów ani dowodów mogących zakwestionować weksel in blanco.

Jeśli chodzi o zarzut, że suma wekslowa nie została wpisana poprawnie, to należy stwierdzić, co już Sąd wcześniej podkreślał, że nie wystarczy samo twierdzenie pozwanego, że suma wpisana na wekslu jest niezgodna z łączącym strony zobowiązaniem. Pozwany powinien przeprowadzić wszelkie dowody
na tę okoliczność lub zgłosić przynajmniej wnioski dowodowe zmierzające w tym kierunku. Pozwany zaś twierdził w zarzutach od nakazy zapłaty, że powód
nie wykazał, aby suma wpisana na wekslu była zgodna z deklaracją wekslową. Powód, który posiada weksel, za zapłatę którego pozwany poręczył, i wypełnia go na podstawie deklaracji wekslowej, nie musi niczego dowodzić, gdyż jego roszczenie wynika z samego weksla.

Należy także dodać, że brak określenia na wekslu do jakiej kwoty zostało udzielone poręczenie, stwarza jedynie domniemanie, że poręczenie zabezpiecza całą sumę wekslową (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2011 r., III CSK 196/10).

Z tych wszystkich względów Sąd uznał zarzuty pozwanego
za nieudowodnione, a przez to niezasadne.

Na koniec rozważań należy przytoczyć treść art. 47 prawa wekslowe go,
z którego wynika, że kto weksel wystawił, przyjął, indosował lub zań poręczył, odpowiada wobec posiadacza solidarnie. Posiadacz weksla może dochodzić roszczeń przeciw jednemu, kilku lub wszystkim dłużnikom bez potrzeby zachowania porządku, w jakim się zobowiązali. Dochodzenie sądowe roszczeń przeciw jednemu dłużnikowi nie tamuje więc dochodzenia tych samych roszczeń przeciw innym dłużnikom, nawet następującym po dłużniku, przeciw któremu wpierw skierowano dochodzenie sądowe.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzeł, jak w pkt 1 wyroku, na podstawie art. 496 k.p.c. oraz na podstawie art. 47 prawa wekslowego.

O dodatkowych kosztach zastępstwa prawnego Sąd orzekł, jak w pkt 2 wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c., gdyż pozwany w całości przegrał sprawę,
a także na podstawie § 2 pkt 7 w zw. z § 3 ust. 1 pkt 7 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat
za czynności radców prawnych (tekst jedn., Dz. U. z 2018 r., poz. 265).