Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Elżbieta Zalewska – Statuch

Sędziowie: Barbara Bojakowska

Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2021 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. B.

przeciwko Skarbowi Państwa – Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Wieluniu

z dnia 28 stycznia 2021 roku, sygn. akt I C 281/20

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje i nakazuje wypłacić ze środków budżetowych Skarbu Państwa
- Sądu Rejonowego w Wieluniu adwokat A. B. kwotę 2214 zł (dwa tysiące dwieście czternaście złotych) brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi J. B.
z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 153/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Wieluniu w sprawie z powództwa J. B. przeciwko Skarbowi Państwa – Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w W.
o zapłatę oddalił powództwo oraz przyznał i nakazał wypłacić ze środków budżetowych Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Wieluniu adwokat A. B. 4428 zł brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski, których istotne elementy przedstawiają się następująco:

Naczelnik Urzędu Skarbowego w W., jako organ egzekucyjny, prowadzi
od 2017 r. przeciwko powodowi J. B. postępowanie egzekucyjne celem wyegzekwowania należności pieniężnej na podstawie tytułu wykonawczego
nr (...)/ (...) z 09 sierpnia 2017 r. wystawionego przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w Ł..

W toku postępowania egzekucyjnego organ egzekucyjny dokonał zajęcia rachunku bankowego powoda w (...) Banku (...). Powód nie zgadzając się z wszczęciem egzekucji i dokonaniem zajęcia zwrócił się w 2017 r. do Naczelnika Urzędu Skarbowego w W.
„o wycofanie zajęcia i oddalenie tytułu wykonawczego”, co skutkowało zawieszeniem postępowania egzekucyjnego do czasu rozpoznania zarzutów przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w Ł.. Tenże zarzutów powoda nie uznał. Powód zaskarżył więc postanowienie Komendanta Wojewódzkiego Policji w Ł. do Komendanta Głównego Policji, który nie podzielił argumentów powoda. Ostatecznie więc Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. w postanowieniu z 5 czerwca 2018 r. nie uznał zarzutów powoda
za uzasadnione. Powód zaskarżył powyższe postanowienie wnosząc o uchylenie
i umorzenie egzekucji. Dyrektor I. Administracji Skarbowej w Ł. odmówił uznania zasadności zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Skargę
na powyższe do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Ł. złożył powód. Wyrokiem z 26 lutego 2019 r. sąd uchylił zaskarżone postanowienie Dyrektora I. Administracji Skarbowej w Ł. i poprzedzające je postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego
w W. z 5 czerwca 2018 r. oraz postanowienie Komendanta Głównego Policji z 16 maja 2018 r. i poprzedzające je postanowienie Komendanta Wojewódzkiego Policji w Ł.
z 2 października 2017 r. W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Ł. stwierdził, że należności dochodzone tytułem wykonawczym uległy przedawnieniu za okres od 2009 – 2011 r. i tym samym organ egzekucyjny nie ma uprawnienia do dochodzenia
od powoda należności za ten okres.

Postanowieniem z 25 marca 2019 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. zawiesił postępowanie egzekucyjne wobec powoda w związku z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Ł. z 26 lutego 2019 r., do czasu rozpoznania zarzutów powoda.

Wyrokiem z 19 września 2019 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Ł. oddalił skargę powoda J. B. na czynność Komendanta Wojewódzkiego Policji w Ł.
w przedmiocie opłaty za przechowywanie broni. W uzasadnieniu wyroku Sąd stwierdził,
że powód nie ma racji, że opłata w całości uległa przedawnieniu. W ocenie sądu ponownie naliczone przez wierzyciela opłaty za lata 2012-2015, za przechowywanie broni są naliczone zasadnie, a przedawnieniu uległy opłaty za lata 2009-2011, co stwierdził sąd
we wcześniejszym wyroku z 26 lutego 2019 r.

Po wydaniu wyroku wierzyciel – Komendant Wojewódzki Policji w Ł. wniósł
o podjęcie zawieszonego postępowania ograniczając egzekucję do 10156,74 zł po ponownym naliczeniu zobowiązania.

Postanowieniem z 16 listopada 2020 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. podjął zawieszone postępowanie wobec powoda z ograniczeniem do 10156,74 zł.

Po dokonanym przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. 25 marca 2019 r. zawieszeniu postępowania egzekucyjnego (...) Bank (...) S.A. kilkakrotnie przekazał
z rachunku bankowego powoda na rachunek Urzędu Skarbowego w W. kwoty, które następnie Urząd zwrócił powodowi, i tak: pobraną 24.04.2020 r. 196,42 zł zwrócono 29.04.2020 r. i pobraną 30.04.2020 r. 196,42 zł zwrócono 05.05.2020 r.

Pismem z 4 maja 2020 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. wstrzymał realizację zajęcia z rachunku powoda.

24 czerwca 2020 r. bank potrącił z rachunku powoda kwotę 113,03 zł, którą
po podjęciu postępowania 16 listopada 2020 r. organ egzekucyjny zaksięgował na poczet egzekwowanej należności 20 listopada 2020 r.

Ustaleń faktycznych w sprawie sąd dokonał na podstawie dokumentów urzędowych przedstawionych przez strony, uznając je za wiarygodne gdyż korzystają one z domniemania autentyczności i wiarygodności, a domniemań tych żadna ze stron nie obaliła.

Zeznaniom powoda sąd dał wiarę jedynie częściowo, w zakresie jakim znajdują one potwierdzenie w innych dowodach – dokumentach urzędowych przedstawionych przez obie strony. W pozostałym zakresie, w ocenie sądu zeznania powoda z których wynikało,
iż pozwany nie ma prawa prowadzić postępowania egzekucyjnego, nie są wiarygodne,
gdyż co innego wynika z orzeczeń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Ł., który badał legalność prowadzenia egzekucji.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd uznał powództwo za nieuzasadnione.

Sąd wskazał, że żądanie powoda „zastosowania wobec Urzędu Skarbowego
art. 154 k.p.a. w całej rozciągłości” nie może mieć zastosowania w niniejszym procesie.
Do rozpoznawania spraw w trybie tego przepisu powołane są organy administracyjne.
Sąd cywilny nie może też „przymusić” administracyjnego organu egzekucyjnego
do zakończenia postępowania prowadzonego przeciwko powodowi, bo nie sprawuje nad nim nadzoru.

Nie jest zasadne też dla sądu żądanie powoda zwrotu zajętej emerytury, bowiem
jak wynika z ustaleń faktycznych pozwany nie dokonał zajęcia emerytury powoda,
a wierzytelności z rachunku bankowego powoda w (...) Banku (...) i na chwilę obecną jedyną kwotę jaką wyegzekwowano 113,03 zł zaliczono na poczet należności wynikającej
z tytułu wykonawczego, po podjęciu wcześniej zawieszonego postępowania.

Wskazano ponadto, iż faktycznie w okresie zawieszenia postępowania kilkakrotnie dochodziło do potrącenia przez bank pewnych kwot z rachunku powoda, które jednak w ciągu kilku dni organ egzekucyjny zwracał powodowi. Te działania nie oznaczają jednak dla sądu, iż pozwanemu można przypisać bezprawne działanie, uprawniające powoda do żądania odszkodowania.

W zakresie żądania powoda zasądzenia odszkodowania, czy jak to określa powód zadośćuczynienia, bądź nawiązki, w ocenie sądu działania pozwanego oceniać należy
w świetle art. 417 k.c., bo tylko do rozpoznania sprawy cywilnej uprawniony jest sąd
w niniejszej sprawie.

Kolejno sąd omówił zagadnienie prawne związane z art. 417 k.c. i stwierdził, że rolą powoda było udowodnienie, zgodnie z art. 6 k.c., iż działania podejmowane w stosunku
do niego przez pozwanego w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym na podstawie tytułu wykonawczego (...)/ (...) z 9 sierpnia 2017 r. nosiły znamiona bezprawności.

W ocenie sądu powód tych znamion bezprawności nie wykazał, gdyż analiza działań pozwanego podejmowanych w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko powodowi wskazuje, że pozwany Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. wypełniał prawidłowo obowiązki przymusowej realizacji w trybie postępowania egzekucyjnego
w administracji (jest on organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych).

Ponadto sąd odwołał się do art. 29 § 1 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t. jedn. Dz. U. z 2020 r. poz. 1427 ze zm.) i do treści
art. 58 § 1 tej ustawy, stwierdzając, że zawieszenie postępowania egzekucyjnego
nie pozbawia skuteczności dokonanych wcześniej czynności egzekucyjnych, w tym dokonanego zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego. Okoliczność, iż w toku postępowania WSA stwierdził przedawnienie części należności nie oznacza, że działania pozwanego były bezprawne, bo pozwany nie jest uprawniony do badania zasadności
i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

Sąd zwrócił kolejno uwagę, że postępowanie egzekucyjne prowadzone w stosunku
do powoda przez pozwanego było pozbawione cech bezprawności, pobrane w toku zawieszenia kwoty zostały powodowi zwrócone, za wyjątkiem kwoty 113,03 zł, która została zaliczona na poczet należności po podjęciu zawieszonego postępowania. Legalność i zakres prowadzenia postępowania egzekucyjnego potwierdziły w tej sprawie dwa wyroki WSA
w Ł.. Wyrokami tymi z mocy art. 170 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 2325) związane są również inne sądy i inne organy państwowe, w tym m.in. pozwany.

Sąd sprecyzował jedynie oznaczenie strony pozwanej, jako że Naczelnik Urzędu Skarbowego jest państwową jednostką organizacyjną, która w działa w imieniu Skarbu Państwa i ten, jako strona pozwana powinien zostać oznaczony właściwie.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu orzeczono na podstawie § 8 pkt. 6 w zw. z § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t. jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 18
ze zm.).

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł powód zaskarżając je w całości
i zarzucając naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. polegające na dokonaniu przez sąd wadliwej oceny materiału dowodowego, poprzez:

- uznanie braku bezprawności po stronie pozwanego pomimo ustalenia przez sąd,
iż faktycznie w okresie zawieszenia postępowania kilkakrotnie dochodziło do bezpodstawnych potrąceń przez bank z rachunku powoda;

- stwierdzenie, że działania organu egzekucyjnego nie uprawniają powoda do żądania odszkodowania pomimo powstania uszczerbku u poszkodowanego;

- uznanie, że analiza działań pozwanego (...) wskazuje, że (...) wypełniał prawidłowo obowiązki przymusowej realizacji w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji
z uwagi na zwrócenie powodowi potrąconych kwot, pomimo braku zwrotu 113,03 zł.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od Skarbu Państwa
na rzecz pełnomocnika z urzędu powoda tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu powodowi przed sądem II Instancji, oświadczając, iż koszty te nie zostały opłacone
ani w części ani w całości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Kontrola instancyjna nie wykazała uchybień przepisom prawa w zakresie poczynionych ustaleń. Dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne dotyczące okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy znajdują odzwierciedlenie w przytoczonych na ich poparcie dowodach. Stąd ustalenia te oraz wyprowadzone na ich podstawie wnioski prawne Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne.

W odniesieniu do zarzutu uchybienia art. 233 § 1 kpc wskazać należy, iż Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W orzecznictwie wskazano, iż jego naruszenie może polegać na błędnym uznaniu, że przeprowadzony w sprawie dowód ma moc dowodową i jest wiarygodny albo, że nie ma mocy dowodowej lub nie jest wiarygodny. Jednocześnie przyjęto, że prawidłowe postawienie tego zarzutu wymaga wskazania przez skarżącego konkretnych zasad lub przepisów, które naruszył Sąd przy ocenie poszczególnych, określonych dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2004 roku, V CK 398/03, LEX nr 174215; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2004 roku, III CK 245/04, LEX nr 174185). Zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. może być zatem skuteczny tylko wtedy, gdy skarżący wykaże, że sąd orzekający - oceniając dowody - naruszy zasady logicznego rozumowania, nie uwzględnił przy ich ocenie wskazań wiedzy oraz doświadczenia życiowego.

Tego rodzaju uchybień w ocenie materiału dowodowego w żadnym stopniu nie uwiarygodniła strona apelująca, gdyż w uzasadnieniu zarzutów apelacji nie można dopatrzeć się wskazania przyczyn, dla których ocena dowodów i wyciągnięte z nich wnioski powinny zostać uznane za wadliwe. Skarżący ograniczył się wyłącznie do lakonicznego stwierdzenia, że działania pozwanego względem powoda nosiły znamiona bezprawności, Taki zarzut nie dotyczy jednak błędu w ustaleniach faktycznych. Fakty bowiem w sprawie było bezsporne. Natomiast kwestia, czy działania pozwanego były bezprawne nie należy do sfery faktów, ale ich interpretacji, która winna zostać rozważona w ramach zarzutów prawnomaterialnych.

Prezentowany zatem przez skarżącego sposób argumentacji nie zawiera sfery motywacyjnej odpowiadającej kryteriom wynikającym z art. 233 k.p.c., co czyni tak skonstruowany zarzut nieskutecznym.

Trzeba również mieć na uwadze, że przedstawienie przez stronę dowodu w celu wykazania określonych twierdzeń o faktach sprawy, z których wywodzi ona korzystne dla siebie skutki, jest jej ciężarem procesowym, wynikającym i zagwarantowanym przepisami prawa (zob. art. 6 k.c., art. 232 k.p.c.), przede wszystkim w jej własnym interesie. To interes strony, jakim jest wygranie procesu, nakazuje jej podjąć wszelkie możliwe czynności procesowe w celu udowodnienia przedstawionych twierdzeń o faktach (zob. wyrok SA w Szczecinie z dnia 6 marca 2015 roku, I ACa 833/14, Lex nr 1770860 ).

W okolicznościach sprawy zadaniem powoda było wykazanie istnienia przesłanek z arf. 417 § 1 kc, przy czym zaznaczenia wymaga, iż przez działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem należy rozumieć niezgodność z normami prawa w rozumieniu art. 87 Konstytucji RP, tj. z Konstytucją, ustawami ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi oraz rozporządzeniami, a także niezgodność z prawem Unii Europejskiej.

W wyroku z dnia 23 września 2003 r. (K. 20/2002, LexPolonica nr 363358, OTK ZU 2003, nr 7, poz. 76) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że niezgodność z prawem należy ujmować obiektywnie, jako zaprzeczenie zachowania uwzględniającego nakazy i zakazy wynikające z normy prawnej.

Niezgodności tej nie można natomiast ujmować jako działania niezgodnego
z normami obyczajowymi i moralnymi, określanymi mianem zasad współżycia społecznego lub dobrych obyczajów.

Rozważając kwestię bezprawności w piśmiennictwie wskazuje się na celowość odwołania się do art. 7 Konstytucji RP, wedle którego organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa (E. Gniewek, Kodeks cywilny, Komentarz, wyd.C.H.Beck, 2006). Tak sformułowana zasada legalności działania organów władzy publicznej nakazuje oceniającemu działanie lub zaniechanie tych organów dokonywać tego każdorazowo w kontekście norm prawnych regulujących dany stosunek publicznoprawny łączący jednostkę z państwem. Zasadniczym kryterium bezprawności będą więc konkretne normy prawne.
Jednocześnie podkreśla się, że zobowiązaniowy stosunek odszkodowawczy powstający zgodnie z art. 417 § 1 k.c. jest efektem bezprawności zaistniałej w sferze publicznoprawnej, nie zaś na gruncie stosunków cywilnoprawnych. Bezprawność z art. 417 § 1 k.c. nie jest bowiem elementem stosunku cywilnoprawnego, lecz stosunku publicznoprawnego. Przyjąć też należy, że przedmiotem deliktu organu władzy publicznej może być jedynie naruszenie naruszenie konkretnej normy nakazującej (lub zakazującej) dokonywania określonych czynności w określonej sytuacji procesowej, nie zaś ogólne cele postępowania i postulaty.

W judykaturze i doktrynie ugruntowany jest pogląd, że odpowiedzialność za zaniechanie działania przez władzę publiczną powstaje tylko wówczas, gdy narusza skonkretyzowany w przepisach prawa obowiązek, którego wykonanie wyłączyłoby powstanie szkody. Naczelnika urzędu skarbowego należy zaliczyć do organów władzy publicznej. Jako organ egzekucyjny wykonuje on bowiem powierzone przez ustawę zadania przymusowej egzekucji administracyjnej należności pieniężnych i uprawniony jest do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych (art. 19 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).

Oceniając zatem przedstawione przez powoda fakty wskazać należy, iż wszczęcie
i prowadzenie egzekucji przez organ państwowy przeciwko dłużnikowi na podstawie tytułu wykonawczego nie jest niezgodnym z prawem działaniem uzasadniającym odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie art. 417 k.c.

Za takie działanie nie może być też uznane, jak błędnie twierdzi strona skarżąca, dokonywanie potrącenia kwot z rachunku powoda w okresie zawieszenia postepowania egzekucyjnego, bowiem kwoty te niezwłocznie zostały zwracane powodowi, co prowadzi do wniosku, że po stronie powoda nie można mówić o szkodzie, a co za tym idzie,
o odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego.

Wypada również wskazać, że z treści uzasadnień prawomocnych wyroków
WSA w Łodzi z 26 lutego 2019 roku sygn. akt III SA/Łd 908/18 i z 19 września 2019 roku sygn. akt III SA/Łd 482/19 wynika, że należności dochodzone tytułem wykonawczym uległy przedawnieniu za okres od 2009 – 2011 r., co sprawia, że organ egzekucyjny nie może ich dochodzić. Jednak ponownie naliczone przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w Ł.
opłaty za lata 2012-2015 za przechowywanie broni są naliczone zasadnie, gdyż wobec tego okresu nie stwierdzono, nie zapadło żadne prawomocne orzeczenie, że ta należność jest również przedawniona.

Konsekwencją takiego uznania było podjęcie przez organ egzekucyjny zawieszonego postępowania wobec powoda na mocy postanowienia z 16 listopada 2020 r. i dalsze prowadzenie egzekucji.

W oparciu o powyższe należy dojść zatem do przekonania, że w okolicznościach sprawy pozwany organ egzekucyjny wypełniał obowiązki wynikające z ustawy
z 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1427) w sposób, który nie doprowadził do powstania bezprawnej szkody w majątku powoda.

Rację ma przy tym Sąd Rejonowy, że okoliczność stwierdzenia przez WSA w Łodzi przedawnienia części należności nie oznacza bezprawności działań organu egzekucyjnego, który to nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

Odnosząc się natomiast do kwestii braku zwrotu powodowi sumy 113,03 zł należy wskazać, że kwota ta nie mogła zostać zwrócona powodowi, gdyż w dalszym ciągu wobec powoda toczy się postępowanie egzekucyjne wynikające z tytułu wykonawczego
nr (...)/ (...) z 09 sierpnia 2017 r. wystawionego przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w Ł. z ograniczeniem egzekucji do 10156,74 zł po ponownym naliczeniu przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w Ł. opłaty za lata 2012-2015
za przechowywanie broni.

Dlatego też, ww. kwota została przez organ egzekucyjny zaksięgowana na poczet egzekwowanej należności, co miało miejsce po podjęciu postępowania egzekucyjnego.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy apelację powoda jako całkowicie nieuzasadnioną na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił, o czym orzeczono jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu
w postępowaniu apelacyjnym w wysokości 2214 zł brutto orzeczono jak w punkcie 2 wyroku, na podstawie § 8 pkt 6 w zw. z § 4 ust. 3 i § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu
(tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 18).