Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSR(del.) Mirosław Chojnacki

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2014 r. w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z powództwa P. N.

przeciwko (...) SA w W.

o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę

na skutek apelacji powódki i pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 21 listopada 2013 r. sygn. akt I C 324/13

1)  oddala obie apelacje;

2)  zasądza od pozwanego (...) SA w W. na rzecz powódki P. N. kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji.

Sygn. akt. I Ca 54/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Łasku, w sprawie I C 324/12, z powództwa małoletniej P. N., reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową J. N. (1), przeciwko (...) S.A. w W. o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę, zasądził od pozwanego
na rzecz powódki: kwotę 22000 zł tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi
od dnia 12 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty, kwotę 20000 zł tytułem odszkodowania
z odsetkami ustawowymi od dnia 10 września 2013 roku do dnia zapłaty, kwotę 500 zł tytułem skapitalizowanej renty wynoszącej 100 zł miesięcznie za okres maj – wrzesień 2013 roku z odsetkami ustawowymi od dnia 11 września 2013 roku do dnia zapłaty i rentę
w kwocie po 100 zł miesięcznie płatną do 10-ego dnia każdego kolejnego miesiąca
z odsetkami ustawowymi w razie uchybienia terminu płatności, poczynając od października 2013 roku na przyszłość, w pozostałym zakresie oddalając powództwo.

Ponadto Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2624,25 zł tytułem stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu oraz zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 2253,22 zł tytułem części opłaty
od pozwu, od której powódka była zwolniona.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na ustaleniach, które Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne, a których istotne elementy przedstawiały się następująco:

Dnia 29 marca 2011 roku w miejscowości G., gmina Z., A. F. nieumyślnie naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując samochodem osobowym, zbliżając się do nieprawidłowo idących pieszych, nie zachowała szczególnej ostrożności, nie zmniejszyła prędkości jazdy do prędkości dostosowanej
do panującej sytuacji drogowej i jadąc z prędkością przekraczającą prędkość obowiązującą na danym obszarze podjęła manewr wyprzedzania pieszych, bez upewnienia się
o możliwości wykonania tego manewru w sposób bezpieczny, skutkiem czego było potrącenie pieszego A. N., który zmarł w wyniku odniesionych obrażeń czaszkowo – mózgowych.

W oparciu o opinię biegłego stwierdzono, że zachowanie pieszego A. N. było nieprawidłowe, ponieważ szedł środkiem jezdni i w sytuacji nadjeżdżania z tyłu samochodu, w sposób raptowny, bez sprawdzenia sytuacji za sobą zmienił kierunek ruchu w prawą stronę i wszedł na tor ruchu tego samochodu. Nieprawidłowe zachowanie pieszego stworzyło zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym i pozostawało
w bezpośrednim związku przyczynowym z zaistniałym wypadkiem drogowym.

Właściciel samochodu miał zawartą umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A.
w W., które zmieniło nazwę na (...) S.A.
w W..

A. N. był ojcem powódki P. N. i właścicielem gospodarstwa rolnego z zabudowaniami. W umowie dożywocia A. N. zobowiązał się dostarczać rodzicom J. i W. N. mieszkania, wyżywienia, ubrania, światła i opału, zapewnić im odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w czasie choroby oraz sprawić im własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Ponadto rodzicom zmarłego przysługuje nieodpłatna służebność osobista polegająca na prawie korzystania z połowy domu mieszkalnego i części wszystkich budynków gospodarczych
oraz dożywotnie prawo użytkowania działki o powierzchni 1 ha w miejscu jednorazowo
i dobrowolnie wybranym przez uprawnionych.

A. N. otrzymał w 2010 roku dopłaty unijne w kwocie 13 086,35 zł
i 2520,32 zł.

Spadek po A. N. na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza nabyły jego córki M. N. i P. N. po 1/2 części każda z nich.

W. N. i J. N. (2) mają obecnie po 65 lat. Matka A. N. leczy się z powodu: depresji (spowodowanej śmiercią syna - objawy depresyjne mimo upływu czasu nie ustępują i powódka cały czas stosuje leki przeciwdepresyjne ), chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa (dolegliwości nasilają się wraz
z upływem czasu ), cukrzycy typu II, choroby niedokrwiennej mięśnia sercowego, zaburzeń krążenia obwodowego kończyn dolnych, nadciśnienia tętniczego chwiejnego. Wymienione dolegliwości wymagają systematycznego leczenia kosztownymi lekami.

J. N. (2) cierpi na nadciśnienie tętnicze z przerostem mięśnia lewej komory, przewlekłą chorobę niedokrwienną serca, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, depresję.

A. N. w chwili śmierci miał 38 lat, wraz z konkubiną i dwiema córkami, M. N. w wieku obecnie 18 i powódką w wieku obecnie 15 lat mieszkał w nieruchomości przekazanej mu 1998 roku przez rodziców umową dożywocia. A. N. hodował bydło mleczne, w chwili śmierci miał 6 sztuk krów mlecznych, sprzedawał mleko do mleczarni. Średni miesięczny dochód ze sprzedaży mleka wynosił około 1800 zł. Wykonywał swoje obowiązku rodzicielskie wobec powódki. Pozostawał w stałych, bliskich i serdecznych relacjach z córkami. Hodował także świnie
i cielaki na sprzedaż. Wykonywał prace polowe oraz wykonywał cięższe prace fizyczne
w gospodarstwie. Przygotowywał drewno na opał z własnego lasu. Uprawiał
w gospodarstwie zboża i ziemniaki.

J. N. (1) po śmierci A. N. nie była zdolna samodzielnie prowadzić gospodarstwa rolnego. Córki nie mogły jej wydatnie pomóc ze względu na swój wiek, a rodzice zmarłego ze względu na swój wiek i stan zdrowia. Powódka z siostrą i matką wyprowadziły się z domu, w którym mieszkały razem ze zmarłym. Przyczyną wyprowadzki jest niemożność ułożenia sobie właściwych relacji z rodzicami zmarłego. Ziemia uprawna jest wydzierżawiona. Matka powódki pobiera dopłaty unijne, których wysokość od śmierci ojca nie zmieniła się istotnie. Powódka i jej siostra otrzymują renty rodzinne w kwotach
po około 380 zł miesięcznie.

Powódka uczęszcza do gimnazjum. W tygodniu mieszka u swoich dziadków - rodziców mamy w G.. Na weekendy przyjeżdża do matki. Matka i siostra powódki mieszkają w wynajętym mieszkaniu w M.. Siostra powódki uczęszcza do liceum ogólnokształcącego. Matka powódki jest bezrobotna. Z wykształcenia jest dziewiarzem-pończosznikiem, ale od około 20 lat nie pracowała zawodowo poza gospodarstwem rolnymi
i domowym. Powódka bardzo przeżyła śmierć ojca.

W dniu 27 grudnia 2011 roku pozwany otrzymał od pełnomocnika powódki zgłoszenie szkody i wezwanie do zapłaty 100 000 zł zadośćuczynienia, z czego wypłacił powódce
na podstawie decyzji z dnia 11 stycznia 2012 roku kwotę 8000 zł tytułem zadośćuczynienia
za śmierć ojca.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że podstawą odpowiedzialności cywilnej A. F. za spowodowanie śmierci A. N. jest przepis art.436 § 1 k.c. Pozwany zaś z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdu kierowanego przez A. F. na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym
i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124 poz. 1152 z póź. zm.) odpowiedzialny jest cywilnie za śmierć A. N..

Sąd Rejonowy podniósł przy tym, iż A. N. przyczynił się
do zaistnienia wypadku w 50 %, gdyż pomiędzy jego zachowaniem, a w szczególności naruszeniem przez niego zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a wypadkiem istnieje związek przyczynowo – skutkowy, co stwierdził w swojej opinii biegły z zakresy ruchu drogowego.

Zdaniem Sądu Rejonowego, w niniejszej sprawie istnieją przesłanki do zasądzenia renty na podstawie art. 446 § 2 k.c. i art.133 § 1 k.r.o., gdyż A. N.
był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych na rzecz powódki, jako jego córki.

Sad Rejonowy zwrócił uwagę, ze za życia A. N. czteroosobowa rodzina utrzymywała się z dochodów z gospodarstwa rolnego, które wynosiły ok. 3500 zł miesięcznie, z czego dochód miesięczny na jedną osobę wynosił ok. 875 zł Po śmierci A. N. trzyosobowa rodzina ma na utrzymanie się kwotę 2060 zł miesięcznie, czyli ok 686 zł miesięcznie na jedną osobę. Na skutek śmierci A. N. średni miesięczny dochód, który przypada na powódkę, zmniejszył się zatem
o ok. 200 zł, a z uwagi na przyczyni9enie się pokrzywdzonego do powstania szkody w 50 %, zasądzono od pozwanego na rzecz powódki rentę w kwocie 100 zł miesięcznie, za okres
od wytoczenia powództwa – maj 2013 roku. Daty końcowej wypłaty renty nie określono, ponieważ wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego będzie zależało od tego, kiedy powódka się usamodzielni. Ó odsetkach w zakresie renty orzeczono na podstawie art. 481 §1 i 2 k.c.,
a rentę za okres maj – wrzesień kapitalizowano i zasądzono z odsetkami ustawowymi
od dnia 11 września 2013 roku.

Sąd Rejonowy za zasadne uznał żądanie powódki w zakresie odszkodowania oparte na podstawie art. 446 § 3 k.c., gdyż powódkę wiązały ze zmarłym silne więzy emocjonalne. Ojciec utrzymywał ją i w każdej chwili udzieliłby jej pomocy osobistej i materialnej, jeżeli takiej by potrzebowała. Sama jego obecność była dla niej wsparciem, a na skutek jego śmierci małoletnia utraciła osobę, która zapewniała jej codzienne wsparcie i pomoc. Natomiast ze względu na wiek powódki i jej ojca, mogła ona liczyć na to, że ojciec zapewni jej pomoc i wsparcie przez wiele lat. Wszystkie wskazane okoliczności zdaniem Sądu Rejonowego przemawiają za odszkodowaniem w kwocie 40000 zł, zmniejszoną o 50 %
z uwagi na przyczynienie się pokrzywdzonego do zdarzenia wywołującego szkodę.
O odsetkach w tym zakresie Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 481 §1 i 2 k.c. od dnia następnego po dniu otrzymania odpisu pozwy przez pozwanego czyli dnia 10 września 2013 roku.

W ocenie Sądu Rejonowego powódce należy się także zadośćuczynienie oparte
na podstawie art. 446 § 4 k.c. w wysokości 60000 zł, które nie jest w okolicznościach niniejszej sprawy wygórowane, gdyż powódka utraciła ojca, z którym łączyły ją normalne, serdeczne i głębokie więzi emocjonalne, a jego strata spowodowała poważne i długotrwałe cierpienia psychiczne dziecka. Wyjściowa kwota zadośćuczynienia została zmniejszona
o 50 %, z uwagi na przyczynienie się pokrzywdzonego do powstania wypadku i zmniejszona dodatkowo o 8000 zł, która już została powódce wypłacone, a więc w rezultacie zasądzono na rzecz powódki kwotę 22000 zł. O odsetkach w tym zakresie Sąd Rejonowy orzekł
na podstawie art. 481 §1 i 2 k.c. oraz art.14 ust.1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku
o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124 poz. 1152 z póź. zm.). od dnia
12 stycznia 2012 roku, czyli od dnia następnego po dniu kiedy upłynął 30 dniowy termin
od zgłoszenia pozwanemu żądania.

O kosztach postępowania Sąd pierwszej instancji orzekł na podstawie art.100 k.p.c. zasądzając od pozwanego, który sprawę przegrał w 86 %, na rzecz powódki, która sprawę wygrała w 86 %, odpowiednią część kosztów procesu poniesionych przez powódkę, natomiast na podstawie art.100 k.p.c. w zw. z art.113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych, zasądzono od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa 86 % z opłaty od pozwu, od której powódka została zwolniona.

Apelacje od powyższego rozstrzygniecie wywiodły obie strony procesu.

Powódka zaskarżyła wyrok w części oddalającej powództwo oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu, zarzucając mu naruszenie prawa materialnego,
a mianowicie:

- art. 362 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji przyjęcie,
iż zachowanie A. N. stanowiło przyczynienie się do powstania zaistniałego wypadku aż w 50%, podczas gdy zasadniczą przyczyną zdarzenia i jego poważnych skutków było rażąco nieprawidłowe zachowanie A. F.;

- art. 446 § 4 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie, a co za tym idzie zasądzenie zadośćuczynienia w zbyt niskiej wysokości, nieadekwatnej do krzywdy powódki;

- art. 446 § 2 k.c. przez zasądzenie renty w wysokości zbyt niskiej, która nie jest adekwatna do potrzeb powódki i uszczerbku w przypadającej na nią części dochodów rodziny.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 30000 zł (w miejsce kwoty 22000 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 12 września 2011 roku do dnia zapłaty tytułem częściowego zadośćuczynienia, zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki tytułem częściowej renty w wysokości 200 zł miesięcznie oraz tytułem renty skapitalizowanej 1000 zł,

odpowiednią zmianę orzeczenia o kosztach procesu oraz o zasądzenie od pozwanego
na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania przez Sądem drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm.

Natomiast pozwany zaskarżył wyrok: w zakresie dotyczącym terminu ustalonych odsetek ustawowych od zadośćuczynienia, zasądzonych od dnia 12 stycznia 2012 roku
do dnia zapłaty, zasądzającym od pozwanego na rzecz powódki kwotę 20000 zł z tytułu odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami naliczanymi od dnia 10 września 2013 r.
do dnia zapłaty, ponad kwotę 10000 zł oraz w zakresie dotyczącym terminu ustalonych odsetek ustawowych liczonego od dnia 10 września 2013 r. do dnia zapłaty, zasądzającym od pozwanego na rzecz powódki comiesięcznej renty w wysokości 100 zł płatnej do 10-go każdego miesiąca poczynając od maja 2013 r. na przyszłość oraz w zakresie rozliczenia kosztów procesu, zarzucając wyrokowi:

1/ naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść orzeczenia,
a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez

- nieprawidłowe przyjęcie stopnia przyczynienia pokrzywdzonego od wysokości kwoty 40000 zł tytułem odszkodowania, podczas gdy powódka dochodziła pozwem kwoty 20000 zł. Kwota 40000 zł nie została w żadnym zakresie udowodniona przez powódkę,

- dokonanie oceny dowodów w sposób sprzeczny z zasadami logiki oraz doświadczeniem życiowym, czego skutkiem było zasądzenie na rzecz powódki wygórowanej wysokości tytułem renty, podczas gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności faktycznych żądanie renty powinno być nieuwzględnione.

2/ naruszenie prawa materialnego, a w szczególności:

- art. 445 § 1 k.c., 446 § 3 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c., poprzez zasądzenie
od pozwanego na rzecz powódki kwoty zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi ustalonymi od dnia 12 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty, oraz kwoty odszkodowania
z odsetkami ustawowymi od dnia 10 września 2013 roku do dnia zapłaty, podczas gdy
w razie ustalania wysokości zadośćuczynienia i odszkodowania według stanu istniejącego
w chwili zamknięcia rozprawy, uzasadnionym było przyznanie odsetek dopiero od chwili wyrokowania tj. od dnia 21 listopada 2013 roku do dnia zapłaty,

- art. 446 § 3 k.c. w zw. z art. 6 k.c., poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki odszkodowania z uwagi na znaczne pogorszenie się jej sytuacji życiowej w sytuacji gdy powódka nie udowodniła swojego roszczenia w kwocie 20 000 zł,

- art. 362 k.c. poprzez nieuwzględnienie zarzutu przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody w odniesieniu do odszkodowania,

- art. 361 § 1 w zw. z art. 363 § 1 k.c., poprzez przyjęcie, iż powódce przysługuje zadośćuczynienie i odszkodowanie w wysokości wyższej niż dotychczas wypłacone.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części, zmianę postanowienia o kosztach procesu i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, stosownie do wyniku sprawy oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w całości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki P. N. nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustosunkowując się do zarzutów skarżącej, w pierwszej kolejności trzeba było uznać zarzut niewłaściwego zastosowania w sprawie niniejszej art. 362 k.c. za nieuzasadniony.

O przyczynieniu się poszkodowanego mówimy wówczas, gdy zachowanie się poszkodowanego może być uznane za jedno z ogniw prowadzących do ostatecznego skutku
w postaci szkody – a jednocześnie za przyczynę konkurencyjną do przyczyny przypisanej osobie odpowiedzialnej, bowiem skutek następuje tutaj przez współdziałanie dwóch przyczyn, z których jedna „pochodzi" od zobowiązanego do naprawienia szkody, a druga
od poszkodowanego (zob. W. Czachórski, A. Brzozowski, M. Safjan, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania..., s. 215; Z. Banaszczyk (w:) Kodeks..., s. 729; F. Błahuta (w:) Kodeks,
s. 876).

W orzecznictwie przyjęto, że przyczynieniem się poszkodowanego do powstania szkody jest każde jego zachowanie pozostające w normalnym związku przyczynowym
ze szkodą, za którą ponosi odpowiedzialność inna osoba. Przy czym o przyczynieniu się poszkodowanego można mówić wyłącznie w przypadku, gdy jego określone zachowanie pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze szkodą, a nie w jakimkolwiek innym powiązaniu przyczynowym. Innymi słowy – zachowanie się poszkodowanego musi stanowić adekwatną współprzyczynę powstania szkody lub jej zwiększenia, czyli włączać się musi jako dodatkowa przyczyna szkody. Natomiast ustalenie kryteriów, które należy uwzględnić przy dokonywaniu obniżenia odszkodowania/zadośćuczynienia zostało pozostawione orzecznictwu. Sam przepis przedstawia je bardzo ogólnie, zawierając je w zwrocie „stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron". Taka redakcja przepisu niewątpliwie nakazuje, by uwzględniać wszystkie okoliczności konkretnej sprawy, a nie tylko sam stopień przyczynienia się do szkody. Jednocześnie kodeks cywilny nie ustanawia żadnych sztywnych kryteriów. W piśmiennictwie podkreśla się, że taka elastyczna formuła pozwala sędziemu na pewną swobodę w zakresie kształtowania obowiązku odszkodowawczego (Z. Banaszczyk (w:) Kodeks..., s. 733).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić należy
za Sądem Rejonowym, że stopień winy poszkodowanego w porównaniu ze stopniem zawinienia sprawcy wypadku był porównywalny.

Dokonując rozstrzygnięcia w tym zakresie, Sąd Rejonowy oparł się na ustaleniach faktycznych, dokonanych w oparciu o ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego sprawcę wypadku oraz opinię biegłego z zakresu przyczyn wypadków drogowych, wydanej w tej sprawie, a z których wynika, że nieprawidłowe zachowanie pieszego A. N., będącego dodatkowo pod wpływem alkoholu, stworzyło zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym i pozostawało
w bezpośrednim związku przyczynowym z zaistniałym wypadkiem drogowym i z tego względu należało uznać, ze poszkodowany przyczynił się do jego zaistnienia. I to w 50%. Nie można przy tym podzielić poglądu zawartego w uzasadnieniu apelacji powódki, że do wypadku doszło przede wszystkim z powodu naruszenia zasad w ruchu drogowym przez kierującą pojazdem, ponieważ jest to sprzeczne z opinią biegłego i ustalonym w sprawie karnej stanem faktycznym , którego żadna ze stron nie kwestionowała.

Nie można także zgodzić się ze skarżącą, że Sąd Rejonowy w sprawie niniejszej niewłaściwie zastosował art. 446 § 4 k.p.c. i zasądził zadośćuczynienie w zbyt niskiej wysokości, nieadekwatnej do krzywdy powódki.

Przede wszystkim należy podnieść, że zadośćuczynienie ma charakter uznaniowy.

Przepisy kodeksu cywilnego nie wskazują jakichkolwiek kryteriów, jakie należałoby uwzględniać przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia pieniężnego; przepis ten mówi jedynie o „odpowiedniej sumie tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę”. Kryteria, jakimi należy się kierować przy określaniu wysokości zadośćuczynienia dostarcza nam orzecznictwo. Judykatura wskazuje również na istotne elementy, jakie należy uwzględniać przy ustalaniu zadośćuczynienia.

Ustalając wysokość zadośćuczynienia, pamiętać należy, że ma ono mieć charakter kompensacyjny, a więc przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość. W piśmiennictwie uznaje się, że wysokość przyznawanej kwoty zadośćuczynienia tak powinna być ukształtowana, by stanowić „ekwiwalent wycierpianego bólu” (por. F. Zoll, Zobowiązania
w zarysie według polskiego Kodeksu zobowiązań, podręcznik poddany rewizji i wykończony przy współudziale S. Kosińskiego i J. Skąpskiego, wyd. II, Warszawa 1948, s. 122). Kwota zadośćuczynienia ma być więc pochodną wielkości doznanej krzywdy (por. A. Cisek (w:) Kodeks...,s.797). Orzecznictwo wskazuje, że uwzględniając przy ustalaniu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę potrzebę utrzymania wysokości zadośćuczynienia
w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, nie można podważać kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia (wyrok SN z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/2003, OSNC 2005, nr 2, poz. 40.

Ponadto trzeba także zwrócić uwagę, że ocenny charakter kryteriów przydatnych do określenia odpowiedniej sumy pieniężnej na podstawie art. 446 § 4 k.c. sprawia, że zarzut naruszenia tego przepisu przez jego niewłaściwe zastosowanie wskutek zawyżenia lub zaniżenia wysokości przyznanego zadośćuczynienia może być podniesiony skutecznie tylko w razie oczywistego naruszenia powyższych kryteriów przez sąd pierwszej instancji (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1999 r., III CKN 339/98, OSNC 2000, nr 3, poz. 58, z dnia 29 października 1999 r., I CKN 173/98, z dnia 12 października 2000 r., IV CKN 128/00, z dnia 4 lipca 2002 r., I CKN 837/00 i z dnia 27 lutego 2004 r., V CK 282/03 i z dnia 15 lutego 2006 r., IV CK 384/05 , z dnia 12 lipca 2012 r., I CSK 74/12).

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy, zadośćuczynienie w przyznanej powódce wysokości 22000 zł (na które składała się kwota: 60000 zł pomniejszona o 50% przyczynienia się do wypadku oraz o 8000 zł już wypłaconego powódce zadośćuczynienia), należy uznać za odpowiednie i zgodne z wyżej wskazanymi kryteriami, które w ocenie Sądu Okręgowego zostały w pełni uwzględnione przez Sąd Rejonowy. Apelująca poza stwierdzeniem, że jej zdaniem kwota zadośćuczynienia jest zbyt niska, nie przedstawiła żadnych argumentów, które pozwalałaby na uznanie, że przyznane zadośćuczynienie za śmierć ojca, przy uwzględnieniu jego przyczynienia do powstania szkody, jest rażąco za niskie.

Nie sposób również zgodzić się ze skarżącą, że Sąd Rejonowy w oparciu o art. 446
§ 2 k.c. zasadził rentę w wysokości zbyt niskiej, nieadekwatnej do potrzeb powódki
i uszczerbku w przypadającej na nią części dochodów.

Trzeba podnieść, że podstawowym kryterium ustalenia renty z art. 446 § 2 k.c.
są nie tylko usprawiedliwione potrzeby osoby uprawnionej ale także możliwości zarobkowe i majątkowe zmarłego. Prawo do renty nie jest zależne od tego, czy zmarły poszkodowany faktycznie dostarczał środki utrzymania na rzecz osoby uprawnionej, zależy natomiast od tego, czy w chwili śmierci spełnione były przesłanki aktualizujące obowiązek alimentacyjny wobec tej osoby; (wyrok SN z 24 sierpnia 1990 r. (I CR 422/90, OSNC 1991, Nr 10-12, poz. 124).

Ponadto wskazać należy, że roszczenia z art. 446 § 2 k.c. mają charakter odszkodowawczy, a nie alimentacyjny, a zatem zasądzona renta nie może być wyższa
od kwoty, którą zmarły byłby zobowiązany świadczyć z tytułu obowiązku alimentacyjnego.

Jak prawidłowo ustalił Sąd pierwszej instancji, w dacie śmierci A. N. jego możliwości zarobkowe wyznaczały dochody z tytułu pracy w swoim gospodarstwie rolnym w wysokości ok. 3500 zł miesięcznie, co na jednego członka jego czteroosobowej rodziny wynosiło ok. 875 zł, a po jego śmierci jego trzyosobowa już rodzina uzyskiwała dochód w wysokości ok. 2060 zł miesięcznie, co daje na jednego jej członka kwotę ok. 686 zł, a więc na skutek jego zgonu, dochód na powódkę zmniejszył się
o ok. 200 zł

W tych okolicznościach oczywistym jest, że hipotetyczne alimenty, do których byłby zobowiązany zmarły na rzecz powódki odpowiadałby wysokości renty w tej właśnie wysokości, a z uwagi na przyczynienie się ojca do wypadku, należało ja stosownie obniżyć, jak to prawidłowo zrobił Sąd Rejonowy.

Przechodząc do apelacji pozwanego (...) S.A.
w W., należy stwierdzić, ze nie zasługuje ona także na uwzględnienie.

Nie sposób zgodzić się ze skarżącym, że w sprawie niniejszej powódce nie należy się odszkodowanie na podstawie art. 446 § 3 k.c.

Trzeba podnieść, że odszkodowanie z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej
ma charakter kompensacji uszczerbku majątkowego, chociaż jego elementy nie są precyzyjnie wymierne i wymagają uwzględnienie całokształtu okoliczności wpływających
na znaczne pogorszenie sytuacji życiowej osoby bliskiej (zob. wyrok Sądu Najwyższego
z 4 września 1967 roku, I PR 23/67, OSPiKA 1969, Nr 1 poz. 5).

W art. 446 § 3 mowa jest o „stosownym odszkodowaniu”, a zatem uwzględniającym elementy trudne do uchwycenia w sensie realnej aktualnej i przyszłej straty materialnej. Ocena wpływu na wymiar finansowy odszkodowania składających się na pogorszenie sytuacji życiowej okoliczności, opiera się na prawdopodobnych, przewidywanych faktach
i prognozach co do przyszłych zdarzeń, które nie dają się wprost przeliczyć na odpowiednie sumy pieniężne. Powinna być zatem, podobnie jak w przypadku zadośćuczynienia przyznawanego na podstawie art. 445 § 1 k.c., domeną Sądu pierwszej instancji. Koniecznym jest natomiast ustalenie, czy śmierć poszkodowanego spowodowała znaczne pogorszenie sytuacji życiowej tej osoby, przejawiające się w utracie wsparcia i pomocy
w rozmaitych sytuacjach życiowych, w organizowaniu codziennych spraw, w utarcie szansy na pomoc w przyszłości. Dodatkowych przesłankami oceny odszkodowania mogą być okoliczności związane ze stanem zdrowia, warunkami życia, kwalifikacjami zawodowymi tej osoby, a nawet jej zaradnością życiową.

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, w ocenie Sądu Odwoławczego, nie budzi wątpliwości, iż wskutek śmierci ojca nastąpiło znaczne pogorszenie stopy życiowej powódki. Powódka zamieszkiwała z nim, matką i siostrą
w jednym gospodarstwie domowym, korzystała z jego pomocy i opieki. Zmarły utrzymywał powódkę i udzielał jej pomocy osobistej i materialnej. Powódkę wiązały ze zmarłym silne więzy emocjonalne, spędzali razem czas. Zawsze mogła liczyć na ojca, a sama jego obecność była dla niej wsparciem. W tych okolicznościach położenie życiowe powódki na skutek śmierci ojca stało się trudniejsze aniżeli za jego życia. Dowody do których odwołuje się w uzasadnieniu Sąd Rejonowy, odnoszące się do sytuacji materialnej i osobistej powódki i jej ojca, pozwalają na podzielenie poglądu, że funkcję kompensacyjną, spełni w należyty sposób odszkodowanie w kwocie zasądzonej przez Sąd Rejonowy.

Odnosząc się natomiast do zarzutu samego pozwanego podkreślić trzeba,
że domaganie się precyzyjnego dowodu, co do wielkości szkody majątkowej związanej
z pogorszeniem się sytuacji życiowej osób bliskich nie jest uzasadnione (wyrok Sądu Najwyższego z 4 czerwca 1998 roku, II CKN 852/97, OSNC 1988, Nr 11, poz. 96), a co
do wysokości zasądzonego odszkodowania, trzeba podnieść, ze w piśmie z dnia
20 listopada 2013 roku (k.38) powódka rozszerzyła powództwo o odszkodowanie do kwoty 60000 zł, a więc Sąd Rejonowy zasądzając kwotę 20000 zł (40000 zł pomniejszone o 50 % przyczynienia się do wypadku) nie orzekł ponad żądanie, lecz w jego granicach.

W ocenie Sądu Okręgowego, za nietrafny należy uznać zarzut pozwanego dotyczący naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów prawa materialnego, poprzez zasądzenie na rzecz powódki odsetek ustawowych od zasądzonych kwot, pomimo,
iż wysokość zadośćuczynienia i odszkodowania została określona dopiero w wyroku.

Trzeba zauważyć, że odsetki ustawowe w sprawie niniejszej powinny być liczone nie od daty wyrokowania, jak chce skarżący, lecz od daty w której pozwany ubezpieczyciel winien był spełnić świadczenie, tj. w terminie 30 dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o roszczeniu. Pozwany otrzymał wezwanie do zapłaty zadośćuczynienia
w dniu 27 grudnia 2011 roku. Powinien zapłacić zadośćuczynienie w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia, czyli najpóźniej 11 stycznia 2011 roku. Przed wytoczeniem powództwa
w niniejszej sprawie powódka nie wzywała pozwanego do zapłaty odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej, odsetki w tym zakresie należą się zatem od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pozwu. Roszczenia z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania nie są bowiem roszczeniami pieniężnymi sensu stricto (patrz art. 363 § 1 k.c.), a stają się takimi dopiero po skonkretyzowaniu jako żądań zapłaty określonej sumy pieniężnej. Opóźnienie w zapłacie po takim wezwaniu rodzi zatem roszczenie o zasądzenie odsetek ustawowych, zgodnie z art. 481 § 1 k.c.

Co do pozostałych zarzutów pozwanego, należy stwierdzić, że skarżący nie udowodnił, aby Sąd Rejonowy naruszył art. 316 §1 k.p.c., nie wykazał bowiem jakie
to okoliczności istniejące w chwili zamknięcia rozprawy zostały przez ten Sąd pominięte.

Natomiast odnośnie zarzutów, nieuwzględnienia przyczynienia się poszkodowanego
do powstania szkody i wysokości zasądzonego zadośćuczynienia i odszkodowania, Sąd Odwoławczy kwestie to wyjaśnił powyższej, odnosząc się do apelacji powódki i nie widzi sensu ponownego ich przytaczania.

Bezprzedmiotowe jest także odnoszenie się do zarzutu sformułowanego
w uzasadnieniu apelacji, a dotyczącego zasądzenia na rzecz powódki renty. Skoro bowiem Sąd Okręgowy uznał, iż in concreto brak było podstaw do przyjęcia, że zasądzona renta jest za niska, nie negując zasady jej przyznania, to oczywistym jest, że rozważanie czy w ogóle były podstawy do jej ustalenia, pozbawione jest jakiegokolwiek jurydycznego uzasadnienia.

Z tych wszystkich względów, apelacje powódki jak i pozwanego, na podstawie
art. 385 k.p.c. podlegały oddaleniu.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą Sąd Okręgowy orzekł na podstawie
art. 100 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i § 6 pkt 4, § 13 ust. 1 pkt 1 i § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 r. 461) obciążając nimi pozwanego, zważywszy na zakres zaskarżenia i wysokość kosztów poniesionych przez każdą ze stron.

Z/ (...).

.