Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

12 października 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Górny

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Wawrzyniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 października 2022 roku w Sieradzu

odwołania A. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.:

⚫

z 11 stycznia 2022 r. Nr (...)

⚫

z 13 stycznia 2022 r. Nr (...)

w sprawie A. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o wysokość emerytury i kapitał początkowy

oddala odwołania.

Sygn. akt IV U 87/22

UZASADNIENIE

Decyzją (...).01.2022r., ZUS II Oddział w Ł. ponownie ustalił A. L. wartość kapitału początkowego, który według stanu na dzień 1.01.1999r. wyniósł 115 712,85zł.

Decyzją z 13.01.2022r., ZUS przeliczył A. L. emeryturę powszechną od 1.12.2021r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek; emerytura brutto wyniosła 2068,59zł.

Nie podzielając powyższej decyzji w/w złożyła odwołania wskazując, że ustalona wartość kapitału początkowego nie zawiera zarobków z tytułu zatrudnienia na terenie b. NRD w latach 1983, 1984.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wnosił o oddalenie odwołań.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. L., ur. (...)

Decyzją z 3.01.2019r., ZUS przyznał A. L. emeryturę od 31.12.2018r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego (decyzja k. 11/akta ZUS).

W dniu 7.12.2021r., w/w złożyła w ZUS wniosek o ponowne obliczenie świadczenia z uwzględnieniem zarobków zastępczych podczas pracy w b. NRD (k. 13/akta ZUS).

Decyzją z 11.01.2022r., ZUS ponownie ustalił A. L. wartość kapitału początkowego na dzień 1.01.1999r. w wysokości 115 712,85zł. Do obliczenia pw kp praz wwpw przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1981 – 31.12.1990; wwpw wyniósł 83,58%. Nie uwzględniono dochodu w kwocie 89,33zł., gdyż od ekwiwalentu za niewykorzystany urlop nie była odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (decyzja k. 46 – 47/akta ZUS).

Decyzją z 13.01.2022r., ZUS przeliczył A. L. emeryturę powszechną od 1.12.2021r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek; emerytura brutto wyniosła 2068,59zł. (decyzja k. 16/akta ZUS).

W toku postępowania odwoławczego został dopuszczony dowód z pisemnej opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości, który po zapoznaniu się z aktami sprawy, stanowiskiem skarżącej i organu rentowego, aktami rentowymi, przeliczył podstawę wymiaru i wysokość emerytury A. L. na dzień 1 grudnia 2021r. w najkorzystniejszym wariancie, oraz przeliczył na potrzeby w/w emerytury wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. i zwaloryzowanego kapitału początkowego w oparciu o w/w materiał dowodowy, mając na uwadze załączone do akt rentowych wynagrodzenie zastępcze wnioskodawczyni z okresu zatrudnienia w NRD (k. 8/akta sprawy).

Wnioskodawczyni udokumentowała okresy pracy: (...) Oddział w S. od 18.09.1974 - 31.05.1979, (...) w S. od 3.09.1979 - 31.05.1984, od 25.05.1983 - 31.08.1987 skierowana przez Urząd Wojewódzki w S. do pracy w b. NRD w ramach umowy rządowej, w tym od 13.02.1987 - 31.08.1987 przebywała na urlopie macierzyńskim na syna P., ur. (...), urlop wychowawczy od 1.09.1987 - 27.03.1988, Zespół (...) w S. od 28.03.1988 - 28.06.1988, cd. urlop wychowawczy od 29.06.1988 - 14.09.1988, Urząd Wojewódzki w S. od 15.09.1988 - 30.11.1990, (...) Urząd Pracy w S. - pobierała zasiłek od: 1.12.1990 - 14.03.1992, od 2.04.1993 - 19.02.1996, 3.09.1996 - 30.06.1997 i dalej od 30.04.1999 - 29.10.1999, 2.11.2001 - 1.05.2002, działalność gospodarcza od 19.03.1992 – 31.03.1993, Urząd Skarbowy w S. od 20.02.1996 - 31.08.1996, (...)w S. od 1.07.1997 - 31.12.1998, (...) Ośrodek (...) w S. od 1.09.2000 - 15.09.2001. Do wyliczenia kapitału początkowego, tj. do 31.12.1998r., okresy pracy wynosiły: składkowe - 22 lata, 8 m-cy, 5 dni, tj. 272 m-ce, nieskładkowe - 6 m-cy, 20 dni, tj. 6 m-cy, sprawowania opieki nad dziećmi: 9 m-cy, 13 dni, tj. 9 m-cy; łączne okresy składkowe i nieskładkowe wynosiły 24 lata, 8 dni.

Udokumentowane zostały wynagrodzenia za okresy pracy: 1974r. od 18.09. 498,00, przec. wyn. 38.220,00, do 4 m-cy pracy 12.740,00, wskaźnik 3,91%, 1975r. - 3.668,00, przec. wyn. - 46.956,00, wskaźnik 7,81%, 1976r. - 6.480,00, przec. wyn. - 51.372,00, wskaźnik 12,61%, 1977r. nie udokumentowano, przyjęto najn. wyn. w j.g.u., przec. wyn. 55.152,00, 1978r. - nie udokumentowano, przyjęto najn. wyn. w j.g.u., przec. wyn. – 58.644,00, 1979r. – do 30.05 – 16.277, od 3.09. – 15.711,00, razem 31.988,00, przec. wyn. – 63.924, wskaźnik 66,72%, 1980r. – 41.508,00, przec. wyn. – 72.480,00, wskaźnik 57,27%, 1981r. – 48.953,00, przec. wyn. – 92.268,00, wskaźnik 53,06%, 1983r. – do 30.05 – 32.961,00, od 25.05.1983 – 31.05.1984 urlop bezpłatny, praca w NRD, od 25.05 – 75.273,00 wynagrodzenie na równorzędnym stanowisku, razem 108.234,00, przec. wyn. 173.700,00, wskaźnik 62,31%, 1084r. – 163.865,00 praca w b. NRD, wyn. zastępcze 202.056,00, wskaźnik 81,10%, 1985r. - 292.775,00 praca w NRD, wyn. zastępcze, przec. wyn. - 240.060,00, wskaźnik 121,96%, 1986r. - 359.057,00 wyn. zastępcze 289.140,00, wskaźnik 124,18%, 1987r. do 31.08. - 286.693,00 zastępcze, przec. wyn. - 350.208,00, do 8 m-cy 233.472,00, wskaźnik 122,80%, 1988r. - od 28.03. - 28.06. - 81.588,00, od 15.09. - 31.12. - 115.243,00, razem 196.831,00, przec. wyn. - 637.080,0

do 8 m-cy 424.720,00, wskaźnik 46,34%, 1989r. - 2.484 045,00 Rp 7, przec. wyn. - 2.481.096,00, wskaźik 100,12%, 1990r. do 30.11. - 9.208.590,00, przec. wyn. - 12.355.644,00, wskaźnik 74,53%, 1991r. - 7.371.667,00, przec. wyn. - 21.240.000,00, wskaźnik 34,71%, 1992r. od 19.03. - 9.164.400,00, od 12.10. - 4.293.000,00 plus 2.197.000,00, razem 15.654.900,00, przec. wyn. 35.220.000,00, Ydo 9 m-cy pracy 26.415.000,00, wskaźnik 59,27%, 1993r. do 20.03. 4.187.000,00 + 10.849.000,00, razem 15.036.000,00, przec. wyn. - 47.940.000,00, do 9 m-cy pracy - 35.955.000,00, wskaźnik 41,82%, 1994r. - 21.397.000,00, przec. wyn. - 63.936.000,00, wskaźnik 33,47%, 1995r. - 2.761,20, przec. wyn. 8.431,44, wskaźnik 32,75%, 1996r. od 20.02. do 31.08. - 2.573,41 plus 1.562,40, razem 4.136,81, przec. wyn. - 10.476,00, wskaźnik 39,48%, 1997r. - 2.157,40 + 4.481,00, razem 6.638,40, wg ZUS 12.743,16, wskaźnik 32,09%, 1998r. - 10.880,65 + 89,33 ekw. za urlop, którego nie uwzględniono w wyliczeniach, przec. wyn. - 14.873,88, wskaźnik 73,15%.

Najkorzystniejszy wwpw kapitału początkowego z okresu do 31.12.1998r. z 10 kolejnych lat, tj. z lat 1981 - 1990 wynosi 83,58% (835,79 : 10). Wyliczenie kapitału początkowego na dzień 01.01.1999r.: podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 1.020,42zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto najkorzystniejszy wskaźnik wysokości podstawy z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. z lat 1981 - 1990, który wynosi 83,58%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wynoszącego 83,58% przez kwotę bazową określoną w ustawie emerytalnej (Dz. U z 2015r., poz. 552), tj. 83,58% x 1.220,89zł. = 1.020,42zł. Do wyliczenia kapitału początkowego przyjęto okresy: składkowe - 22 lata, 8 m-cy, 5 dni, tj. 272 m-ce, nieskładkowe wynoszące: 6 m-cy, 20 dni, tj. 6 m-cy, okresy sprawowania opieki nad dziećmi: 9 m-cy, 13 dni, tj. 9 m-cy. Łączna liczba okresów składkowych i nieskładkowych wynosi 24 lata, 8 dni, tj. 8648 dni. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynosi 81,69%. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01zł. (24% x 1.220,89zł. kwota bazowa = 293,01zł.). Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 m-cy (komunikat Prezesa GUS z 25.03.1999r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn MP Nr 12, poz.173). Obliczenie wartości kapitału początkowego na dzień 1.01.1999r.: część socjalna 293,01zł. x 81,69% (współczynnik proporcjonalny) = 239,36zł. (272 m-ce okr. skł. x 1,3%) : 12 x 1020,42zł. podstawa wymiaru) = 300,72zł. (9 m-cy okr. opieki x 1,3%) : 12 x 1020,42zł. podstawa wymiaru) = 10,00zł., (6 m-cy okr. nieskł. x 0,7%): 12 x 1020,42zł. (podst. wym.) = 3,57zł., razem 553,65zł.; 553,65zł. x 209 m-cy (średnie dalsze trwanie życia) = 115.712,85zł. Kapitał początkowy ustalony przez ZUS na dzień 1.01.1999r. wynosi 115.712,85zł. W/w kapitał początkowy jest zgodny z decyzją ZUS z 11.01.2022r. Wyliczenie emerytury od 1.12.2021r., tj. od m-ca, w którym złożono wniosek: podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury.

Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Emerytura na 31.12.2018r. wynosiła 1.844,45zł. brutto, po przeliczeniu kapitału początkowego, kwota skorygowanego i zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi wg ZUS 462.884,88zł., kwota zaewidencjonowanych zwaloryzowanych składek po 01.01.1999r. wg danych ZUS wynosi 20.731,03zł., średnie dalsze trwanie życia po ukończeniu 60 lat wynosi 262,20 m-cy (komunikat Prezesa GUS z 27.03.2017r. MP z 2018r., poz. 329). I tak: (462.884,88zł. + 20.731,03zł.) : 262,20 m-cy = 1.844,45zł. Emerytura po waloryzacji za lata 2019-2021 od 01.12.2021r. wynosi 2.068,59zł. brutto, tj. waloryzacja: za 2019r. - 1.844,45zł. x wskaźnik 102,86% (nie mniej niż 70zł.) = 1.914,45zł., za 2020r. - 1.914,45zł. x wskaźnik 103,56zł. (nie mniej niż 70zł.) = 1.984,45zł., za 2021r. - 1.984,45zł. x wskaźnik 104,24% (nie mniej niż 50zł.) = 2.068,59zł. W/w emerytura jest zgodna z decyzją ZUS o przeliczeniu emerytury z 13.01.2022r. (opinia k. 16 - 20/akta sprawy).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postępowaniu przed organem rentowym. W poczet materiału dowodowego Sąd przyjął opinię biegłego z zakresu rachunkowości, który po zapoznaniu się z aktami sprawy, stanowiskiem stron procesu, aktami rentowymi, mając również na uwadze załączone do akt rentowych wynagrodzenia zastępcze wnioskodawczyni z okresu zatrudnienia w NRD, przeliczył wysokość emerytury A. L. od 1 grudnia 2021r. w najkorzystniejszym wariancie oraz przeliczył na potrzeby w/w emerytury wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. W ocenie Sądu opinia jest fachowa i miarodajna. Z opinii tej wynika, że emerytura po waloryzacjach wyniosła 2.068,59zł. brutto, a kapitał początkowy wyniósł 115.712,85zł., zwaloryzowany na dzień 31.12.2018r. po korekcie wg danych ZUS wyniósł 462.884,88zł. przy najkorzystniejszym wwpw kapitału początkowego z 10 kolejnych lat, tj. z lat 1981 - 1990 wynoszącym 83,58%.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołania nie zasługują na uwzględnienie.

Jak wynika z art. 173 ust. 1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 2021.291 ze zm.), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla osób w wieku 62 lat , tj. zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z dnia 25.03.1999r. (art.173 ust. 2 ustawy).

Zgodnie z przepisem art. 174 ust. 1 cyt. ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (ust. 2).

Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2 (ust. 2a).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. (ust. 3).

Stosownie do art. 26 ustawy, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach.

Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach.

Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2.

Tablice, o których mowa w ust. 4 są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6.

Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny, o którym mowa w art. 24 ust. la i lb oraz w art.27 ust. 2 i 3".

Przy ustalaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego Zakład uwzględnił wnioskodawczyni wynagrodzenia zastępcze w oparciu o złożone dokumenty, przez co nastąpiła odpowiednia korekta wartości kapitału początkowego według stanu na dzień 1.01.1999r., który przełożył się następnie na wysokość emerytury, poprzez jego objęcie kolejnymi waloryzacjami.

Z opinii biegłego z zakresu rachunkowości wynika, że ustalony przez ZUS kapitał początkowy, który wynosi 115.712,85zł. jest prawidłowy. Prawidłowa jest także wysokość emerytury, która wynika z decyzji z 13.01.2022r. Wskazać należy, że brak jest normy prawnej, według której wynagrodzenia otrzymywane w czasie zatrudnienia za granicą stanowiłyby w pełni (w pełnej wysokości) podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, według tych samych zasad, jakie obowiązują dla zatrudnionych w kraju. Dla pracownika pracującego za granicą przed dniem 1 stycznia 1991r. podstawę wymiaru świadczenia stanowić mogło tylko i wyłącznie wynagrodzenie zastępcze, o którym mowa w §10 pkt 2 powołanego rozporządzenia.

Norma prawna wynikająca z tego przepisu jest zatem taka, że wyłącznie dla zatrudnionych za granicą do końca 1990r. zasadę terytorialności - z wyłączeniem regulacji międzypaństwowych - potwierdza art. 15 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego oraz przepis art. 18 tej ustawy.

Przepisy te wyrażają zatem regułę przyjmowania do podstawy wymiaru przeciętnej podstawy wymiaru składki należnej w Polsce, odprowadzanej w kraju, nawet jeśli praca była wykonywana za granicą. Składki gromadzone w zagranicznych instytucjach ubezpieczeniowych mogą stanowić podstawę do ustalenia świadczeń jedynie przez te instytucje, stosownie do obowiązujących je przepisów i zawartych umów. Składki opłacane w tych instytucjach nie zasilają FUS, więc nie mogą stanowić podstawy wymiaru emerytury wypłacanej przez polski organ rentowy. Przy ustalaniu średnich miesięcznych dochodów jako podstawy wymiaru emerytury nie są wliczane dochody uzyskiwane za granicą, ani też nie uznaje się okresów ubezpieczenia za granicą jako okresów o dochodach zerowych lecz okresy te są pomijane. Jako podstawę wymiaru świadczeń z uwzględnieniem okresu pracy za granicą, bez opłacenia składki przed dniem 1 stycznia 1991r., na postawie obowiązującego z mocy art. 194 ustawy o emeryturach i rentach rozporządzenia Rady Ministrów z 1 kwietnia 1985r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent, przyjmuje się kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę (§10 pkt 2 rozporządzenia z 1.04.1985r., obowiązujący od 1.01.1990r.).

W myśl art. 15 ust. l cyt. ustawy, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, a zgodnie z ust. 6 wymienionego przepisu ustawy, na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenie emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴§1 k.p.c., orzeczono jak w sentencji.