Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

Przewodniczący

-

sędzia Jacek Klęk

Protokolant

-

staż. Magdalena Tomczyk

Formularz UWO

Sygnatura akt

II Ko 32/21

WNIOSKODAWCy

K. P. (1)

P. P. (1)

K. P. (2)

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

1.200 zł za szkodę doznaną przez M. P. (1) na skutek prowadzenia p-ko niemu śledztwa w sprawie Ds. S-40/82 (kwota łączna dochodzona przez troje wnioskodawców - każdy z nich w 1/3 tj. 400 zł).

ustawowe za okres od uprawo-mocnienia wyroku do dnia zapłaty

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

300.000 zł za krzywdę doznaną przez M. P. (1) na skutek prowadzenia p-ko niemu śledztwa w sprawie Ds. S-40/82 (kwota łączna dochodzona przez troje wnioskodawców - każdy z nich w 1/3 tj. 100.000 zł)

ustawowe za okres od uprawo-mocnienia wyroku do dnia zapłaty

3.

Inne

Zasądzenie na rzecz wnioskodawców kosztów procesu w zakresie ustanowienia pełnomocnika wg norm przepisanych w wysokości sześciokrotności stawki minimalnej.

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

Na przełomie lat 70' i 80' XX w. M. P. (1) był działaczem (...) - redaktorem naczelnym biuletynu wydawanego przez Zarząd (...), przy czym był także członkiem prezydium wskazanego organu). w okresie od 13 grudnia 1981 r. do 01 marca 1982 r. był internowany na podstawie decyzji o internowaniu Komendanta Wojewódzkiego MO w S.. Podstawa decyzji był art. 42 dekretu z 12 grudnia 1981 r. o ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego w czasie obowiązywania stanu wojennego.

W okresie internowania (do 24 grudnia 1981 r.) prowadził głodówkę i odmawiał przyjmowania leków. Już w chwili przyjęcia do ZK w S. wskazał na przebyty wcześniej (1979 r.) zawał serca i rozpoznaną chorobę wieńcową. Jej ciężki przebieg najpierw skutkował hospitalizacją (22-28 stycznia 1982 r. pobyt w oddziale szpitalnym ZK Nr 2 w Ł.), a następnie przesądził o wydaniu decyzji o uchyleniu internowania (zwolniony z ZK 04 marca 1982 r.).

Po zwolnieniu z internowania stan zdrowia M. P. (1) nie pozwalał na wykonywanie pracy zarobkowej. Bezpośrednio po zwolnieniu utrzymywał się z zasiłku chorobowego wypłacanego w związku z niezdolnością do pracy ze względu na stan zdrowia. Zważywszy stan zdrowia M. P. rozpoczął, zakończone sukcesem, starania o przyznanie mu prawa do renty.

zez. K. P.

168-169 oraz 72v-74 akta II Ko 240/08

zez. K. S.

172v-173

plan śledztwa

320

meldunek o zakończeniu postępowania pzrgotowawczregfo

316

decyzja o internowaniu

25

deczyzja o uchyleniu internowania

26

zaświadczenie o stanie zdrowia internowanego

27

dokumentacja medyczna

28, 35-40v

opinia kardilogiczna

75

3.1.2.

Po odzyskaniu wolności, pomimo złego stanu zdrowia M. P., uczestniczył w konspiracyjnej działalności (...).

Wraz z M. G. (1), H. K. i D. G. współtworzył grupę identyfikowaną nazwą Tymczasowa Komisja Koordynacyjna (...) zajmującą się m.in. drukiem i kolportowaniem ulotek nawołujących do strajku organizowanego dla uczczenia drugiej rocznicy rejestracji związku (ta mijała 10 listopada 1982 r.). Co najmniej jedno z zebrań grupy odbyło się w mieszkaniu M. P..

zez. M. G.

173v-174

zez. K. S.

172v-173

zez. K. P.

168-169 oraz 72v-74 akta II Ko 240/08

3.1.3.

Działalność grupy była przedmiotem rozpoznania Służby Bezpieczeństwa pod kryptonimem (...) - sprawę zarejestrowano 20 maja 1982 r. W jej raportach wiodąca rolę ("Liderem i twórcą") przypisywano M. P.. Sam M. P. (1) objęty był postinternacyjną inwigilacją SB już od co najmniej 16 marca 1982 r. W planie działań ewidencyjnych SB M.P. identyfikowano kryptonimem (...). Do jego inwigilacji skierowano trzy osobowe źródła informacji (TW (...), TW (...) i TW (...)). Objęto go kontrolą korespondencji i kontaktów. Na wypadek podjęcia zatrudnienia zakładano wdrożenie kontroli przez osobowe źródła informacji działające w miejscu zatrudnienia.

raport (...) w S. do dyrektora Biura Studiów (...)

66

(...) dot. M. P.

67-68

raporty TW ps (...)

82-83

plan działań ewidencyjnych

85

plan operacyjno-śledczy

87-89

3.1.4.

17 listopada 1982 r. prokurator ówczesnej Prokuratury Wojewódzkiej w S. wszczął śledztwo w sprawie kontynuowania w okresie obowiązywania stanu wojennego działalności związkowej przez M. P. (1) a także trzech innych osób. Sprawę zarejestrowano za numerem Ds S 36/82.

M. P. (1) w sprawie DS. S 23/83 Prokuratury Wojewódzkiej w S. podejrzany był o to, że:

- w okresie od czerwca do października 1982 r. w S., C. i innych miejscowościach województwa (...), działając wspólnie z innymi osobami, kontynuował działalność, zawieszonych z chwilą ogłoszenia stanu wojennego związków zawodowych – (...) oraz (...), przez organizowanie zebrań związkowych, zbieranie pieniędzy na działalność związkową, organizowanie tymczasowych organów związku, branie udziału w ich działalności, opracowywanie treści ulotek zawierających uchwały tymczasowych organów związku, instrukcje strajkowe, a także aktualne kierunki działań związków, dostarczanie innym osobom środków do powielania ulotek oraz wskazówek co do ich rozpowszechniania,

tj. o czyn z art. 46 ust. 1 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. nr 29, poz. 154).

W. w sprawie tymczasowo aresztowano. W stosunku do M. P. wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów ale nie ogłoszono go podejrzanemu z uwagi na pogorszenie stanu zdrowia i hospitalizację. Z tego samego powodu 21 grudnia 1982 r. prokurator wyłączył z przedmiotowego śledztwa sprawę M. P. do odrębnego postepowania, a 23 grudnia 1982 r. postępowanie w wyłączonej sprawie zawiesił podkreślając niemożność przeprowadzenia z podejrzanym jakichkolwiek czynności procesowych. Co do pozostałych sporządzono i skierowano akt oskarżenia.

Zawieszone postępowanie podjęto 2 sierpnia 1983 r. - w związku z wejściem w życie ustawy z 21 lipca 1983 r. o amnestii (Dz.U. Nr 39, poz. 177).

3 sierpnia 1983 r. prokurator, powołując się na art. 1 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 2 wyżej wskazanej ustawy umorzył śledztwo w sprawie DS. S 23/83 przeciwko M. P. (1) z uwagi na zaistnienie stanu abolicji (amnestii). Wskazał, że czyn zarzucany podejrzanemu zagrożony był karą pozbawienia wolności do lat 3, co w przypadku orzeczenia wobec niego kary skutkowałoby w myśl ustawy abolicyjnej – darowaniem jej w całości.

Umorzenie postępowania na wskazanej podstawie, w myśl art. 7 ust. 1 ustawy amnestyjnej z 23 lipca 1983 r. nie wykluczało ponownego postawienia w stan oskarżenia. Wspomniany przepis stanowił m.in., że „w razie popełnienia przez sprawcę przestępstwa, do którego zastosowano amnestię, w okresie do dnia 31 grudnia 1985 r. nowego umyślnego przestępstwa podobnego, za które orzeczono karę pozbawienia wolności, wydane orzeczenie o zastosowaniu amnestii ulega uchyleniu”, a postępowanie karne podejmuje się.

plan śledztwa

320

rejestr spraw Wydziału Śledczego (...) w S.

55-56

meldunek o zakończeniu postępowania przygotowawczego

316

postanowienie o wyłączeniu materiałów

97

akt oskarżenia

100-105

post. o zawieszeniu śledztwa

106

post. o umorzeniu śledztwa

109

3.1.5.

M. P. (1) zamarł 02 kwietnia 1986 r. Wnioskodawcy w sprawie towdowa po M. K. J.-P. oraz jego synowie K. P. (2) ur. (...) P. P. (1) ur. (...)

odpis skrócony aktu zgonu M. P.

21

odpisy skrócone aktu aktów urodzenia

23-24

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.2.1.

Twierdzenie jakby stan zdrowia i zgon M. P. (1) zaistniały 2 kwietnia 1986 r. był następstwem postępowania w sprawie DS. S 23/83 Prokuratury Wojewódzkiej w S..

Twierdzenie jakoby M. P. (1) na skutek wykonania decyzji o umorzeniu śledztwa w sprawie DS. S 23/83 Prokuratury Wojewódzkiej w S. poniósł jakąkolwiek szkodę lub doznał krzywd.

Twierdzenie jakoby fakt, że w sprawie DS. S 23/83 Prokuratury Wojewódzkiej w S., a także w ujęciu szerszym - po wykonaniu w dniu 04 marca 1982 r. decyzji o uchyleniu internowania M. P. (1) nie był zatrzymany ani tymczasowo aresztowany nie stanowił przeszkody do uwzględnienia żądania przyznania zadośćuczynienia za szkodę i krzywdę doznaną przez M. P. (1) wywodzonego wyłącznie z faktu prowadzenia p-ko niemu wspomnianego śledztwa.

Twierdzenie jakoby osobista krzywda członków rodziny osoby prowadzącej działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego, przeciwko której prowadzono postępowanie, a która nie była pozbawiona wolności, a co do której umorzono postępowanie w oparciu o ustawę amnestyjną mogła być rekompensowana w oparciu o przepisy Ustawy z 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1693).

zez. K. P.

168-169 oraz 72v-74 akta II Ko 240/08

zez. K.B. P.

170-171 oraz 110v akt II Ko 240/09

zez. P.D. P.

171-v

ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Sąd za wiarygodne uznał zeznania wnioskodawców jak i K.S. i M. G.. Nie ulega wątpliwość że niosą one ze sobą szereg faktów, jednakowoż w zakresie istotny postępowania (zakreślonej podstawami odszkodowawczymi stanowionymi ustawa lutową nie dostarczają one żadnej wiedzy. Sąd podziela zapatrywania świadków co do negatywnych następstw przedwczesnej śmierci M. P. (4) dla jego najbliższych jednak brak jest dowodów na to, a by śmierć ta był bezpośrednim następstwem wydania lub wykonania decyzji o umorzeniu śledztwa DS. S 23/83 Prokuratury Wojewódzkiej – czy nawet śledztwa w ogólności. Wnioskodawcy nie przedstawili dowodów wskazujących chociażby na to, by wydanie (i wykonanie) tej decyzji w jakimkolwiek stopniu skutkowało pogorszeniem stanu zdrowia M. P..

Powyższe odnosi się do faktów nie zaś ocen świadków, zwłaszcza K. S. pozostających w sprzeczności z depozycjami wnioskodawczyni i K. P..

Sąd za podatne ustaleń przyjął także dokumenty wytworzone w okresie objętym badaniem przez organy ścigania – przy czym ocena ta dotyczy ich autentyczności.

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

zez. K. S. - w części

prezentującej oceny i poglądy świadka – te bowiem nie dotyczą faktów.

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

0

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy z 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1693) osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji. Decydującym warunkiem koniecznym uwzględnienia żądania pozostaje - pomijając kwestię nieważności decyzji - wykazanie, że wykonanie owej decyzji skutkowało dla represjonowanego, a nie innej osoby krzywdą i szkodą.

Art. 11 powołanej ustawy stanowi, że art. 8 ust. 1 stosuje się także wobec osób, co do których m.in. umorzono postępowanie ale przyznanie zadośćuczynienia i odszkodowania warunkuje ustaleniem, że represjonowany był pozbawiony wolności (w ramach zatrzymania, tymczasowego aresztowania lub pozbawiony wolności bez prowadzonego postępowania) (pomijając przesłanki wykluczające, które w sprawie nie zachodzą - już prawomocnie zasądzone odszkodowanie i zadośćuczynienie lub ustalenie, że działalność represjonowanego w okresie będącym podstawą stwierdzenia nieważności orzeczenia albo uznania za nieważne decyzji, stanowiła zaprzeczenie działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego).

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

0

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Analogicznie jak w przypadku odszkodowania.

Inne

-----------------------------------

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

Zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy z 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1693) osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji. Decydującym warunkiem koniecznym uwzględnienia żądania pozostaje – pomijając kwestię nieważności decyzji – wykazanie, że wykonanie owej decyzji skutkowało dla represjonowanego, a nie innej osoby krzywdą i szkodą.

W sprawie niemniejszej wnioskodawcy nie wykazali, aby wykonanie decyzji z 3 sierpnia 1983 r. o umorzeniu śledztwa w sprawie sygn. DS. S 23/83 przeciwko M. P. (1) skutkowała dla represjonowanego jakimikolwiek następ-stwami. W szczególności brak jest dowodów pozwalających na ustalenie jakoby pogorszenie stanu zdrowia represjonowanego i jego śmierć pozostawały w związku z przedmiotową decyzją. Kluczowym jest to, że represjonowany był leczony kardiologicznie nim zaangażował się w działalność niepodległościową. Autorka wniosku żądając odszkodowania wskazała na poniesione przez represjonowanego koszty pomocy prawnej w umorzonym śledztwie. Tymczasem wnioskodawczyni zeznała (k. 169), że jej mąż w toku przedmiotowego postępowania nie ustanowił obrońcy. Udział obrońcy w rzeczonym postępowaniu nie wynika także z zachowanej dokumentacji. To w oczywistym stopniu obnaża bezpodstawność przedmiotowego żądania.

Co tyczy się zadośćuczynienia strona wnioskująca nie dostrzega tego by krzywda będąca podstawą żądania nie tylko zaistniała ale także była krzywdą represjonowanego (nie zaś innych osób) i by wynikała z wdania lub wykonania decyzji, której nieważność uprzednio stwierdzono. Należy w tym miejscu podkreślić, że za „wynikłe z wydania lub wykonania decyzji można uznać wyłącznie te następstwa, które stanowiły bezpośrednią konsekwencję wydania lub wykonania decyzji. Tymczasem z materiału dowodowego nie wynika, by wydanie postanowienia o umorzeniu śledztwa było dla M. P. krzywdzące – tj. by fakt ten skutkował dla M. P. jakimkolwiek cierpieniem psychicznym czy chociażby jakimkolwiek dyskomfortem psychicznym. To samo dotyczy wykonania tej decyzji bowiem nie nakładała ona na M. P. żadnych obowiązków. Może teoretyzować, że ograniczyła ona represjonowanemu, pod groźba podjęcia umorzonego postępowania, działalność niepodległościową (to z uwagi na podstawę prawną umorzenia – powołany wyżej art. 7 ustawy amnestyjnej z 23 lipca 1983 r.), jednak brak jest na to jakichkolwiek dowodów.

Należy podkreślić, że autorka wniosku zasadność żądania wywodzi z prowadzenia przeciwko M. P. śledztwa zakończonego decyzją, której nieważność stwierdzono. Jednakowoż w tym zakresie żądanie wykracza poza podstawę prawną z art. 8 ustawy lutowej, która wiąże prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia wyłącznie z wydaniem i wykonaniem określonej decyzji. Sąd nie neguje, tego, że udział w czynnościach przesłuchania (choćby jednej) mógł negatywnie wpływać na psychikę M. P.. to samo dotyczy przeszukań czy inwigilacji – tyle, że ustawa lutowa nie przewiduje podstawy do orzeczenia odszkodowania za wszelkie formy represji, dokonane przez organy państwa, ale wyłącznie te, o których mowa we wspomnianym art. 8. Poza zakresem możliwej rekompensaty są zatem następstwa podejmowanych czynności śledczych jeśli nie wiązały się z pozbawieniem wolności (tu bowiem działa art. 11). Poza zakresem rekompensaty pozostają też konsekwencje społeczne szeroko rozumianej działalności opozycyjnej.

Odrębną postawę żądania odszkodowania i zadośćuczynienia przewiduje wspomniany wyżej art. 11 powołanej ustawy, który stanowi, że art. 8 ust. 1 stosuje się także wobec osób, co do których m.in. umorzono postępowanie ale przyznanie zadośćuczynienia i odszkodowania warunkuje ustaleniem, że represjonowany był pozbawiony wolności (w ramach zatrzymania, tymczasowego aresztowania lub pozbawiony wolności bez prowadzonego postępowania) (pomijając przesłanki wykluczające, które w sprawie nie zachodzą - już prawomocnie zasądzone odszkodowanie i zadośćuczynienie lub ustalenie, że działalność represjonowanego w okresie będącym podstawą stwierdzenia nieważności orzeczenia albo uznania za nieważne decyzji, stanowiła zaprzeczenie działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego). Wobec faktu, iż zebrany materiał dowodowy nie dostarcza dowodów na ziszczenie się przesłanek odszkodowawczych Skarbu Państwa wskazanych w art. 11 ustawy lutowej i na tej podstawie Sąd nie mógł choćby w części uwzględnić wniosku.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

Jak w przypadku odszkodowania.

Inne

--------------------------------------------

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Przedmiotem zgłoszonego we wniosku inicjującym postepowanie żądania było także zasądzenie na rzecz wnioskodawców kosztów ustanowienia pełnomocnika w wysokości sześciokrotności stawki minimalnej wg norm przepisanych za które Sąd przyjmuje przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

Sąd nie stwierdził, aby nakład pracy pełnomocnika uzasadniał ustalenie opłaty w wysokości wyższej niż stawka podstawowa. Sąd docenia to, że postępowanie w sprawie było następstwem działalności kancelarii pełnomocnika, co szczegółowo opisała wnioskodawczyni [k. 172]. Jednakowoż aktywność profesjonalnych pełnomocników obliczona na zawarcie umowy nie jest okolicznością, która ma jakiekolwiek znaczenie przy ustaleniu wynagrodzenia. Te określa ust. 3 pkt 15 powołanego rozporządzenie. Kluczowym jest nakład pracy poświęcony na przygotowanie się do prowadzenia sprawy, liczba rozpraw, wkład pracy w wyjaśnienie sprawy oraz rodzaj sprawy i jej zawiłość.

Po pierwsze obszerność wniosku inicjującego postępowanie nie stanowi w sprawie o wyjątkowym nakładzie pracy bowiem w zakresie ustaleń faktycznych zawiera on okoliczności powołane w sprawie II Ko 136/20 tutejszego sądu za co pełnomocnik już uzyskał opłatę. Po wtóre sąd w niniejszym składzie rozpoznaje i inne sprawy, w których wnioskodawców reprezentuje ten sam pełnomocnik i ma świadomość sztampowości wniosków. Powyższe legło u podstaw ustalenia, że rzeczywisty nakład pracy sprowadzał się do skopiowania akt uprzednio prowadzonych postępowań z wniosku pp. P.. Po trzecie sprawę rozpoznano na jednym terminie, przy czym aktywność zastępcy pełnomocnika wnioskodawców sprowadzała się do poparcia wniosku i zadania jednego pytania. Trudno więc przyjąć aby zasadnym było, choćby symboliczne podwyższenie minimalnej opłaty.

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3.

Rozstrzygając o kosztach Sąd uczynił to w oparciu o art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. z 1991r., Nr 34, poz. 149 z późniejszymi zmianami). Norma ta stanowi, że koszty postępowań toczących się w oparciu o popisy ustawy, nie wyłączając kosztów ustanowenia pełnomocnika, ponowi Skarb Państwa.

PODPIS