Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Joanna Składowska

SSR del. Beata Witkowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2017 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa C. C.

przeciwko Towarzystwu (...) S. Akcyjnej w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wieluniu

z dnia 1 grudnia 2016 roku, sygnatura akt I C 792/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki C. C. 1800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 72/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 1 grudnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Wieluniu zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) SA w W. na rzecz powódki kwotę 34000 zł tytułem dalszego zadośćuczynieni za śmierć syna z odsetkami od 9 kwietnia 2016 r. Oddalił powództwo w pozostałej części oraz orzekł o kosztach procesu.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny, który Sąd Okręgowy w pełni podzielił i przyjął za własny, a którego istotne elementy przedstawiają się następująco:

15 lutego 2016 r. K. W. kierując samochodem osobowym marki M. (...), o nr rej. (...), jadąc z miejscowości C., w kierunku miejscowości G., podjął manewr wyprzedzania (...),
o nr rej. (...). Po wykonaniu manewru wyprzedzania stracił panowanie na pojazdem, zjechał na przeciwległy pas ruchu i doprowadził do zderzenia bocznego z jadącym od strony miejscowości G. pojazdem marki V. (...), nr rej. (...), który następnie najechał na przystanek autobusowy komunikacji miejskiej. Wskutek odniesionych obrażeń
na miejscu zdarzenia zmarł kierowca V. (...) – M. C. (1).

Kierujący samochodem osobowym M. (...) K. W. przyznał się
do winy. Obecnie Komenda Powiatowa Policji w M. prowadzi przeciwko sprawcy wypadku dochodzenie o czyn z art. 177 §1 k.k.

Samochód, którym kierował sprawca wypadku był objęty w dacie wypadku ubezpieczeniem w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych u pozwanego.

Powódka 17 marca 2016 r. zgłosiła pozwanemu szkodę i wezwała do zapłaty zadośćuczynienia z tytułu śmierci syna w wysokości 80000 zł.

Decyzją 8 kwietnia 2016 r. pozwany przyznał powódce kwotę 12000 zł tytułem zadośćuczynienia; jednocześnie pozwany odmówił wypłaty powódce zadośćuczynienia
w wyższej kwocie.

M. C. (1) był synem powódki. Zmarł w wieku 53 lat, był żonaty, miał dwoje dzieci. Był najmłodszym z trójki synów powódki. Zmarły mieszkał z powódką jeszcze przez ok. 3 lata po swoim ślubie; następnie wyprowadził się do M. tj. ok. 120 km
od miejscowości, w której mieszka powódka. Zmarły syn odwiedzał matkę 4 razy
w miesiącu. Podczas odwiedzin przywoził matce zakupy, pomagał jej w pracach domowych tj. malowanie, remont dachu, rąbanie drzewa, koszenie trawy.

Powódka w chwili śmierci syna miała 80 lat. Jest wdową. Obecnie mieszka sama. Była na pogrzebie syna. Do chwili obecnej nie pogodziła się z jego śmiercią. Bardzo często go wspomina, płacze za nim, tęskni. Odwiedza jego grób cztery razy w miesiącu. Brakuje jej syna przy uroczystościach rodzinnych tj. wspólne święta. Przechowuje jego zdjęcia i pamiątki po nim. Powódka od śmierci syna ma problemy z zasypianiem. Bierze leki uspakajające przepisane przez lekarza rodzinnego. Powódka miała bardzo dobre relacje ze zmarłym synem. Wspomina go jako dobrego, grzecznego, służącego zawsze jej pomocą. Powódka zawsze dużo rozmawiała ze synem. Syn był dla niej wsparciem. Po śmierci syna powódka znalazła wsparcie u pozostałych dwóch synów oraz rodziny i sąsiadów. Powódkę odwiedzają: rodzina i znajomi. Powódka sama prowadzi swoje gospodarstwo domowe; gotuje, sprząta.

Biegła sądowa psycholog badając powódkę C. C. na potrzeby opinii
w niniejszej sprawie, stwierdziła, iż uczucia towarzyszące powódce w okresie żałoby
nie miały charakteru patologicznego i nie były przejawem zaburzeń emocjonalnych.
Były to typowe emocje wynikające z żalu po stracie bliskiej osoby. W ocenie biegłej sądowej przeżywanie tych emocji po starcie jest przejawem prawidłowego funkcjonowania psychologicznego. Biegła wskazała, iż stan zdrowia oraz tryb życia osobistego i rodzinnego powódki po śmierci syna M. nie uległ radykalnej zmianie. Powódka bowiem nadal ma
z całą rodziną dobry kontakt, święta spędza z synami i ich rodzinami. Biegła stwierdzała,
iż powódka nie wymaga terapii psychologicznej, ani leczenia psychiatrycznego.
Nadal widoczna jest więź emocjonalna powódki ze zmarłym synem. W ocenie biegłej stan powódki osiągnął 5. etap stanu żałoby tj. odnowę, co przejawia się tym, iż powódka zajęła się swoimi potrzebami i ma prawidłowy kontakt ze światem. Powódka wprawdzie nadal będzie wspominała syna, bo poczucie straty bliskiej osoby zawsze będzie odczuwane jako smutne, przykre. Ale siła tego uczucia zbiegiem lat maleje, co w ocenie biegłej pozwala
na prawidłowe funkcjonowanie psychologiczne powódki. Biegła sądowa stwierdziła,
że powódkę łączyły bardzo dobre relacje i bliskie więzi emocjonalne z synem, co skutkuje silnym poczuciem bólu, krzywdy i cierpienia na skutek śmierci syna, który był i jest.

Sąd Rejonowy ustaleń dokonał w oparciu o zeznania powódki oraz świadka, których wiarygodność nie budziła wątpliwości, gdyż zeznania ich są spójne i wzajemnie się uzupełniają, nie zawierają wewnętrznych sprzeczności, tworzą logiczną całość.

Uszczerbek na zdrowiu, jaki odniosła powódka wskutek śmierci syna oraz jej aktualny stan zdrowia i rokowania na przyszłość, zostały ustalone na podstawie opinii biegłego sądowego z dziedziny psychologii, którą to opinię uznano za wiarygodną, albowiem jest jasna, wewnętrznie niesprzeczne oraz naukowo i logicznie uzasadniona. Nie dostrzeżono żadnych czynników osłabiających zaufanie do wiedzy biegłego i jego bezstronności,
ani żadnych ważnych powodów, które zmuszałyby do dopuszczenia dowodu z opinii innego specjalisty. Nadto żadna ze stron opinii nie kwestionowała, przyjmując poczynione
w jej ustalenia.

Zdaniem Sądu Rejonowego, okoliczności faktyczne niniejszej sprawy pozwalają
na uznanie, iż powódka na skutek śmierci syna, z którym była bardzo emocjonalnie związana i z którym pozostawała w szczególnie bliskich relacjach, doznała naruszenia dobra osobistego poprzez zerwanie więzi z dzieckiem.

Według Sądu pierwszej instancji, sytuacja ta, pomimo dojrzałego wieku zarówno powódki, jak i dorosłego jej syna, spowodowała u powódki ból, cierpienie i poczucie krzywdy, gdyż na skutek śmierci syna dotychczasowe życie powódki uległo zmianie,
nie mogła już liczyć na pomoc i rozmowy ze zmarłym synem, z którym bardzo dobrze się dotychczas porozumiewała, ponadto wciąż żałuje, że straciła syna, który stanowił dla niej oparcie w podeszłym wieku i z którym mogła by dzisiaj być.

W ocenie Sądu Rejonowego, powódka jest uprawniona do żądania zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c., gdyż w niniejszej sprawie przesłanki określone w tych przepisach zostały spełnione.

Stwierdzono przy tym, że powódka do końca życia będzie odczuwała brak syna, który bez wątpienia stanowił emocjonalne wsparcie dla powódki, zaś rozpoznawanej sprawie krzywda jest tym bardziej dotkliwa, że śmierć syna nastąpiła nagle i nieoczekiwanie,
w wypadku komunikacyjnym zawinionym przez sprawcę. Zmarły syn czynnie uczestniczył
w życiu powódki, stanowił dla niej ostoję. Powódka pozostawała z nim w dużym stopniu bliskości, a ich wzajemne relacje były bardzo dobre. Służyli sobie nawzajem pomocą i radą przy chorobie i prowadzeniu gospodarstwa domowego. Zmarły syn był wsparciem dla powódki, podczas robienia zakupów, remontów, rąbaniu drzewa, koszeniu trawy itp. Odejście M. C. (1) spowodowało u powódki wstrząs, który skutkował napięciami emocjonalnymi towarzyszącymi przeżywaniu żałoby zwłaszcza takimi jak smutek, żal, poczucie straty bliskiej osoby. Te stany emocjonalne wywołały u powódki problemy natury fizjologicznej, takie jak kłopoty z zasypianiem.

Ponadto zauważono, iż przeżywanie traumy po stracie osoby bliskiej jest indywidualną sprawą każdego człowieka. Stosownie do własnych możliwości psychicznych, osobowości i charakteru, a także okoliczności zewnętrznych, każdy szuka w tym zakresie własnych rozwiązań.

Mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy, wiek, sytuację materialną i życiową powódki, okoliczności wypadku, w którym zginął jej syn, Sąd Rejonowy uznał, iż kwota 34000 zł zadośćuczynienia nie jest zawyżona, dla powódki stanowić może ekonomicznie odczuwalną wartość, by zrekompensować poniesioną krzywdę

Sąd pierwszej instancji miał na uwadze również, iż każdy przypadek wystąpienia krzywdy należy traktować indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, przy czym ocena ta powinna opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na wyłącznie subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego. Podniesiono przy tym, iż w toku postępowania likwidacyjnego powódce została już wypłacona kwota 12000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Dodatkową okolicznością, która wpłynęła na nieuwzględnienia w części powództwa był zdaniem Sądu Rejonowego fakt, iż ból powódki spowodowany śmiercią syna nie jest już tak silny, jak to było na początku okresu żałoby, gdyż upowódki stan żałoby znajduje się na etapie 5 według opinii psychologa, co oznacza, że powódka zajęła się swoimi problemami, ma prawidłowy kontakt ze światem, dobre relacje z otoczeniem. Nie można także tracić też
z pola widzenia faktu, iż powódka po śmierci syna nie była osamotniona. Posiada ona bowiem jeszcze dwóch synów, sąsiadów, którzy wraz ze swymi rodzinami z pewnością byli dla niej wsparciem w trudnych chwilach związanych ze śmiercią syna. Mając to na uwadze,
w pozostałej części powództwo oddalono.

O odsetkach orzeczono stosownie do treści art. 481 § 1 k.c. uznając, iż pełnomocnik powódki zgłosił szkodę stronie pozwanej pismem 17 marca 2016 r. wzywając do zapłaty żądnej kwoty. Pozwany wydał decyzję o przyznaniu świadczenia w dniu 8 kwietnia 2016 r. Dlatego też, ustawowe odsetki za opóźnienie należy więc liczyć od dnia kolejnego po dniu wydania decyzji tj. od dnia 9 kwietnia 2016 r.

O odsetkach za opóźnienie w spełnieniu świadczenia orzeczono natomiast
na podstawie art. 455 k.c. i art. 481 § 1 i 2 k.c. w brzmieniu ustawy obowiązującym do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz art. 481 § 1 i 21 k.c. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia
09 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (…)

Na podstawie art. 80 ust. 1 ustawy o kosztach sadowych w sprawach cywilnych, nakazano zwrócić powódce kwotę 316,36 zł tytułem nadpłaconej zaliczki na koszt sporządzenia opinii biegłego psychologa, zaś na podstawie art. 100 k.p.c. zniesiono wzajemnie koszty zastępstwa procesowego, albowiem strony w jednakowym stopniu przegrały sprawę i poniosły koszty w zbliżonej wysokości oraz zasadzono od pozwanego
na rzecz powódki kwotę 1891,82 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu tj. połowy opłaty sądowej od pozwu oraz połowę kosztów sporządzenia opinii przez biegłego psychologa.

Apelację od wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając go w części - co do kwoty 14000 zł, zaskarżonemu wyrokowi zarzucając:

- naruszenie przepisów art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie jako podstawy rozstrzygnięcia

- naruszenie przepisu art. 446 § 4 k.c. poprzez uznanie, iż w wyniku śmierci powoda doznała krzywdy uzasadniającej przyznanie jej tytułem zadośćuczynienia kwoty 46000 zł.

W konkluzji wnosiła o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części oraz zwrot kosztów procesu, według norm przepisanych za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja jest bezzasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

W związku z tym, że apelacja dotyczyła tylko naruszenia prawa materialnego,
a Sąd Okręgowy nie poczynił odmiennych ustaleń od Sądu Rejonowego, ale przyjął
je za wysłane, uzasadnienie dotyczy tylko wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia
(art. 387 §2 ¹ k.p.c.).

Trafny jest zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 448 k.c. w zw.
z art. 24 k.c. Poprzez ich błędne zastawianie, ponieważ z uwagi na datę śmierci syna powódki M. C. (2), która nastąpiła w dniu 15 lutego 2016 r. winien mieć zastosowanie art. 446 § 4 k.c.

Mimo tego ewidentnego błędu dotyczącego naruszenia prawa materialnego rozstrzygnięcie w przedmiocie zadośćuczynienia należy uznać za trafne i odpowiadające rozmiarowi doznanej krzywdy, co oznacza, że zarzut naruszenia art. 446 § 4 k.c. nie jest skuteczny.

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Rejonowego w zakresie przesłanek, które zdecydowały o wysokości zadośćuczynią, mimo wskazania orzecznictwa Sądu Najwyższego, które nie miało zastosowania do rozpoznanej sprawy. Sąd w pisemnych motywach kwestionowanego rozstrzygnięcia szeroko omawia przyczyny, jakimi kierował się orzekając w tym zakresie, w tym w szczególności dokonał prawidłowej subsumcji stanu faktycznego podpadającego pod pojęcie „odpowiednia suma zadośćuczynienia” z art. 446 § 4 k.c.

Nadto ustalenie wysokości zadośćuczynienia należy do dyskrecjonalnej władzy sędziego, a Sąd odwoławczy może tylko wtedy ingerować w jego wysokość gdy jest ono rażąco zawyżone lub zaniżone. Można zatem ingerować w sferę swobodnego uznania sędziego, tylko wtedy gdy zaskarżone orzeczenie w sposób oczywisty narusza zasady ustalenia wysokości zadosyćuczynienia, to jest gdy jest ono nadmiernie wygórowane
(por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 listopada 2004 r. I CK 219/04 Lex 14356).

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy wziął pod uwagę wszystkie okoliczności, które miały wpływ na ustalenie jego wysokości, natomiast apelujący poza przedstawieniem stanu faktycznego zbieżnego z ustaleniami i wnioskami Sądu Rejonowego, nie wskazał jakich okoliczności nie wziął Sąd Rejonowy pod uwagę albo jakim nie nadał odpowiedniego znaczenia. Ograniczając się tylko do wyrażenia swego poglądu, że w jego ocenie kwotą odpowiednią byłaby zadośćuczynienie o 14000 zł niższe, niż przyjęte przez sąd pierwszej instancji 46000 zł.

W szczególności, o nadmiernej kwocie ustalonego zadośćuczynienia nie może przemawiać wiek powłoki - 80 lat, czy fakt, że powódka ma jeszcze dwóch synów i wnuki, z którymi utrzymuje dobre relacje. Powszechnie wiadomym jest, że śmierć dziecka niezależnie od wieku, jest dla rodzica najbardziej traumatycznym przeżyciem, ponieważ zaburza naturalny rytm życia, w którym to pierwsi odchodzą rodzice.

Nie można też przyjąć, jak chce tego apelacja, że fakt zamieszkiwania od matki |
w odległości 120 km spowodował rozluźnienie więzi zmarłego z matką. Uszło uwadze skarżącego, że mimo tej odległości zmarły odwiedzał matkę co najmniej 4 razy w miesiącu, co świadczy niewątpliwie o bardzo bliskich relacjach matki z synem. Poza tym powódka
od 36 lat była wdową, a synowie, w tym zmarły stanowili dla niej najbliższą rodzinę.

Sąd Rejonowy wysnuł prawidłowe wnioski z opinii biegłego, z której wynikały,
nie tylko bardzo dobre relacje matki z synem, co skutkowało sinym poczuciem bólu
i cierpienia, ale także przebieg żałoby i obecny, w miarę dobry stan psychiczny powódki.

Powyższe ustalenia miały wpływ na nieuwzględnienie żądania w całości.

Wreszcie dla przyznania zadośćuczynienia nie jest koniecznie ustalenie trwałego uszczerbku na zdrowiu u osoby pokrzywdzonej. Wymóg taki stanowiłby pozaustawową przesłankę przyznania zadośćuczynienia.

Reasumując, zarzuty apelacji pozwanego, odnoszące się do zawyżonego, jego zdaniem dalszego zadośćuczynienia, nie są uzasadnione, a kwoty uzyskane łącznie
w postępowaniu likwidacyjnym i sądowym, uznać należy jako spełniającą funkcję kompensacyjną, nie prowadzącą do bezpodstawnego wzbogacenia się powódki.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.
w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. obciążając pozwanego kosztami zastępstwa prawnego poniesionymi przez powódkę. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powódki ustalono stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych
z 22 października 2015 r. (Dz. U z 2015 r., poz. 1804 ze zm.).