Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2025 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Robert Pabin

Protokolant: Marzanna Krupa

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2025 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko R. J., M. J. i S. J.

o zapłatę

1.  zasądza solidarnie od R. J. i M. J. na rzecz (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. ustawowe odsetki za opóźnienie od kwoty 154.831,50 zł (stu pięćdziesięciu czterech tysięcy ośmiuset trzydziestu jeden złotych pięćdziesięciu groszy) od dnia 21 listopada 2023r. do dnia 15 kwietnia 2024r.;

2.  zasądza od S. J. na rzecz (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. ustawowe odsetki za opóźnienie od kwoty 77.415,74 zł (siedemdziesięciu siedmiu tysięcy czterystu piętnastu złotych siedemdziesięciu czterech groszy) od dnia 21 listopada 2023r. do dnia 15 kwietnia 2024r.;

3.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

4.  zasądza od (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz:

a)  R. J. 10.828 zł (dziesięć tysięcy osiemset dwadzieścia osiem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w tym 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

b)  M. J. 10.828 zł (dziesięć tysięcy osiemset dwadzieścia osiem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w tym 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

c)  S. J. 10.829 zł (dziesięć tysięcy osiemset dwadzieścia dziewięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w tym 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

Sygn. akt IC 697/23

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 21 grudnia 2023r. (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. zażądał:

I.  zasądzenia solidarnie od R. J. i M. J. kwoty 154.831,50 zł tytułem zwrotu kapitału udostępnionego do ich dyspozycji na mocy umowy kredytu mieszkaniowego Własny K. hipoteczny nr (...) z dnia 27 października 2006r. (pkt. I.1) pozwu) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 listopada 2023r. do dnia zapłaty;

II.  zasądzenia od S. J. kwoty 77.415,74 zł tytułem zwrotu kapitału udostępnionego do jego dyspozycji na mocy umowy kredytu mieszkaniowego Własny K. hipoteczny nr (...) z dnia 27 października 2006r. (pkt. I.2) pozwu) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 listopada 2023r. do dnia zapłaty;

III.  zmiany wysokości świadczenia dochodzonego w pkt I (ukształtowania) poprzez dokonanie sądowej waloryzacji roszczenia o zwrot kapitału i ustalenia, że oprócz kapitału powodowi przysługuje od pozwanych dodatkowe świadczenie w łącznej kwocie 42.340,79 zł wynikające z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza i z tego tytułu zasądzenia na rzecz banku od pozwanych R. J. i M. J. solidarnie kwoty 28.227,20 zł a od pozwanego S. J. dodatkowo kwoty 14.113,59 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt. I.1.2.3 pozwu)

Przy czym w razie przyjęcia przez sąd braku podstaw do zasądzenia żądanych kwot solidarnie, powód wniósł o zasadzenie ich w częściach równych od każdego z pozwanych.

Powód wniósł także o zasądzenie od pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (pkt. II pozwu).

Uzasadniając swoje roszczenie powód wskazał, że w dniu 27 października 2006r. strony zwarły umowę kredytu denominowanego do franka szwajcarskiego (CHF). W wykonaniu umowy powodowy bank wypłacił pozwanym łącznie 232.247,24 zł. Tymczasem w sprawie sygn. akt IC 38/20 zawisłej przed Sądem Okręgowym w Sieradzu kredytobiorcy wnieśli między innymi o ustalenie, że umowa kredytu jest od początku nieważna. Bank nie uznał roszczenia kredytobiorców, tym nie mniej sąd pierwszej instancji uwzględnił ich powództwo w tym zakresie. Na dzień wytoczenia niniejszego powództwa wyrok sądu okręgowego w sprawie IC 38/20 był nieprawomocny a postępowanie toczyło się przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi (sygn. akt IACa 2275/22). Ponieważ w przypadku prawomocnego uwzględnienia żądania kredytobiorców, stronom nieważnej umowy przysługiwałoby na podstawie art. 405 kc w zw. z art. 410 kc roszczenie o zwrot świadczeń spełnionych w jej wykonaniu, bank w celu zabezpieczenia się przed przedawnieniem roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia, zobligowany był wystąpić z żądaniami sprecyzowanymi w pozwie.

Pismem z dnia 26 stycznia 2024r. (k.60-61) strona powodowa cofnęła pozew w zakresie roszczenia wskazanego w pkt. I.1.2.3 pozwu i wniosła o umorzenie w tym zakresie postępowania.

Postanowieniem z dnia 21 lutego 2024r. (k.62) sąd umorzył częściowo postępowanie (tj. w zakresie roszczeń z pkt. I.1.2.3) i nakazał zwrot na rzecz banku części opłaty od pozwu w kwocie 2088 zł.

W odpowiedzi na pozew (k.75-106) każdy z pozwanych reprezentowany przez ustanowionego odrębnie pełnomocnika wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwani przyznali fakt zawarcia ze stroną powodową umowy kredytu hipotecznego złotowego denominowanego do waluty obcej. Tym nie mniej zdaniem pozwanych, powiązanie wysokości świadczeń stron z Tabelą kursów walut ustalaną jednostronnie przez bank sprawia, że zawarte w umowie klauzule indeksacyjne mają charakter niedozwolonych klauzul abuzywnych i nie wiążą kredytobiorcy jako konsumenta i muszą zostać pominięte. W efekcie w umowie brak jest postanowień pozwalających na ustalenie wysokości świadczeń jakie kredytobiorcy zobowiązani są uiścić w celu wykonania zobowiązania. Umowa kredytu nie zawiera zatem jednego z przedmiotowo istotnych postanowień. Pozwani nie kwestionowali tego, że konsekwencją stwierdzonej w umowie wadliwości dotyczącej elementów przedmiotowo istotnych umowy jest istniejąca od początku jej nieważność – co uzasadnia wzajemne roszczenia stron o zwrot nienależnie pobranych kwot w wykonaniu umowy

Odnosząc się do roszczenia strony powodowej w zakresie waloryzacji i zasądzenia zwaloryzowanej kwoty wypłaconego im kapitału stwierdzili, że jest ono całkowicie bezpodstawne. Po pierwsze żądanie to stanowi naruszenie przez bank prawa podmiotowego (art. 5 kc). Po drugie, żądanie zmiany wysokości świadczenia jest bezzasadne albowiem, po powstaniu zobowiązania nie doszło do istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza a nadto z żądaniem takim nie może występować przedsiębiorca w zakresie w jakim świadczenie pozostaje w związku z prowadzonym przedsiębiorstwem (art. 358 ¹ § 4 kc).

W zakresie roszczenia o zwrot kapitału (pkt I pozwu) pozwani wnieśli o jego oddalenie w całości.

Pismem z dnia 27 marca 2024r. (k.120-125) pozwani wnieśli o zasądzenie od banku na ich rzecz zwrotu kosztów procesu od cofniętej części powództwa.

W pismach z dnia 22 kwietnia 2024r. (k.126-268) pozwani ponownie wnieśli o oddalenie powództwa w całości podnosząc zarzut:

- potrącenia własnej wierzytelności w kwocie 232.247,24 zł z wierzytelnością banku w kwocie 232.247,24 zł powołując się na złożone wobec banku (k.248-253) materialnoprawne oświadczenie o potrąceniu własnej wierzytelności w kwocie 232.247,24 zł obejmującej zwrot świadczeń spełnionych w wykonywaniu nieważnej umowy kredytu w tym kwoty 230.943,85 zł oraz 295.9 CHF z wierzytelnością banku w kwocie 232.247,24 zł dochodzoną w niniejszym procesie stanowiącą równowartość udostępnionego kapitału

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 27 października 2006r. S. J. wspólnie z rodzicami M. J. i R. J. zawarł z (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu mieszkaniowego Własny K. hipoteczny nr (...) na kwotę 98.635,54 CHF. W wykonaniu umowy bank wypłacił pozwanym w dwóch transzach łącznie 232.247,24 zł. Wypłacona suma w PLN miała według kursów sprzedaży waluty przyjętych w Tabeli kursowej banku odpowiadać kwocie 98.635,54 CHF. Kredytobiorcy przystąpili do spłaty rat kredytu. W okresie od 1 grudnia 2006r. do 1 marca 2024r. pozwani wpłacili na rzecz banku: 328.812,75 zł tytułem rat kredytu (k.217); 1.593,12 zł tytułem składek ubezpieczenia pomostowego (k.208v), 300zł tytułem opłaty za wydanie zaświadczenia (k.208v) oraz 295,91 CHF tytułem prowizji za udzielnie kredytu (k.208v) - łącznie 330.705,87 zł oraz 2925,91 CHF tym okresie od 1 lutego 2010r. do dnia 3 marca 2014 r. kwotę 75.683,36 zł.

Dowód: umowa kredytu z załącznikami (k.31-34v); zaświadczenie o dokonanej wypłacie kredytu (k.40); historia spłat (k.35-39v, 204-208, 213-217), Wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 19 sierpnia 2022r. w sprawie IC 38/20 z uzasadnieniem (k.128-139v); Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 marca 2024r. w sprawie IACa 2275/22 z uzasadnieniem (k.140-151v);

Wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2022r., prawomocnym od dnia 26 marca 2024r. Sąd Okręgowy w Sieradzu w sprawie IC 38/20 ustalił, że umowa o kredyt mieszkaniowy WŁASNY KĄT hipoteczny nr (...) zawarta w dniu 27 października 2006 roku pomiędzy S. J., R. J. i M. J. oraz (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. jest nieważna ex tunc. Ponadto tymże, wyrokiem zmienionym następnie Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 marca 2024r. w sprawie IACa 2275/22 sąd zasądził tytułem zwrotu świadczeń spełnionych przez kredytobiorców na rzecz banku w okresie od 1 lutego 2010r. do dnia 3 marca 2014 r. od (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz S. J., R. J. i M. J. kwotę 75.683,36 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 lutego 2020r. do dnia zapłaty, w tym na rzecz S. J. kwotę 25.227,79 zł oraz na rzecz R. J. i M. J. łącznie 50.455,57 zł.

Dowód: Wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 19 sierpnia 2022r. w sprawie IC 38/20 z uzasadnieniem (k.128-139v); Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 marca 2024r. w sprawie IACa 2275/22 z uzasadnieniem (k.140-151v);

Pismami z dnia 10 czerwca 2023r. powodowy bank (...) S.A. w W. wezwał każdego z pozwanych do zapłaty (w terminie 1 miesiąca od dnia otrzymania wezwania) świadczenia w kwocie 232.247,24 zł tytułem zwrotu kapitału udostępnionego na podstawie nieważnej umowy kredytu. Wezwania do zapłaty zostały doręczone adresatom 19 października 2023r. (k.28v,29v,30v). Termin zapłaty upłynął bezskutecznie w dniu 19 listopada 2023r.

Dowód: wezwania z załącznikami (k.21-26), dowody doręczenia (k.27-30v)

W piśmie z dnia 8 kwietnia 2024r. doręczonym do banku w dniu 15 kwietnia 2024r. pozwani wezwali powoda do zapłaty i zwrotu świadczeń spełnionych nienależnie w wykonaniu nieważnej umowy w tym: kwoty 75.683,36 zł wraz z odsetkami zasądzonej wyrokami Sądu Okręgowego w Sieradzu w sprawie IC 38/20 oraz Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie IACa 2275/22 oraz świadczeń nieobjętych tymi wyrokami w łącznej kwocie 254.949,74 zł i 295,91 CHF.

Dowód: wezwanie do zapłaty wraz z pełnomocnictwem i oświadczeniem o potrąceniu (k.152-153); dowód doręczenia (k.154-155v);

W tym samym piśmie S. J., R. J. i M. J. złożyli oświadczenia o potrąceniu części przysługującej im wobec banku wierzytelności w kwocie 232.247,24 zł z tytułu zwrotu świadczeń spełnionych w wykonaniu nieważnej umowy, nieobjętych wyrokiem w sprawach IC 38/20 SO w Sieradzu oraz IACa 2275/22 SA w Łodzi z dochodzoną pozwem wierzytelnością powodowego banku w wysokości 232.247,24 zł z tytułu zwrotu udostępnionego im kapitału. Do potrącenia nie zostały przedstawione wierzytelności zasądzone przez sąd.

Dowód: wezwanie do zapłaty wraz z pełnomocnictwem i oświadczeniem o potrąceniu (k.152-153); dowód doręczenia (k.154-155v);

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o zgromadzony w aktach sprawy nieosobowy materiał dowodowy w postaci dokumentów prywatnych i urzędowych przedłożonych przez strony, które wobec braku dowodów przeciwnych Sąd w całości uznał za wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Poza sporem między stronami pozostawał fakt, zawarcia umowy kredytowej, mocą której bank udzielił kredytobiorcom kredytu w wysokości 98.635,54 CHF denominowanego do PLN, wypłacając im łącznie kwotę 232.247,24 zł.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2022r. w sprawie IC 38/20 Sąd Okręgowy w Sieradzu ustalił, że umowa kredytu jest od samego początku nieważna.

Wyrok ten z mocy art. 365 § 1 kpc wiąże strony oraz Sąd w niniejszym postępowaniu.

W związku z nieważnością umowy kredytu, strony mogą na podstawie art. 405 - 410 kc, żądać wzajemnie zwrotu spełnionych świadczeń. Zgodnie bowiem z orzecznictwem Sądu Najwyższego, jeżeli umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna (nieważna), świadczenia spełnione na jej podstawie powinny być postrzegane jako świadczenia nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 kc ( vide: uchwała 7 Sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna z dnia 7 maja 2021 roku, III CZP 6/21, Legalis nr 2563899; wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2019 roku, III CSK 159/17, OSP 2019, z. 12, poz. 115, z dnia 9 maja 2019 roku, I CSK 242/18, Legalis nr 1966950 i z dnia 11 grudnia 2019 roku, V CSK 382/18, OSNC zb. dod. 2021/B/20, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 roku, III CZP 11/20, Legalis nr 2532281).

Zgodnie z art. 405 kc, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. W myśl zaś art. 410 § 1 i 2 kc, przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

W wykonaniu nieważnej umowy bank uiścił na rzecz kredytobiorców do ich majątków kwotę 232.247,24 zł. Tak więc realizując własne przysługujące mu prawo bank od pozwanych domagać się zwrotu spełnionego świadczenia – solidarnie lub częściach równych (art.380 § 2 k.c.).

Tym nie mniej, zasądzeniu w pełnej wysokości dochodzonych pozwem kwot stanęło na przeszkodzie skuteczne złożenie przez pozwanych w stosunku do banku w piśmie z dnia 8 kwietnia 2024r. doręczonym do banku 15 kwietnia 2024r. materialnoprawnego oświadczenia o potrąceniu części przysługującej im wobec powoda wierzytelności o zwrot spełnionych świadczeń w kwocie 232.247,24 zł (nieobjętych wyrokami w sprawach IC 38/20 SO w Sieradzu oraz IACa 2275/22 SA w Łodzi) z dochodzoną pozwem wierzytelnością o zwrot udostępnionego kapitału w kwocie 232.247,24 zł.

Wierzytelność banku o zwrot udostępnionego kapitału w kwocie 232.247,24 zł objęta potrąceniem stała się wymagalna w dniu 19 listopada 2023r. (k.28v,29v,30v)

Wierzytelność pozwanych o zwrot świadczeń spełnionych w wykonaniu nieważnej umowy w części zasądzonej wyrokami (75.683,36 zł) stała się wymagalna w dniu doręczenia do banku odpisu pozwu w sprawie IC 38/20. Pozostała część wierzytelności wskazana wezwaniu do zapłaty w kwocie 254.949,74 zł i 295,91 CHF stała się wymagalna w dniu doręczenia do banku wezwania do zapłaty (15 kwietnia 2024r.). W tej samej dacie wymagalna stała się część tej wierzytelności przedstawiona do potrącenia w kwocie 232.247,24 zł.

Zarzut procesowy potrącenia został zgłoszony przez pozwanych w pismach z dnia 23 kwietnia 2024r. (k.173, 221, 269) tj. w terminie określonym w art. 203 ¹ § 2 k.p.c.

Zgodnie z treścią art. 498 § 1 kc gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 kc).

Jak ustalono, na podstawie nieistniejącego stosunku prawnego (nieważnej ex tunc umowy kredytu) bank wypłacił powodom łącznie 232.247,24 zł.

W okresie od 1 grudnia 2006r. do 1 marca 2024r. pozwani wpłacili na rzecz banku: 328.812,75 zł tytułem rat kredytu (k.217); 1.593,12 zł tytułem składek ubezpieczenia pomostowego (k.208v), 300zł tytułem opłaty za wydanie zaświadczenia (k.208v) oraz 295,91 CHF tytułem prowizji za udzielnie kredytu (k.208v) - łącznie 330.705,87 zł oraz 2925,91 CHF tym okresie od 1 lutego 2010r. do dnia 3 marca 2014 r. kwotę 75.683,36 zł.

Jak wskazano, w związku z nieważnością umowy kredytu, strony mogą na podstawie art. 405 - 410 kc, żądać od siebie zwrotu spełnionych nienależnie świadczeń. Nie ulega przy tym wątpliwości, że ich spełnienie może nastąpić w drodze potrącenia. Przy czym jak wynika z treści art. 498 kc, warunkiem potrącalności wierzytelności jest ich jednorodzajowość, zaskarżalność i wymagalność.

Zarówno wierzytelność banku jak i kredytobiorców w dacie powstania (tj. spełnienia nienależnego świadczenia) nie miała oznaczonego terminu płatności. Powyższe oznacza, że każde z w/w świadczeń powinno zostać spełnione przez dłużnika w terminie wyznaczonym przez wierzyciela lub niezwłocznie po wezwaniu go do jego spełnienia (art. 455 kc), w konsekwencji wierzytelność staje się wymagalna we wskazanej dacie lub niezwłocznie po wezwaniu.

Wierzytelność banku o zwrot udostępnionego kapitału w kwocie 232.247,24 zł stała się wymagalna w dniu 19 listopada 2023r. tj. z chwila upływu terminu wyznaczonego w wezwaniu do zapłaty (k.21-30v)

Wierzytelność pozwanych o zwrot części świadczenia spełnionego w wykonaniu nieważnej umowy w zakresie nie objętym wyrokami sądów tj. w kwocie 232.247,24 zł stała się wymagalna w dniu 15 kwietnia 2024r. – tj. doręczenia do banku wezwania do zapłaty

Wezwania do zapłaty precyzyjnie określały kwotę świadczenia którego spełnienia oczekuje wierzyciel a zatem skutecznie wywołało skutek o którym mowa w art. 455 kc.

W tych okolicznościach pozwani pozostawali w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia w kwocie 232.247,24 zł od dnia 20 listopada 2023 r.

W piśmie z dnia 8 kwietnia 2024r. (k.152) skierowanym do powodowego banku (doręczonym w dniu 15 kwietnia 2024r.) pozwani na podstawie art. 499 kc złożyli oświadczenie o potrąceniu części przysługującej im wobec pozwanego wierzytelności o zwrot świadczenia spełnionego w wykonaniu nieważnej umowy w zakresie nie objętym wyrokami sądów w sprawach IC 38/20 oraz ICACa 2275/22 kwocie 232.247,24 zł (w zakresie kwoty 230.943,85 zł oraz 295,91 CHF) z dochodzonymi przez pozwanego wierzytelnościami w wysokości udostępnionego im kapitału w wysokości 232.247,24 zł. (k.205)

Zgodnie z treścią art. 499 kc oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną od chwili kiedy potrącenie stało się możliwe. Potrącenie obu wierzytelności stało się możliwe od dnia w którym obie były wymagalne czyli do dnia 15 kwietnia 2024r. w zakresie kwot i terminów wskazanych wyżej. We wskazanej dacie wymagalna była bowiem nie tylko wierzytelność powódki objęta pozwem ale także wierzytelność pozwanych objęta wezwanie do zapłaty z dnia 8 kwietnia 2024r..

W wyniku złożonego oświadczenia obie wierzytelności podlegają wzajemnemu umorzeniu do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 kc). Przy czym z uwagi na fakt, że potrącenie stanowi zastępczą formę wykonania zobowiązania należy przyjąć, że w przypadku przedstawienia do potrącenia wierzytelności pieniężnej wyrażonej w walucie obcej, jej wartość należy przeliczyć na PLN według kursu waluty ogłoszonego przez NBP na dzień wymagalności roszczenia (art. 358 § 2 kc). Co więcej, w sytuacji gdy przedmiotem potrącenia są wierzytelności pieniężne wraz z odsetkami (należnościami ubocznymi) a wierzyciel oraz dłużnik nie złożyli oświadczeń co do kolejności ich zaliczenia (zaspokojenia), umorzeniu (zaspokojeniu) w pierwszej kolejności podlega wierzytelność (dług) najdalej wymagalna (art. 451 § 3 kc). W praktyce brak oświadczenia złożonego w trybie art. 451 § 1 i 2 k.c. skutkuje w takim wypadku umorzeniem w pierwszej kolejności należności głównej jako wymagalnej dalej (czyli starszej) aniżeli odsetki.

Jak wynika z jednoznacznego oświadczenia pozwanych (k.152v) przedmiotem potrącenia były jedynie należności główne, bez odsetek.

W tym stanie rzeczy umorzeniu podlegała część głównych wierzytelności stron wymagalna na dzień 15 kwietnia 2024r. w kwocie 232.247,24 zł. We wskazanej dacie obie wierzytelności umorzyły się do wysokości wierzytelności niższej.

Z dniem 15 kwietnia 2024r. wskutek umorzenia wierzytelność banku wygasła w całości, zaś wierzytelność pozwanych, nieobjęta wyrokami wydanymi w sprawach IC 38/20 oraz ICACa 2275/22 zmniejszyła się o kwotę 232.247,24 zł (w tym 230.943,85 zł oraz 295,91 CHF x 4,4047 zł). Jak wskazano potrącenie stanowi zastępczą formę wykonania zobowiązania. Dlatego też należy przyjąć, że wartość przedstawionej do potrącenia wierzytelności pieniężnej wyrażonej w walucie obcej (295,91 zł) należy przeliczyć na PLN według kursu waluty ogłoszonego przez NBP na dzień wymagalności roszczenia (art. 358 § 2 kc) tj. na dzień 15 kwietnia 2024r. Tego dnia średni kurs CHF podany przez NBP wynosił 4,4047 zł.

Potrącenie skutkuje wykonaniem zobowiązania do wysokości wierzytelności niższej a zatem kwoty umorzone w wyniku potrącenia nie stanowią od dnia umorzenia wierzytelności przeterminowanych, niezależenie od daty założenia oświadczenia o potrąceniu. W konsekwencji od umorzonej części świadczenia stronom nie przysługują odsetki za opóźnienie, od dnia w którym potrącenie stało się możliwe. Nie dotyczy to oczywiście odsetek należnych za okres poprzedzający datę umorzenia. Jak ustalono, dochodzone pozwem kwoty należne powódce stały się wymagalne z dniem 19 listopada 2023r.

W konsekwencji sąd uznał, że w zakresie zapłaty kwoty 232.247,24 zł pozwani pozostawali w opóźnieniu od dnia 19 listopada 2023r. do dnia zapłaty/ umorzenia (15 kwietnia 2024r.) w tym S. J. w zakresie zapłaty 77.415,74 zł zaś R. i M. J. w zakresie zapłaty 154.831,50 zł. Powyższe na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 359 k.c. uzasadniało naliczenie i zasądzenie na rzecz banku od R. i M. J. odsetek od kwoty 154.831,50 zł od dnia 21 listopada 2023 r. (zgodnie z żądaniem pozwu którym sąd był związany) do dnia 15 kwietnia 2024 r. a od S. J. od kwoty 77.415,74 zł od dnia 21 listopada 2024r. do dnia 15 kwietnia 2024r. (dnia umorzenia wskutek potrącenia) o czym orzekł w pkt 1 i 2.

W pozostałym zakresie tj. co do kwoty należności głównej umorzonej wskutek potrącenia oraz odsetek Sąd oddalił powództwo jako niezasadne orzekając jak w pkt 3.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt. 3 sentencji na podstawie art. 98 k.p.c. Powodowy bank w zakresie żądania należności głównej (decydującego o WPS) przegrał sprawę w całości co uzasadnia obciążenie go w całości kosztami postępowania w tym obowiązkiem zwrotu całości kosztów procesu poniesionych przez pozwanych. Wprawdzie, na dzień wytoczenia powództwa całe roszczenie banku o zwrot udostępnionego kapitału było zasadne. Tym nie mniej dokonana przez pozwanych w toku procesu wskutek potrącenia - zapłata kwoty 232.247,24 zł skutkuje bezzasadnością powództwa w tym zakresie. Powód, przed wytoczeniem powództwa miał możliwości zaspokojenia swoich roszczeń w drodze potrącenia albowiem wierzytelność banku stała się wymagalna a tym samym potrącalna przed wytoczeniem powództwa. Tym nie mniej strona powodowa po złożeniu przez pozwanych oświadczenia o potrąceniu a w konsekwencji wygaśnięciu dochodzonej wierzytelności, nie zdecydowała się w tym zakresie cofnąć pozwu co na podstawie art. 203 § 2 k.p.c. uzasadniałoby zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kosztów procesu, z uwagi na zaspokojenie roszczenia po wytoczeniu powództwa. Tym samym w zakresie w jakim wierzytelności wygasła a powódka popierała powództwo, które ostatecznie zostało oddalone musi zostać uznana za przegrywającego sprawę (por. Postanowienie SN z 24.11.2017r. w sprawie IIICZP 67/17 publ. LEX nr 2418075). Zgodnie z zasadą wyrażoną w uchwale SN z dnia 16 listopada 2023r. w sprawie IICZP 54/23 Sąd zasądził od powoda na rzecz każdego z powodów kwotę stanowiącą 1/3 z łącznej kwoty kosztów wynoszących 32.485 zł na które złożyły się: opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa i substytucji 5x po 17 zł oraz koszty zastępstwa prawnego (każdy z pozwanych miał swojego pełnomocnika) obliczone od ustalonej przez sąd wartości przedmiotu sporu – 3 x 10.800 zł na podstawie § 2 pkt 7 w zw. z § 19 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Jednocześnie nakład pracy i stopień skomplikowania sprawy nie uzasadniał przyznania powodom zwrotu kosztów zastępstwa prawnego powyżej stawki minimalnej określonej powołanym rozporządzeniem. Ponadto stosownie do art. 98 § 1 ¹ k.p.c. Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.