Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2020 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Joanna Składowska

Sędziowie: Barbara Bojakowska

Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2020 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wieluniu z dnia 10 sierpnia 2020 r., sygn. akt I C 790/19

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1 i 2 w ten sposób, że:

A.  w punkcie 1 obniża zasądzona kwotę z 2 962,39 do 2 294,94 (dwa tysiące dwieście dziewięćdziesiąt cztery i 94/100) złotych, oddalając powództwo w pozostałej części;

B.  w punkcie 2 obniża zasądzoną w nim kwotę z 1 781 do (...) (tysiąc siedem) złotych;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od M. S. na rzecz Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w (...),50 (trzydzieści jeden i 50/100) złotych z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. /

Sygn. akt I Ca 368/20

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 10 sierpnia 2020 r., wydanym w sprawie sygn. akt I C 790/19, Sąd Rejonowy w Wieluniu zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda M. S. 2 962,39 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 5 maja 2017 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w wysokości 1 781,00 złotych.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

W dniu 29 marca 2017 r. we W., na skrzyżowaniu ulicy (...) z ulicą (...), doszło do zdarzenia drogowego. Kierowca samochodu osobowego marki V. (...) o nr rej. (...), nie ustępując pierwszeństwa przejazdu, wyjechał z ulicy (...) i uderzył w samochód osobowy marki M. (...) o nr rej. (...), którym poruszał się Ł. J.. Sprawca zdarzenia posiadał obowiązkowe ubezpieczenie w zakresie odpowiedzialności posiadaczy pojazdów mechanicznych OC w (...) S.A. z siedzibą w W..

Szkoda została zgłoszona ubezpieczycielowi, który po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego, decyzją z 6 kwietnia 2017 r. przyznał poszkodowanemu Ł. J. odszkodowanie w wysokości 5 669,72 złotych.

Na podstawie umowy cesji zawartej 19 kwietnia 2017 r. G. P. nabył od Ł. J. wierzytelność w postaci roszczenia o zapłatę wszelkich roszczeń majątkowych wynikających ze zdarzenia z dnia 29 marca 2017 r., zarejestrowanego pod numerem szkody (...)-0, tj. uszkodzenia pojazdu o nr rej. (...) (z wyłączeniem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz kosztów wynajmu pojazdu zastępczego) wraz z należnymi odsetkami z tytułu opóźnienia w zapłacie.

W dniu 2 listopada 2017 r. G. P. zbył wierzytelność na rzecz powoda M. S..

Ł. J. sam dokonał naprawy samochodu, przy użyciu oryginalnych - używanych części. Również we własnym zakresie przeprowadził lakierowanie uszkodzonych elementów.

Z uwagi na zbyt niską kwotę odszkodowania zaproponowaną przez ubezpieczyciela, Ł. J. zlecił wykonanie prywatnej kalkulacji naprawy, która została wykonana przez M. M. (...) M. S., z której wynikało, iż koszt naprawy z VAT to kwota 8 632,11 złotych.

Umową z 21 czerwca 2019 r. poszkodowany sprzedał pojazd.

Jak zauważył Sąd Rejonowy, podstawą odpowiedzialności pozwanego w sprawie przedmiotowej jest art. 822 § 1 k.c.

Kwestią sporną między stronami i wymagającą rozstrzygnięcia było właściwe określenie wysokości kosztów naprawy pojazdu marki M. (...) o nr rej. (...).

Zgodnie z zasadą pełnego odszkodowania wyrażoną w art. 361 § 2 k.c., naprawienie szkody winno nastąpić przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniędzy niezbędnej do restytucji pojazdu sprzed szkody. Roszczenie o świadczenie należne od zakładu ubezpieczeń w ramach ubezpieczenia komunikacyjnego odpowiedzialności cywilnej z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego jest wymagalne niezależnie od tego, czy naprawa została dokonana.

Na podstawie dowodu z opinii biegłego Sąd pierwszej instancji uznał, iż naprawa uszkodzonego pojazdu powinna nastąpić w oparciu o nowe oryginalne części.

Biegły, przy użyciu systemu (...), sporządzając swoją opinię, przygotował szczegółowe warianty kosztów naprawy, biorąc pod uwagę ustaloną stawkę za roboczogodzinę na poziomie 90,00 złotych, czas niezbędny na dokonanie naprawy pojazdu uszkodzonego przy użyciu nowych, oryginalnych części marki M. oznaczonych symbolem (...) - części oryginalne oznaczone logo producenta pojazdu, oznaczonych symbolem(...) - części, co do których producent pojazdu potwierdził, iż są takiej samej jakości, jak części oryginalne, a także części oznaczonych symbolem (...)- części o tzw. porównywalnej jakości do części (...), niemniej jednak deklaruje ją wytwórca części, a nie producent pojazdu, dlatego nie dają one gwarancji odpowiedniej jakości w porównaniu do jakości części oryginalnej.

W ocenie biegłego podzielanej przez Sąd Rejonowy, naprawa samochodu osobowego marki M. (...) o nr rej. (...) przy użyciu oryginalnych części producenta marki M. lub części oznaczonych symbolem (...), pozwoli przywrócić techniczną użyteczność tego pojazdu sprzed zdarzenia, natomiast części alternatywne jakości (...) spełnią jedynie walory użytkowe oraz estetyczne i nie gwarantują równoważnej wytrzymałości w okresie dalszej eksploatacji tych elementów, w porównaniu do części oryginalnych najwyższej jakości.

W przedmiotowej szkodzie można dokonać jedynie optymalizacji wartości przedniego lewego wahacza poprzecznego - dolnego, na część zamienną oznaczoną symbolem (...).

Z opinii biegłego wynikało, że wysokość kosztów naprawy przedmiotowego pojazdu przy zastosowaniu części oryginalnych wynosi 8 906,80 złotych.

Ze wskazanych przyczyn Sąd Rejonowy uznał, że kwota 5 669,72 złotych wypłacona przez pozwanego Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. ówczesnemu właścicielowi Ł. J. tytułem odszkodowania była zbyt niska i nie pokrywała szkody, jaka została poniesiona na skutek uszkodzenia pojazdu i kosztów, jakie trzeba byłoby ponieść, aby przywrócić go do stanu sprzed szkody.

Na zasadzie art. 509 § 1 k.c., powód M. S. wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki poszkodowanego (z wyłączeniem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz kosztów wynajmu pojazdu zastępczego) wraz z należnymi odsetkami z tytułu opóźnienia w zapłacie.

W tym stanie rzeczy Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda 2 962,39 złotych (

8 906,80 złotych - 5 669,72 złotych). .

O odsetkach orzeczono na zasadzie art. 481 k.c. w zw. z art. 359 k.c., a o kosztach procesu na podstawie art. 98 k.p.c.

Pozwany wniósł apelację od wyroku Sądu Rejonowego, zaskarżając orzeczenie w części, tj. co do pkt. 1 - w części w zakresie kwoty 1 494,09 złotych z ustawowymi
odsetkami za opóźnienie od 5 maja 2017 roku do dnia zapłaty oraz w zakresie pkt. 2 w całości, podnosząc następujące zarzuty:

1.  naruszenia przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z 227 k.p.c. oraz 278 k.p.c. poprzez: przyjęcie, że naprawa pojazdu tylko za pomocą części nowych i oryginalnych przywróci stan poprzedni pojazdu w sytuacji gdy pojazd poszkodowanego:

- był w dacie szkody pojazdem o 19-to letniej eksploatacji,

- sprowadzanym zza granicy o nieudokumentowanej historii eksploatacji,

- był po wcześniejszych dwóch kolizjach naprawionych za pomocą części oryginalnych, używanych,

co zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego winno przemawiać za uznaniem, że pojazd mógł być naprawiony za kwotę 5 743,39 złotych (tj. za pomocą części używanych oryginalnych) lub za kwotę 7 138,02 złotych (tj. za pomocą części oryginalnych oznaczonych symbolem(...) i (...) z rabatem wynikającym z porozumień zawartych przez pozwanego z dostawcami części oryginalnych);

b. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

- dowolną, fragmentaryczną ocenę materiału dowodowego poprzez pominięcie, że poszkodowany naprawił wcześniejsze dwie kolizje za pomocą części używanych oryginalnych, a w konsekwencji naprawa pojazdu po szkodzie z 29 marca 2017 r. mogła zostać przeprowadzona za pomocą takich części, a biegły nie wykluczył że tak przeprowadzona naprawa nie przywróci stanu poprzedniego pojazdu;

- dokonanie wadliwej oceny materiału dowodowego, w szczególności zweryfikowanej kalkulacji naprawy biegłego dokonanej ze strony pozwanej oraz treści zawartych przez pozwaną porozumień jak również oceny zeznań poszkodowanego, który wskazał, że po szkodzie z 29 marca 2017 r. samodzielnie nabywał części do naprawy pojazdu, a w konsekwencji pominięcie, iż w przypadku należytej współpracy poszkodowanego z pozwanym i podejmowania działań zmierzających do minimalizacji szkody, mógł on nabyć części zamienne i materiał lakierniczy za kwotę znacznie niższą i przeprowadzić naprawę za pomocą nowych części za 7 138,02 złotych;

- pominięcie faktu zagwarantowania osobie poszkodowanej przez pozwaną możliwości zakupu części zamiennych i materiału lakierniczego po cenach wskazanych w kalkulacji pozwanego;

- pominięcie faktu, że wypłacona osobie poszkodowanej kwota bezsporna odszkodowania opiewa na sumę wskazaną w kalkulacji pozwanej i tym samym pozwala na zakup części zamiennych i materiału lakierniczego po cenach wskazanych w kalkulacji, co powoduje że poszkodowana nie musi kredytować zakupu części ponieważ wcześniej otrzymuje odszkodowanie,

co skutkowało zasądzeniem świadczenia przekraczającego uzasadnione wydatki, pozwalające na przywrócenie pojazdu powoda do stanu sprzed szkody;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a. art. 361 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji:

- uznanie za pozostające w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem
kosztów naprawy na nowych częściach oryginalnych opatrzonych logo
producenta pojazdu (części O), podczas gdy w dacie zdarzenia w pojeździe
nie znajdowały się nowe oryginalne części zamienne, a naprawa na częściach
(...) w pełni przywróciłaby pojazd do stanu poprzedniego;

- nieprawidłowe uznanie, że w granicach normalnego następstwa szkody
mieszczą się koszty naprawy w kwocie znacznie wyższej, niż wymagane
w świetle wiedzy technicznej;

b. art. 354 § 2 k.c. przez uznanie, iż osoba poszkodowana w sposób należyty
współpracowała z pozwanym w toku procesu likwidacji szkody, pomimo iż w nie skorzystała z zagwarantowanej jej przez pozwaną możliwości zakupu części
zamiennych i materiału lakierniczego po znacznie niższych cenach, wskazanych w
kalkulacji pozwanego, z błahych i nieuzasadnionych powodów, czym doprowadziła do
nieuzasadnionego zwiększenia kosztów naprawy pojazdu, a tym samym szkody.

W oparciu o wskazane zarzuty skarżący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej części oraz stosunkowe rozdzielenie kosztów z uwzględnieniem zmiany rozstrzygnięcia przez Sąd drugiej instancji;

2.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód domagał się oddalenia apelacji na koszt skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała jedynie na częściowe uwzględnienie.

Przed wszystkim podkreślić należy, że chybiony jest zarzut w zakresie błędnych ustaleń faktycznych, bowiem te poczynione zostały w oparciu o zgromadzone dowody, a apelujący - wbrew literalnemu brzmieniu zarzutu - w zasadzie nie kwestionuje tychże ustaleń, lecz prawidłowość ich subsumpcji pod normy prawa materialnego i wyciągane z ustalonych faktów wnioski, co do zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej i sposobu wyliczenia wysokości szkody.

Przepis art. 361 § 2 k.c. stanowi, iż w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Statuuje zatem zasadę pełnego odszkodowania, które powinno w pełni rekompensować powstały uszczerbek we wszelkich dobrach poszkodowanego chronionych przez prawo. Nie budzi wszakże wątkowości, że odszkodowanie nie może wynosić więcej niż uszczerbek rzeczywiście poniesiony, a zatem, że naprawienie szkody majątkowej przez osobę odpowiedzialną za szkodę nigdy nie może prowadzić do wzbogacenia się poszkodowanego, a jedynie do pełnego przywrócenia stanu jego majątku, jaki istniał przed zdarzeniem powodującym szkodę.

Oczywistym jest, że najczęściej w przypadku dobra majątkowego o charakterze użytkowym, jakim jest pojazd mechaniczny (samochód), szkoda będzie odpowiadała kosztom naprawy, jakie poszkodowany poniesie, aby przywrócić pojazd do stanu poprzedniego.

W judykaturze zgodnie przyjmuje się, że przywrócenie stanu poprzedniego ma miejsce, jeżeli stan pojazdu po naprawie pod każdym istotnym względem (stanu technicznego, zdolności użytkowania, części składowych, trwałości, wyglądu estetycznego itd.) odpowiada stanowi pojazdu przed uszkodzeniem. Co istotne, koszty naprawy muszą być odnoszone do każdego indywidualnego przypadku.

Nie budzi wątpliwości, że oryginalność części wykorzystywanych do naprawy pojazdu stanowi istotny czynnik decydujący o tym, czy naprawa jest wystarczająca do przywrócenia go do stanu poprzedniego. Jest oczywiste, że ich dobór może prowadzić do pogorszenia położenia poszkodowanego. Pogorszenie takie miałoby miejsce zarówno wtedy, gdyby użyta część była pod istotnymi względami częścią gorszą od tej, która uległa uszkodzeniu, jak i wtedy, gdyby równowartość restytucyjna części zastępczej była niepewna. W niektórych sytuacjach istotną cechą decydującą o zupełności restytucji jest - obok jakości części - samo pochodzenie części od producenta pojazdu, a więc w praktyce opatrzenie go znakiem towarowym lub logo producenta pojazdu. Odnosi się to w szczególności do pojazdów będących jeszcze na gwarancji producenta, który wymaga od autoryzowanych warsztatów, by w ramach napraw gwarancyjnych korzystały wyłącznie z części zamiennych dostarczanych przez producenta na potrzeby tych napraw.

Jednak użytkowane w Polsce pojazdy są w znacznej części modelami przestarzałymi i są sytuacje, w których uzasadnione jest dopuszczenie wykorzystania cen nie tylko części zamiennych oryginalnych, ale również tych o porównywalnej jakości, a więc części zamiennych, których producent zaświadczy, że są one tej samej jakości co komponenty, które są lub były stosowane do montażu danych pojazdów samochodowych. Podobnie rzecz się ma z wyborem warsztatu naprawczego. Jest oczywiste, że wyłącznym uzasadnieniem dla wyboru autoryzowanego serwisu stosującego wyższe stawki za robociznę będzie fakt, iż pojazd jest na gwarancji lub mimo jej upływu był przez właściciela serwisowany i naprawiany w takiej placówce.

W sprawie niniejszej mamy do czynienia z samochodem bardzo starym, bo dziewiętnastoletnim, który nie był przez poszkodowanego serwisowany i którego poszkodowany nie był pierwszym właścicielem. Co więcej, pojazd został sprowadzony z zagranicy, zatem nie znamy jego historii sprzed rejestracji w Polsce, co miało miejsce w

2010 r. Już po sprowadzeniu był kilkukrotnie naprawiany.

Z tej przyczyny jako uzasadniony koszt naprawy należało przyjąć taki, który odnosi się do naprawy przy użyciu nie tylko części oryginalnych, lecz - tam gdzie to możliwe - części oznaczonych symbolem(...) (części, co do których producent części potwierdził, że są takiej samej jakości jak części oryginalne) - wersja c) przedstawiona w opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej i wyceny szkód związanych z ruchem pojazdów S. K., czyli 7 964,66 złotych (strona 7 opinii - k. 123).

Odnosząc się do pozostałych zarzutów, należy podkreślić, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, że powstanie roszczenia z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego, a tym samym zakres odszkodowania, nie zależą od tego czy poszkodowany dokonał restytucji i czy w ogóle ma taki zamiar. Odpowiada ono niezbędnym i ekonomicznie uzasadnionym kosztom naprawy, a naprawa dokonana przed uzyskaniem świadczenia od ubezpieczyciela, jej koszt i faktyczny zakres nie ma zasadniczego wpływu na sposób ustalania wysokości odszkodowania. Nie ma zatem znaczenia czy naprawienie szkody następuje na podstawie faktur za naprawę pojazdu czy wyceny kosztów naprawy - zasady naprawienia szkody muszą być identyczne. Szkodą (art. 361 § 2 k.c.) jest bowiem różnica między stanem majątku poszkodowanego jaki zaistniał po zdarzeniu wywołującym szkodę, a stanem tego majątku, jaki istniałby, gdyby nie nastąpiło to zdarzenie. Roszczenie odszkodowawcze powstaje z chwilą powstania obowiązku naprawienia szkody, a nie po powstaniu kosztów naprawy pojazdu, z czym wiąże się brak obowiązku po stronie poszkodowanego udowadniania konkretnych wydatków poniesionych na naprawę pojazdu. Pokrycie kosztów naprawy pojazdu jest jedynie szkodą następczą, a szkodą bezpośrednią jest uszkodzenie pojazdu i w momencie jej wystąpienia powstaje odpowiedzialność sprawcy i ubezpieczyciela Do poszkodowanego należy również decyzja czy przystąpi w ogóle do naprawy uszkodzonego pojazdu po uzyskaniu odszkodowania czy dokona prowizorycznej naprawy za część należnej mu kwoty, czy też wydatkuje odszkodowanie na inne cele (vide uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2019 r., II CSK 100/18, LEX nr 2648598 i orzecznictwo tam wymienione.)

Nie może budzić wątpliwości, że ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody nie jest władny narzucać jakichkolwiek stawek oraz podmiotów, z których usług poszkodowany może skorzystać naprawiając uszkodzony pojazd. Ocena zasadność wyboru konkretnej oferty uzależniona jest od konkretnych okoliczności.

Zatem, wybór dostawcy stosownych materiałów, czy części zamiennych niezbędnych do naprawy uszkodzonego pojazdu, choć oczywiście musi pozostawać racjonalny z puntu widzenia ekonomicznego, może być uzasadniony szeregiem innych czynników, np. jakością produktów konkretnego producenta. To samo dotyczy warsztatu naprawczego.

Podsumowując, wysokość szkody w sprawie przedmiotowej wyrażają hipotetyczne koszty naprawy wg cen rynkowych, zarówno w zakresie robocizny, jak i materiałów, nie zaś ceny narzucane przez konkretny podmiot, z którym pozwany zawarł porozumienie.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy - na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. - zmienił zaskarżony wyrok w ten tylko sposób, że w punkcie 1 obniżył zasądzoną kwotę z 2 962,39 do 2 294,94 złotych (7 964,66 złotych – 5 669,72 złotych), oddalając powództwo w pozostałej części.

Powyższe determinowało również korektę orzeczenia w zakresie kosztów procesu zgodnie z dyspozycją art. 100 k.p.c. Ostatecznie bowiem powód wygrał sprawę w 77%, a zatem obciąża go 23% sumy kosztów - 3 362 złotych, czyli 773 złotych. Wydatkował 1 781 złotych, a zatem różnica podlegająca zwrotowi od pozwanego wynosi 1 007 złotych.

W pozostałej części apelacja podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. oraz § 2 pkt 2 w zw. z. § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Pozwany poniósł koszty w wysokości 235 złotych (opłata od apelacji - 100 złotych, opłata za czynności pełnomocnika - 135 złotych), a powód - 135 złotych (opłata za czynności pełnomocnika). Suma kosztów to zatem 370 złotych, z czego powoda obciąża 45%, stosownie do wyniku sprawy w drugiej instancji, czyli 166 złotych. Różnica podlegająca zasądzeniu to 31,50 złotych.