Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 kwietnia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Choczaj

Protokolant: Marzanna Krupa

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2024 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. M.

przeciwko A. M. (1)

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

1.  oddala powództwo;

2.  nie obciąża powódki J. M. brakującymi kosztami sądowymi;

3.  przyznaje adwokatowi D. G. kwotę 13 284,00 zł (trzynaście tysięcy dwieście osiemdziesiąt cztery złote) brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce J. M. z urzędu, którą nakazuje wypłacić z środków budżetowych Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Sieradzu.

Sygn. akt I C 397/22

UZASADNIENIE

J. M. wniosła o zobowiązanie A. M. (1) do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu na jej rzecz udziału w wysokości ½ w prawie własności nieruchomości oznaczonej nr działki (...), położonej w S., gmina G. oraz udziału w wysokości ½ w prawie własności nieruchomości składającej się z działek o numerach: 308, 115 i 111, o łącznej powierzchni 8,31 ha, położonej w G., dla których Sąd Rejonowy
w S. prowadzi księgę wieczystą (...). Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu, które to nie zostały opłacone ani w całości, ani w części.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Ostatecznie nie wnosiła o zasądzenie od powódki kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 3 marca 2003 r. powódka wraz z mężem darowali pozwanej nieruchomość położoną w S., oznaczonej numerem działki (...)
i nieruchomość położoną w G., składającą się z działek o numerach: 433/2 (obecnie 308), 641 (obecnie 115) i 642 (obecnie 111), o łącznej powierzchni 8,31 ha, dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...), (dowód: akt notarialny - k. 12 - 13 verte; odpis z księgi wieczystej - k. 17 - 29).

Mąż powódki i jednocześnie ojciec pozwanej A. M. (2) zmarł
10 czerwca 2003 r., (dowód: kserokopia odpisu skróconego aktu zgonu - k. 30).

Relacje stron były poprawne do 2019 r., wtedy to w życiu powódki ponownie pojawił się J. C. (1). Jego znajomość z powódką rozpoczęła się kiedy pozwana była jeszcze nastolatką, tuż po śmierci jej ojca, jednakże ich kontakt się urwał, a właśnie w 2019 r. uległ odnowieniu. Pozwana uważała
go za zainteresowanego jedynie ziemią i gospodarstwem, które powódka darowała córce. Stosunki między matką i córką, które nie były zbyt zażyłe, uległy jeszcze większemu ochłodzeniu. Pozwana wspomina z okresu dzieciństwa matkę jako osobę manipulującą, stosującą wobec niej przemoc psychiczną. Pozwana starała się unikać spotkań z matką i J. C. (1). Nie chciała
im przeszkadzać, ani prowokować konfliktów, (dowód: zeznania powódki
- k. 223 - 223 verte i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta
- k. 229, minuta od 00:36:16 do 01:05:56 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 218 verte - 219 verte i nagraniem rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta
- koperta - k. 229, minuta od 00:09:27 do 00:53:19; częściowo zeznania pozwanej - k. 223 verte - 225 verte i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r.
- płyta - koperta - k. 229, minuta od 01:05:56 do 01:44:32
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 219 verte - 220 i nagraniem rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:53:19 do 01:26:11; częściowo zeznania świadka B. O. - k. 220 - 220 verte i nagranie rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 01:27:12
do 01:44:58; zeznania świadka L. K. - k. 220 verte - 221 i nagranie rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 01:44:58
do 01:56:44; zeznania świadka J. C. (2) - k. 222 verte - 223 i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:06:20 do 00:36:16).

Pomiędzy stronami często dochodziło do kłótni, matka na siłę próbowała przekonać córkę do partnera. Pozwana chciała, aby powódka ułożyła sobie życie, jednakże nie mogła zaakceptować J. C. (1). Powódka wszczynała kłótnie w ciągu nocy, chodziła za córką, krzyczała na nią. Przeglądała rzeczy pozwanej. Nie miała poszanowania dla jej prywatności. Pozwana od 2021 r. leczy się na depresję. 10 lat temu miała chłoniaka, matka pomagała jej wtedy
w chorobie, zajmowała się nią. Pozwana nie dzieliła się już z powódką informacjami dotyczącymi jej zdrowia, nie chciała, aby matka interesowała się jej życiem, tak samo jak ona nie interesowała się jej. Uznawała, że matka sama
ją poinformuje, gdy będzie od niej czegoś potrzebowała. Powódka nigdy tego nie robiła, dlatego nie pomagała jej ona finansowo, nie woziła do lekarzy
i sanatorium. Czekała na informację od matki, że potrzebuje takiej pomocy. Gdy powódka odnajdując skierowanie do poradni psychiatrycznej dowiedziała się
o leczeniu pozwanej, zaczęła ją nazywać wariatką, (dowód: zeznania powódki
- k. 223 - 223 verte i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta
- k. 229, minuta od 00:36:16 do 01:05:56 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 218 verte - 219 verte i nagraniem rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta
- koperta - k. 229, minuta od 00:09:27 do 00:53:19; częściowo zeznania pozwanej - k. 223 verte - 225 verte i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r.
- płyta - koperta - k. 229, minuta od 01:05:56 do 01:44:32
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 219 verte - 220 i nagraniem rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:53:19 do 01:26:11; zeznania świadka L. K. - k. 220 verte - 221 i nagranie rozprawy
z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 01:44:58 do 01:56:44; zeznania świadka J. C. (2) - k. 222 verte - 223 i nagranie rozprawy
z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:06:20 do 00:36:16; dokumentacja medyczna - k. 74 - 92; nagranie - płyta CD - koperta - k. 183).

Pomiędzy stronami doszło również do sytuacji, w której pozwana nieświadomie zamknęła powódkę na cały dzień w domu. Powódka nie zadzwoniła wtedy do pozwanej, ale wezwała policję, interwencja ta nie przyniosła jednak żadnych konsekwencji dla pozwanej. Wyjaśniła ona sytuację i przeprosiła, (dowód: zeznania powódki - k. 223 - 223 verte i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:36:16 do 01:05:56
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 218 verte - 219 verte i nagraniem rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:09:27
do 00:53:19; częściowo zeznania pozwanej - k. 223 verte - 225 verte i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 01:05:56
do 01:44:32 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 219 verte - 220
i nagraniem rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta
od 00:53:19 do 01:26:11; zeznania świadka J. C. (2) - k. 222 verte - 223
i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta
od 00:06:20 do 00:36:16).

Powódka kwestionowała wszystkie decyzje pozwanej dotyczące domu
i gospodarstwa. Gdy pozwana wymieniła dekoder do telewizora, powódka oskarżała ją o odebranie jej możliwości oglądania telewizji. Sama czyniła zakupy np. kuchenki gazowej, bez konsultacji z pozwaną, oczekując od niej częściowego finansowania zakupów. Strony są mocno skonfliktowane. Wzajemnie oskarżają się m.in. o wyrzucanie zniczy i kwiatów z grobu zmarłego A. M. (2), powódka oskarżała też pozwaną o wyrzucanie prania z pralki, trzaskanie drzwiami. Powódka krzyczała na pozwaną, która przez to nie chciała zapraszać do domu gości. Pozwana obecnie nie interesuje się zdrowiem matki, ponieważ gdy miała zaplanowany wyjazd do W., powódka źle się poczuła i poprosiła ją aby nie wyjeżdżała. Pozwana została w domu, jednak okazało się, że powódka nie wymaga żadnej pomocy. Powódka nie akceptowała dzierżawcy ziemi pozwanej. Pozwana podejrzewała, że matka chciała, aby to jej partner wziął tę ziemię
w dzierżawę. Powódka prowokowała awantury z dzierżawcą, relacjonując
je potem w ten sposób, że to on jej ubliżał i wyganiał z pola, (dowód: zeznania powódki - k. 223 - 223 verte i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:36:16 do 01:05:56 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 218 verte - 219 verte i nagraniem rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:09:27 do 00:53:19; częściowo zeznania pozwanej - k. 223 verte - 225 verte i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r.
- płyta - koperta - k. 229, minuta od 01:05:56 do 01:44:32
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 219 verte - 220 i nagraniem rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:53:19 do 01:26:11; zeznania świadka L. K. - k. 220 verte - 221 i nagranie rozprawy
z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 01:44:58 do 01:56:44; zeznania świadka J. C. (2) - k. 222 verte - 223 i nagranie rozprawy
z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:06:20 do 00:36:16;).

Powódka zaaranżowała sytuację, w której przeprosiła córkę w obecności jej ciotki. Przeprosiny te nie zmieniły jednak zachowania powódki. Jest ona skonfliktowana z większą częścią rodziny, a także z drugą córką, z którą nie utrzymuje kontaktu, (dowód: zeznania powódki - k. 223 - 223 verte i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:36:16 do 01:05:56 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 218 verte - 219 verte i nagraniem rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:09:27 do 00:53:19; częściowo zeznania pozwanej - k. 223 verte - 225 verte i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 01:05:56 do 01:44:32 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 219 verte - 220 i nagraniem rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:53:19 do 01:26:11).

Powódka jest osobą aktywną, zaradną i samodzielną. Nie wymaga specjalnej opieki, mimo że choruje na serce. Dorabia sobie jako opiekunka. Nie zwracała się o pomoc do córki. Pozwana nie chce mieszkać z matką. Obecnie
to ona ponosi koszty utrzymania zamieszkiwanego przez nie domu, (dowód: zeznania powódki - k. 223 - 223 verte i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:36:16 do 01:05:56
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 218 verte - 219 verte i nagraniem rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 00:09:27
do 00:53:19; częściowo zeznania pozwanej - k. 223 verte - 225 verte i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta od 01:05:56
do 01:44:32 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 219 verte - 220
i nagraniem rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta
od 00:53:19 do 01:26:11; zeznania świadka L. K. - k. 220 verte - 221
i nagranie rozprawy z 9 listopada 2023 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta
od 01:44:58 do 01:56:44; zeznania świadka J. C. (2) - k. 222 verte - 223
i nagranie rozprawy z 18 stycznia 2024 r. - płyta - koperta - k. 229, minuta
od 00:06:20 do 00:36:16; dokumenty dotyczące kosztów utrzymania domu
- k. 64 - 73 i k. 91 - 150).

Powódka nie złożyła pozwanej odrębnego oświadczenia o odwołaniu darowizny, (bezsporne).

Powyższy stan faktyczny jest częściowo bezsporny, gdyż Sąd oparł
go na zgodnych twierdzeniach stron i dowodach przez strony nie negowanych.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powódki w zakresie w jakim twierdziła,
że sama nie prowokuje kłótni, nigdy nie była agresywna wobec córki, nie ma żalu do córki, utrzymuje relacje z całą rodziną, nie przeszukuje rzeczy córki,
że pozwana krzyczy na nią, wyzywa od „kurwy” itp., trzaska drzwiami, specjalnie zamknęła ją w domu, z którego chciała ją wyrzucić, wyrzuca kwiaty i znicze pozostawione przez nią na grobie męża, zabrała jej dekoder od telewizora, nie chciała zawieźć jej do sanatorium, wyrzuciła jej rzeczy z pralki, dzierżawca powiedział jej, że „zdechnie pod mostem” i wyrzucił ją z pola. Jej zeznania w tym zakresie są gołosłowne, pozbawione logiki i doświadczenia życiowego. Nie znalazły potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym. Więcej, są z nim sprzeczne, co potwierdzają nagrania zachowania powódki wobec pozwanej, które podważają jej wiarygodność.

Oceniając zeznania świadka B. O. Sąd poza faktem istnienia konfliktu stron i jego rozpoczęcia w momencie pojawienia się J. C. (1) w życiu powódki, właściwie w całości je pominął. Wszelkie informacje jakie świadek posiadał, były mu przekazane przez powódkę. Nie był on świadkiem kłótni pomiędzy stronami, gdy przebywał u powódki, pozwanej zazwyczaj nie było
w domu, nie rozmawiał z nią o ich sytuacji. Nie posiadał zatem informacji istotnych dla rozstrzygnięcia, a ponadto był stronniczy.

Oceniając zeznania świadka L. K., Sąd poza faktem istnienia konfliktu stron, zrezygnowania przez pozwaną z wyjazdu do W. i jej stosunku do matki i ich konfliktu, właściwie w całości je pominął. Wszelkie informacje jakie świadek posiadała, były mu przekazane przez pozwaną. Nigdy nie była w domu pozwanej. Nie posiadał zatem informacji istotnych dla rozstrzygnięcia, był stronniczy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Darowizna wytwarza stosunek etyczny między darczyńcą a obdarowanym, wyróżniający się obowiązkiem wdzięczności. Pogwałcenie tego obowiązku przez dopuszczenie się ciężkich uchybień opatrzone jest sankcją prawną, przewidzianą w art. 898 § 1 k.c., w postaci prawa odwołania darowizny. Warunkiem tego prawa jest, aby obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności.

Przepis art. 898 § 1 k.c. nie precyzuje pojęcia rażącej niewdzięczności i nie zawiera wskazówek, za pomocą których można byłoby sformułować jakieś generalne elementy tej niewdzięczności.

W doktrynie i orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że pod pojęcie rażącej niewdzięczności podpada tylko takie zachowanie się obdarowanego, które polega na działaniu lub zaniechaniu skierowanym bezpośrednio lub nawet pośrednio przeciwko darczyńcy, które oceniając rzecz rozsądnie, musi być uznane
za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę. Chodzi tu przede wszystkim
o popełnienie przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo mieniu darczyńcy oraz o naruszenie przez obdarowanego spoczywających na nim obowiązków wynikających ze stosunków rodzinnych łączących go z darczyńcą oraz obowiązku wdzięczności (patrz wyroki Sądu Najwyższego: z 17 listopada 2011 r., IV CSK 113/11, LEX nr 1111009; z 26 września 2000 r., III CKN 810/00, niepublikowany; z 5 października 2000 r., II CKN 280/00, niepublikowany).

W wyroku z 15 czerwca 2010 r. (II CSK 68/10, LEX nr 852539) Sąd Najwyższy podkreślił, iż o istnieniu lub nieistnieniu podstaw do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności, rozważane na tle zwyczajów panujących w określonych środowiskach społecznych, które nie wykraczają poza wypadki życiowych konfliktów. Znalazło to również potwierdzenie w orzecznictwie sądów powszechnych, z którego wynika, że znamion rażącej niewdzięczności
nie wyczerpują czyny nieumyślne obdarowanego, drobne czyny nawet umyślne, ale niewykraczające, w określonych środowiskach poza zwykłe konflikty życiowe, rodzinne, jak też wywołane zachowaniem się, czy działaniem darczyńcy (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14 kwietnia 2005 r., I ACa 60/05, OSA 2006, z. 10, poz. 35). Dla sądu nie jest obojętna przyczyna niewdzięczności,
bo umożliwia dokonanie osądu, czy i na ile zachowanie obdarowanego może być uznane za nieusprawiedliwione.

Trzeba też dodać, że pod pojęcie rażącej niewdzięczności podpadają tylko takie czynności obdarowanego, które są skierowane przeciwko darczyńcy
ze świadomością i w nieprzyjaznym zamiarze, wyłączone są natomiast krzywdy czy przykrości popełnione w uniesieniu czy rozdrażnieniu, zwłaszcza wywołane zachowaniem się darczyńcy (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi
z 17 kwietnia 2013 r., I ACa 236/13, LEX nr 1313336; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 27 marca 2013 r., I ACa 1321/12, LEX nr 1314769).

Ponadto czyny dowodzące niewdzięczności muszą świadczyć o znacznym nasileniu złej woli obdarowanego, na co wskazuje użycie przez ustawodawcę słów „rażąca niewdzięczność” (patrz wyrok Sądu Najwyższego z 7 maja 1997 r. I CKN 117/97, LEX nr 137781).

Zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 7 stycznia 1967 r. (III CZP 32/66, OSNCP 1968, nr 12, poz. 199) oświadczenie odwołujące darowiznę nieruchomości ze względu na rażącą niewdzięczność nie powoduje przejścia własności nieruchomości z obdarowanego na darczyńcę, lecz stwarza jedynie obowiązek zwrotu przedmiotu tej darowizny stosownie do przepisów
o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 898 § 2 k.c.). Konsekwencją przyjęcia wyłącznie obligacyjnego skutku odwołania darowizny jest to, że dla osiągnięcia skutku rzeczowego konieczne jest przeniesienie własności darowanej nieruchomości z powrotem na darczyńcę. Powinno to nastąpić w drodze umowy. Jeżeli jednak do umowy nie dojdzie, darczyńcy pozostaje droga powództwa
o zobowiązanie obdarowanego do przeniesienia własności tej nieruchomości. Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek obdarowanego
do złożenia, w określonym terminie, oznaczonego oświadczenia woli zastępuje
to oświadczenie (art. 64 k.c. oraz art. 1047 k.p.c.), jeżeli obdarowany nie złoży
go w tym terminie z zachowaniem wymaganej formy.

W ocenie Sądu powództwo o zobowiązanie pozwanej do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu na rzecz powodów udziału w prawie własności przedmiotowych nieruchomości nie jest zasadne.

W pierwszej kolejności należało ustalić, czy został zachowany termin
do złożenia skutecznego oświadczenia o odwołaniu darowizny, bowiem zgodnie
z treścią art. 889 § 3 k.c. darowizna nie może być odwołana po upływie roku
od dnia, w którym uprawniony do odwołania darowizny dowiedział się
o niewdzięczności obdarowanego.

Zgodnie z art. 900 odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. W niniejszej sprawie, powódka takiego oświadczenia nie złożyła, co sama przyznała. Jednakże złożony w niniejszej sprawie pozew stanowił dokument zastępujący to oświadczenie woli, zaś jego uzasadnieniem stosownie do art. 899 § 3 k.p.c. mogą być wyłącznie okoliczności, jakie miały miejsce w roku poprzedzającym doręczenie pozwanej odpisu pozwu.

Mając na uwadze zgromadzony w sprawie materiał dowodowy należało uznać, że powyższy termin został częściowo zachowany, gdyż niektóre wydarzenia, które były podstawą skonstruowania pozwu złożonego do tut. Sądu 17 października 2022 r., miały miejsce w roku poprzedzającym wniesienie pozwu. Jednakże większość wskazanych przez powódkę zachowań pozwanej, mających jej zdaniem cechy rażącej niewdzięczności, nie zostały określone czasowo lub miały miejsce od 2019 r. zatem przed wymaganym ustawowo terminem.

Należy zatem rozważyć, czy doszło działań lub zaniechań pozwanej opisywanych w pozwie i w toku niniejszej sprawy, a także, czy miały one charakter rażącej niewdzięczności.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby pozwana swoim zachowaniem okazywała powódce rażącą niewdzięczność. Powódka
w żadnym stopniu nie udowodniła, że pozwana w ogóle nie interesuje się nią i jej stanem zdrowia, bowiem gdy powódka źle się czuła, pozwana na jej prośbę zrezygnowała z zaplanowanego wyjazdu i została z nią w domu. Powódka zarzucała pozwanej, że krzyczy na nią, wyzywa od „kurwy” itp., trzaska drzwiami, specjalnie zamknęła ją w domu, z którego chciała też ją wyrzucić, nie odzywa się do matki, wyrzuca kwiaty i znicze pozostawione przez powódkę na grobie męża, zabrała jej dekoder od telewizora, nie chciała zawieźć matki do sanatorium, wyrzuciła jej rzeczy z pralki. Jednak jej twierdzenia w tym zakresie są gołosłowne, sprzeczne z jasnymi, logicznymi zeznaniami pozwanej i świadka J. C. (2). Ponadto należy zauważyć, że pozwana sama prowokowała kłótnie, była agresywna wobec córki, przeszukiwała jej rzeczy. Relacje pomiędzy stronami nigdy nie były zbyt bliskie, pozwana wspominała, że w dzieciństwie powódka stosowała wobec niej manipulację i przemoc psychiczną. Zdecydowane pogorszenie ich kontaktów nastąpiło po ponownym pojawieniu się J. C. (1) w życiu powódki, co spowodowało, że strony są w tak złych stosunkach.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika jedynie, że strony nie mają dobrych relacji, żyją oddzielnie, mimo zamieszkiwania w jednym domu. Pozwana deklaruje pomoc powódce w razie zasygnalizowania przez nią takiej potrzeby. Wykonuje zatem minimum obowiązków, do których jako obdarowana
- w świetle zasad doświadczenia życiowego - była i jest zobligowana. Należy
w tym miejscu wskazać, że powódka jest osobą samodzielną, zaradną i aktywną. Dorabia sobie jako opiekunka, trudno więc uwierzyć, że sama wymaga specjalnej opieki, skoro świadczy ją dzieciom. Pozwana utrzymuje dom zamieszkiwany przez strony, zajmuje się darowaną ziemią. Mimo, iż uważa, że powinny mieszkać z matką oddzielnie, nie wyrzucała powódki z domu. Unika jej, by nie powodować kolejnych spięć. Stara się, by mogły koegzystować na wspólnej przestrzeni. Nie rozmawia z matką.

Należy w tym miejscu wskazać, że nie każde więc działanie lub zaniechanie obdarowanego wobec darczyńcy, które można uznać za nieodpowiednie lub naganne może stanowić podstawę do odwołania darowizny, a ocenę tej przesłanki należy dokonać z uwzględnieniem całokształtu okoliczności sprawy, w tym dotyczących obydwu stron tego stosunku prawnego. Należy zwrócić uwagę,
że do essentialia negotii umowy darowizny nie należy obowiązek sprawowania opieki nad darczyńcą przez obdarowanego i choć czynność ta rodzi po stronie obdarowanego obowiązek wdzięczności, to nabiera on szczególnej postaci, gdy darowizna zostaje zawarta pomiędzy osobami najbliższymi, których powinność świadczenia pomocy i opieki wynika z łączących strony darowizny stosunków rodzinnych (patrz wyrok Sądu Najwyższego z 13 października 2005 r., niepublikowany). W żadnym wypadku darowizna nie narzuca na obdarowanego obowiązku przesadnej wdzięczności. Ponadto często w stosunkach rodzinnych obserwuje się konflikty rodzinne, podobne do występującego pomiędzy stronami.

Mając powyższe na uwadze należy uznać, że relacje pomiędzy stronami wynikają ze zwykłego konfliktu rodzinnego, a nie z działań lub zaniechać pozwanej skierowanych bezpośrednio lub nawet pośrednio przeciwko powódce. W tym miejscu należy przypomnieć, że w pojęciu „rażącej niewdzięczności” nie mieszczą się zachowania, które mogą być oceniane jako niewłaściwe, z racji naruszenia reguł życia w rodzinie, ale które nie wykraczają poza granice zwykłych konfliktów życia codziennego, zwłaszcza jeśli konflikty takie są sprowokowane lub podtrzymywane przez samego darczyńcę.

Roszczenie powódki nie może również zostać oparte na treści art. 5 k.c. Powołany przepis stanowi, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który
by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa
lub z zasadami współżycia społecznego, gdyż takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. W judykaturze wyjaśniono, że art. 5 k.c. może stanowić jedynie środek obrony,
a nie podstawę powództwa. Nie może wobec tego być samodzielną podstawą powstania i nabycia prawa podmiotowych (patrz wyrok Sądu Najwyższego
z 11 lipca 2012 r., sygn. akt II CSK 677/11, Lex nr 1228438).

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił powództwo w całości, o czym orzekł, jak w pkt 1 wyroku.

Sąd nie obciążył powódki brakującymi kosztami sądowymi, o czym orzekł, jak w pkt 2 wyroku, na podstawie art. 102 k.p.c., ze względu na jej trudną sytuację finansową.

Powódka korzystała w niniejszej sprawie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika ustanowionego dla niej z urzędu. Sąd przyznał mu zatem od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Sieradzu wynagrodzenie w kwocie 13 284,00 zł, ustalone stosownie do treści § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jedn., Dz. U. z 2023 r. poz. 1964), w zw. z § 4 ust. 1 w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tekst jedn., Dz. U. z 2023 r. poz. 2631) i mając na uwadze orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, które dotyczyło tej kwestii.