Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

31 stycznia 2025 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodniczący: sędzia Sławomir Matusiak

Protokolant: Magdalena Mrówczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 stycznia 2025 roku w Sieradzu

odwołania B. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł.

z 9 maja 2024 r. nr (...)

oraz odwołania M. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł.

z 9 maja 2024 r. nr (...)

w sprawie B. B. i M. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w Ł.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

1.  Oddala odwołanie wniesione przez B. B..

2.  Zasądza od B. B. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

3.  Oddala odwołanie wniesione przez M. C.

4.  Zasądza od M. C. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w Ł. 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn.akt IV U 398/24

UZASADNIENIE

Decyzją, wydaną w dniu 09.05.2024r. w oparciu o art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497), art. 83 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. stwierdził, że M. C. jako pracownik u płatnika składek B. B. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 2.01.2024r.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż M. C.została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od 2.01.2024 r. z tytułu zatrudnienia u płatnika B. B., na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony od 2.01.2024 r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych, z wynagrodzeniem 4.242,00 zł, zaś od dnia 16.01.2024 r. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby. Przedstawiając dokumentację, przedłożoną w toku postępowania wyjaśniającego przez płatnika oraz wyjaśnienia, jakie złożyli pełnomocnik płatnika i ubezpieczona Zakład zaznaczył, że wg oświadczenia M. C.miała ona wykonywać pracę w zespole wraz z płatnikiem składek i E. A., będącym synem ubezpieczonej. Nadto organ rentowy zwrócił uwagę, że płatnik składek oraz ubezpieczona nie przedłożyli żadnych dokumentów potwierdzających wykonywanie pracy przez M. C., nadto podczas podpisywania umowy o pracę B. B. przebywał na zwolnieniu lekarskim. W ocenie organu budzi wątpliwość również informacja ubezpieczonej, że pracodawca wprowadzał ją do pracy i sprawował nad nią nadzór w sytuacji, kiedy zarówno płatnik składek jak i drugi pracownik przebywali na zwolnieniach lekarskich.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył, że tytułem do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi jest posiadanie statusu pracownika, o czym decyduje faktyczne wykonywanie pracy, a nie jedynie dopełnienie formalności. Sam fakt, że oświadczenia stron umowy o pracę zawierają określone w art. 22 k.p. formalne elementy umowy o pracę nie oznacza, że umowa jest ważna, bowiem podleganie ubezpieczeniu społecznemu musi wynikać z prawdziwego zatrudnienia, a nie z samego faktu zawarcia umowy o pracę.

Organ rentowy uznał, że z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż M. C. nie wykonywała pracy zaznaczając, że dowody w postaci zrzutów z ekranu telefonu przedłożone przez stronę postępowania nie mają racjonalnego uzasadnienia dla przyjęcia, że wykonywanie zatrudnienia miało miejsce. Uwzględniając przy tym fakt, iż niezdolność do pracy powstała w bardzo krótkim czasie od daty nawiązania
stosunku pracy zasadnym jest przyjęcie, iż celem zawarcia umowy o pracę nie tyle było realizowanie stosunku pracy, co uzyskanie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Tym samym zaistniały przesłanki do podważenia skuteczność umowy o pracę w zakresie zgłoszenia M. C. do pracowniczego ubezpieczenia społecznego, gdyż zawarta przez nią umowa nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi.

Odwołania od decyzji organu rentowego wnieśli B. B. i M. C..

B. B. podniósł, iż krótki okres świadczenia pracy przez pracownika nie stanowi podstawy dla stwierdzenia pozorności umowy o pracę, bowiem objęcie obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi następuje niezależnie od okresu świadczenia pracy. Płatnik zwrócił uwagę, że nie prowadzi warsztatu samochodowego w ścisłym tego słowa znaczeniu, zaś naprawy i konserwacja, których dokonuje, dotyczą ograniczonego zakresu, takiego jak wymiana kół, płynów eksploatacyjnych, czyszczenie wnętrza i karoserii itp., tj. czynności niewymagających specjalistycznej wiedzy z zakresu mechaniki i naprawy pojazdów samochodowych. Głównym przedmiotem prowadzonej przez niego działalności jest handel, co wymaga wielu czynności biurowych, poczynając od kontaktu z klientem, po zamówienie materiałów. Stąd też racjonalnym było zatrudnienie M. C. właśnie na stanowisku mechanika, który będzie wykonywał również czynności biurowe, aniżeli na stanowisku pracownika biurowego, który miałby również dokonywać czynności z zakresu naprawy i konserwacji pojazdów.

M. C. zaznaczyła, że podniesione przez organ rantowy zarzuty, mające świadczyć o pozorności zawartej przez nią umowy o pracę są bezpodstawne, gdyż w rzeczywistości wykonywane przez nią zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, zaś dotyczący jej problem zdrowotny miał charakter losowy, niezależny od jej woli.

Organ rentowy wniósł o oddalenie każdego z odwołań i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podkreślił, że w okresie wykonywania pracy przez M. C. zarówno B. B. jak i drugi z pracowników – E. A. przebywali na zwolnieniu lekarskim, przez co - wbrew twierdzeniom M. C. - pracodawca nie mógł wprowadzać jej do pracy, jak też nie mogła wykonywać pracy razem z E. A.. Pełnomocnik organu podkreślił również, iż w sprawie brak dowodów na wykonywanie pracy przez M. C.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W związku ze zgłoszeniem przez M. C.roszczenia o zasiłek chorobowy za okres od 13.02.2024r. do 23.02.2024r. w sytuacji krótkiego zatrudnienia od 02.01.2024r. oraz niezdolnością do pracy w powodu choroby od 16.01.2024r. do 10.04.2024r. a także poprzednimi okresami niezdolności do pracy z powodu choroby od 17.01.2023r. do 17.07.2023r. , pobieraniem świadczenia rehabilitacyjnego od 18.07.2023r. do 15.10.2023r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 26.03.2024r. wszczął z urzędu postępowanie w sprawie zasadności zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i podstaw wymiaru składek M. C.z tytułu zatrudnienia u płatnika B. B. od 02.01.2024r.

B. B. od 25.02.2021r. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...). Stałym miejscem prowadzonej działalności gospodarczej, oznaczonej wg PKD jako sprzedaż hurtowa i detaliczna samochodów osobowych i furgonetek jest miejscowość B. gm. W.. W dniu 01.01.2024r. B. B. zawarł zM. C. umowę o pracę na czas nieokreślony od 02.01.2024r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mechanik pojazdów samochodowych za wynagrodzeniem 4.242 zł brutto. Jako miejsce wykonywania pracy określono siedzibę pracodawcy w miejscowości B.. Według pisemnego zakresu czynności, do obowiązków M. C.miało należeć: - telefoniczna obsługa klienta, - obsługa sprzętów biurowych, przyjmowanie i zarządzanie zamówieniami klientów, wykonywanie rozliczeń kosztów obsługi napraw, obsługiwanie poczty elektronicznej, obsługa korespondencji przychodzącej i wychodzącej (także przesyłek kurierskich), - dbanie o właściwy obieg dokumentów i przepływ informacji wewnątrz firmy, - zamawianie materiałów, - udzielanie informacji interesantom, - organizowanie, eksploatacja i utrzymywanie w czystości stanowiska pracy z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska. M. C. podpisała listę obecności za okres od 2 do 5, od 9 do 12 i za dzień 14 stycznia 2024r., w której jako godzinę rozpoczęcia pracy wpisano godz. 8.00 a zakończenia godzinę 16.00, jak też dokumenty potwierdzające odbycie instruktażu stanowiskowego i szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp. W dniu 2 stycznia 2024r. zostało wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające, że wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych M. C. jest zdolna do podjęcia pracy na stanowisku mechanika samochodowego. W pisemnych zeznaniach, złożonych w toku prowadzonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych postępowania wyjaśniającego M. C. podała, iż o ofercie zatrudnienia dowiedziała się poprzez ogłoszenie, do uzgodnienia warunków zatrudnienia doszło podczas przeprowadzonej z pracodawcą rozmowy kwalifikacyjnej. Przed podjęciem zatrudnienia M. C. pracowała jako agent nieruchomości, kwalifikacje do pracy na podjętym stanowisku miała nabyć poprzez praktykę. Na pytanie, czy pracowała sama czy też byli zatrudnieni inni pracownicy M. C.udzieliła odpowiedzi, iż był także zatrudniony pracodawca oraz pracownik o imieniu E..

Składająca zeznania w imieniu płatnika pełnomocnik przedsiębiorcy M. G. stwierdziła, iż kondycja finansowa firmy jest słaba.

W dniu 18.04.2024r. organ rentowy wystosował do ubezpieczonej i płatnika zawiadomienie o zakończeniu postępowania, zaś w dniu 09.05.2024r. wydał zaskarżoną decyzję.

(wydruk z CEiDG k. 18-19 akt sprawy, umowa o pracę, zakres czynności, karta szkolenia wstępnego, orzeczenie lekarskie, wniosek o zbadanie okoliczności związanych z ubezpieczeniem, zawiadomienia o wszczęciu i zakończeniu postępowania, zeznania M. C., zeznania M. G., decyzja - w aktach ZUS).

Przedmiotem działalności gospodarczej, prowadzonej przez B. B. jest import a następnie sprzedaż używanych samochodów, głównie uszkodzonych. Po sprowadzeniu pojazdu, w razie poważniejszych uszkodzeń B. B. zlecał specjalistycznym warsztatom wykonanie napraw, w tym blacharskich. We własnym zakresie B. B. wykonywał prace lakiernicze, sprawdzał stan ogumienia, poziomy płynów eksploatacyjnych, w razie potrzeby wymieniając je bądź uzupełniając, ustawiał światła, czyścił tapicerkę. Warsztat samochodowy B. B. znajduje się tuż przy jego domu mieszkalnym. Do końca 2023 r. B. B. zatrudniał dwóch pracowników, ponieważ jeden z nich deklarował chęć rozwiązania stosunku pracy końcem roku, przedsiębiorca podjął decyzję o zatrudnieniu na jego miejsce innej osoby. W końcu 2023 r. i na początku 2024r. B. B. odsprzedawał przeciętnie w ciągu miesiąca jeden sprowadzony przez siebie samochód. W styczniu 2024r. M. Ł.w związku z zainteresowaniem się ofertą sprzedaży samochodu przez firmę (...) skontaktował się telefonicznie z oferentem. Podczas rozmowy z M. C. M. Ł. umówił się na oględziny pojazdu. W umówionym dniu M. C. podwiozła M. Ł. do siedziby firmy (...), gdzie zainteresowany obejrzał pojazd, wykonując jazdę próbną. Po upływie około półtora tygodnia M. Ł. ponownie umówił się z M. C. w siedzibie firmy (...) celem ponownych oględzin tego samego pojazdu, w trakcie których oprócz M. C.był także obecny właściciel firmy.

M. C. przesłuchana w charakterze strony zeznała, iż po zawarciu umowy o pracę z B. B. zajmowała się dokumentacją firmy, w tym księgową, korespondencją, dotyczącą przerejestrowywania sprowadzanych samochodów, dowożeniem dokumentacji do biura rachunkowego, obsługującego przedsiębiorcę, kontaktami z klientami, udostępnianiem im oferowanych do sprzedaży samochodów. B. B. w złożonych w sprawie zeznaniach podał, iż w okresie kiedy M. C. miała efektywnie wykonywać swoje obowiązki pracownicze zarówno on jak i drugi z pracowników przebywali na zwolnieniach lekarskich. M. C. była obecna w miejscu pracy w godzinach 8.00-16.00; w tym czasie sprzątała przywożone do firmy samochody, sprawdzała stan ogumienia i w razie potrzeby pompowała opony bądź wymieniała koło. M. C.zajmowała się także telefonicznymi rozmowami z klientami, była gotowa do przygotowania faktury w razie dojścia do skutku umowy sprzedaży.

(zeznania M. Ł. z 18.10.2024r. od 00:02:04 do 00:11:51 minuty, zeznania M. C. z 06.12.2024r. od 00:04:58 do 00:21:50 minuty, zeznania B. B. z 24.01.2025r. od 00:03:16 do 00:29:33 minuty).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postępowaniu przed organem rentowym. Odnosząc się do ustaleń, związanych z faktycznym wykonywaniem przez M. C. obowiązków pracowniczych wynikających z zawartej umowy o pracę Sąd miał na względzie, iż strony kwestionujące stanowisko organu rentowego zawarte w zaskarżonej decyzji winny wskazać fakty znajdujące oparcie w materialne dowodowym, z których możliwe byłoby wyprowadzenie wniosków i twierdzeń zgodnych ze stanowiskiem zaprezentowanym w odwołaniu. W tym kontekście podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (ciężar dowodu w znaczeniu procesowym). Z kolei stosownie do art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (ciężar dowodu w znaczeniu materialnym). Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne zeznania złożone przez świadka M. Ł. z których wynika, iż M. C. udostępniła mu do obejrzenia samochód, oferowany do sprzedaży przez firmę płatnika a w innym dniu była obecna podczas kolejnych oględzin pojazdu. Z powyższych zeznań nie wynika jednak, aby M. C. wykonywała zadania wynikające z umowy o pracę w ramach podporządkowania pracowniczego, a tym bardziej, że realizacja tych zadań cechowała się stałością i powtarzalnością. Okazjonalne wykonanie określonej czynności faktycznej na rzecz płatnika mogło mieć swoje źródło zarówno w zawartej przez strony umowie cywilnoprawnej jak też stanowić formę nieodpłatnej przysługi (zwłaszcza mając na względzie związki rodzinne między M. C. a nieobecnym z powodu choroby pracownikiem płatnika E. A.). Co do zeznań, złożonych przez odwołujących się, to w ocenie Sądu nie stanowią one wiarygodnego dowodu potwierdzającego realizowanie przez M. C. w okresie od 02.01.2024r. do 15.01.2024r. obowiązków pracowniczych, wynikających z zawartej umowy o pracę. Skarżący nie przedstawili żadnych dowodów, potwierdzających wykonywanie przez M. C. pracy w dniach, w których swoją obecność w miejscu pracy miała potwierdzać podpisami na liście obecności. W zeznaniach złożonych w charakterze strony M. C.ogólnikowo powołała się na zajmowanie się bliżej niesprecyzowaną dokumentacją firmy, kontaktowanie się z anonimowymi klientami firmy, dowożenie dokumentacji do biura rachunkowego. Oceniając jako niewiarygodne tej treści zeznania odwołującej nie można abstrahować od faktu, iż M. C. miała „opracowywać” dokumentację firmową samodzielnie, bez nadzoru ze strony pracodawcy (przebywającego wówczas na zwolnieniu lekarskim), nie mając doświadczenia zawodowego w pracy na podobnym stanowisku pracy. Z kolei B. B., któremu M. C.miała pod koniec każdego dnia zdawać relację z wykonanej pracy, w rzeczywistości wskazywał na potencjalne zadania, jakie M. C. mogłaby wykonywać w ramach powierzonych jej obowiązków (m.in. wymienienie koła, płynu chłodniczego, posprzątanie pojazdu, wystawienie faktury), nie mając realnej wiedzy o tym, co w rzeczywistości zostało przez nią wykonane. Dodatkowo należy zauważyć, że istnienie listy obecności oraz listy płac w żadnym razie nie przesądza o faktycznym wykonywaniu pracy, gdyż jest to tzw. dokumentacja wewnętrzna, która może być wytworzona w każdym czasie, także na potrzeby upozorowania istnienia stosunku pracy. Zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Żądanie oparte na uprawnieniu musi być wykazane uzasadniającymi je faktami. Tak samo strona zaprzeczająca istnienia takiego uprawnienia obowiązana jest udowodnić, że świadczące o tym fakty zaistniały lub nawet istnieją nadal. Zdaniem Sądu Okręgowego odwołujący nie wykazali swoich racji zgłoszonych w odwołaniach na tyle, aby można je było uznać. W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd doszedł do przekonania, że brak jest podstaw do przyjęcia, że M. C. na podstawie zawartej w dniu 01.01.2024r. umowy o pracę wykonywała czynności pracownicze na rzecz płatnika składek, co miało skutkować objęciem pracownicy obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem chorobowym. Przemawia za tym zarówno brak obiektywnych dowodów potwierdzających świadczenie pracy jak i nieposiadanie doświadczenia zawodowego, predestynującego pracownicę do samodzielnego wykonywania obowiązków pracowniczych już od pierwszego dnia zatrudnienia. W ocenie Sądu zeznania odwołujących się są gołosłowne, niemiarodajne i w świetle tychże zeznań brak jest podstaw do przyjęcia, że w okresie od zawarcia umowy o pracę do przejścia pracownicy na zwolnienie lekarskie między stronami umowy doszło do faktycznego realizowania obowiązków pracowniczych w ramach zawartej umowy o pracę. Sam dokument obejmujący swą treścią umowę o pracę nie ma charakteru przesądzającego, może on co najwyżej tworzyć domniemanie, że doszło do nawiązania stosunku pracy. Ponadto, w przypadku pozorowania powstania stosunku pracy oczywistym jest, że pewne niezbędne dokumenty mające go uprawdopodobnić, takie jak np., zaświadczenie o przeszkoleniu BHP, listy obecności, płac itp., zostaną wytworzone. W ocenie Sądu, postępowanie pracodawcy, niezwłocznie zatrudniającego pracownika na zwolnione stanowisko mimo słabej kondycji finansowej firmy, w świetle zasad, dotyczących postępowania racjonalnego przedsiębiorcy nie znajduje obiektywnego uzasadnienia. Stanowisko, na którym została zatrudniona M. C. zostało jej zaproponowane bez przeprowadzenia postępowania rekrutacyjnego co pozwala na przyjęcie założenia, iż było to stanowisko specjalnie przygotowane dla konkretnej osoby. Ponownie należy w tym miejscu zaakcentować, iż M. C. nie miała doświadczenia zawodowego w branży, związanej z obrotem używanymi samochodami, za takowe nie sposób uznać jedynie posiadania prawa jazdy i podstawowych umiejętności związanych z obsługą samochodu.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołania M. C. i B. B. nie zasługują na uwzględnienie. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11, art. 12 i art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2024.497 t.j. - dalej ustawa systemowa), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne będące pracownikami w okresie od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Stosownie do treści art. 22 § 1 k.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym dotyczy więc wyłącznie pracowników, faktycznie wykonujących zatrudnienie w ramach ważnego stosunku pracy.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność jest wadą oświadczenia woli polegającą na świadomej, a przy tym ujawnionej wobec adresata i przez niego aprobowanej niezgodności pomiędzy treścią złożonego oświadczenia woli, dostępną dla innych uczestników obrotu, a rzeczywistą wolą osoby składającej to oświadczenie. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem, pozorność umowy wzajemnej w rozumieniu art. 83 § 1 k.c. występuje wówczas, gdy strony umowy składając oświadczenia woli nie zamierzają osiągnąć skutków, jakie prawo wiąże z wykonywaniem tej umowy. W odniesieniu do umowy o pracę oświadczenia te zawierają określone w art. 22 § 1 k.p. elementy umowy o pracę, tj. zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy i zobowiązanie pracodawcy do wypłacania wynagrodzenia, natomiast ich pozorność polega na tym, że strony nie zamierzają osiągnąć skutków wynikających z umowy o pracę. Przy ich składaniu obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba figurująca jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 roku, sygn. II UK 321/04 opubl. OSNAP 2006 r., Nr 11-12, poz. 190). W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy wskazał, że „umowę o pracę uważa się za zawartą dla pozoru (art. 83 § 1 k.c.), jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy" (podobnie wyrok SN z dnia 12 maja 2011 roku w sprawie II UK 20/11 LEX nr 885004). Przy czym pozorność umowy o pracę (art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p.) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę (tak SN w wyroku z dnia 5 października 2006 r. sygn. akt I UK 120/06 opubl. OSNP 2007/19-20/294, wyrok SN z dnia 8 lipca 2009 r. sygn. akt I UK 43/09 LEX nr 529772). Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 października 2007 r. sygn. akt II UK 56/07, LEX nr 376433, podleganie ubezpieczeniu wynika z prawdziwego zatrudnienia a nie z samego faktu zawarcia umowy o pracę. Organ rentowy, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego, może zakwestionować złożone dokumenty, jeżeli strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli (por. wyrok SN z dnia 18 stycznia 2010 roku w sprawie II UK 149/09, LEX nr 577848). Zawarcie umowy o pracę dla pozoru nie może bowiem rodzić skutków prawnych i stanowić podstawy do objęcia takiej osoby ubezpieczeniem społecznym pracowników.

O tym, czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, ale rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z przepisu art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia, gdyż w takim przypadku wady oświadczeń woli dotykające umowy o pracę - nawet powodujące jej nieważność - nie wywołują skutków w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych (tak samo wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 czerwca 2009r., sygn. akt I UK 21/09 LEX nr 515699).

Jednocześnie należy zauważyć, że - jak wskazuje się w orzecznictwie - cel zawarcia umowy o pracę w postaci włączenia osoby pracownika do ubezpieczeń społecznych - nie jest sprzeczny z prawem, zasadami współżycia społecznego ani też nie zmierza do obejścia prawa, jeśli na podstawie umowy o pracę są faktycznie wykonywane prawa i obowiązki stron tej umowy.

W ustalonym stanie faktycznym należało uznać, że sporna umowa o pracę jest nieważna, jako że została zawarta dla pozoru, bowiem okoliczności sprawy świadczą o tym, że umowa miała charakter pozorny, a rzeczywistym i jedynym celem działania stron tej umowy było uzyskanie świadczeń z ubezpieczeń społecznych, w szczególności z ubezpieczenia chorobowego. Okoliczność świadczenia pracy w warunkach podporządkowania pracowniczego strony udowadniały w istocie jedynie własnymi zeznaniami, co w tym stanie rzeczy nie mogło stanowić podstawy ustaleń faktycznych. Niezależnie od braku materialnych dowodów na wykonywanie pracy przez M. C. należy ponownie zauważyć, że racjonalny pracodawca zatrudnia pracownika kierując się względami ekonomicznymi i organizacyjnymi, wskazującymi na potrzebę realizacji zadań zakładu pracy dodatkową siłą roboczą. Przy ocenie pozorności umowy o pracę racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 9 lipca 2019 r. III AUa 451/18 LEX nr 2719370). Tymczasem płatnik nie przedstawił obiektywnych przesłanek zatrudnienia pracownika na zwalniane stanowisko pracy w sytuacji, kiedy zarówno obrót przedsiębiorstwa, polegający na sprzedaży przeciętnie jednego samochodu w miesiącu jak i ogólnie słaba kondycja finansowa firmy nie przemawiały za utrzymaniem dotychczasowego poziomu zatrudnienia. Należy podkreślić, że pracodawca zatrudnia pracownika dlatego, że potrzebuje w swoim zakładzie pracy siły roboczej. U źródła każdej umowy o pracę leży przyczyna w postaci uzasadnionej przesłankami ekonomiczno - organizacyjnymi konieczności pozyskania pracownika do wykonywania prac zakreślonych przedmiotem działalności gospodarczej pracodawcy. Pracodawca kieruje się własną potrzebą gospodarczą i przy prawidłowym, ważnym stosunku pracy, wyłącznie ta potrzeba jest sprawczym czynnikiem zatrudnienia. Sąd Najwyższy wielokrotnie stwierdzał, że przy ocenie pozorności umowy o pracę racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy (wyroki Sądu Najwyższego z 2 lutego 2002 r., II UKN 359/99, OSNAPiUS Nr 13, poz. 447, z 17 marca 1997 r., II UKN 568/97, OSNAPiUS z 1999 Nr 5, poz. 18 oraz z 4 lutego 2000 r., II UKN 362/99, OSNAPiUS 2001 Nr 13, poz. 449). Zatrudnienie M. C.nie było w związku z powyższym również ekonomicznie uzasadnione i podyktowane rzeczywistą potrzebą zaangażowania nowego pracownika. Ubezpieczona ani płatnik nie przedstawili dowodów uzasadniających potrzebę zatrudnienia pracownika na podstawie umowy o pracę. Wobec powyższego Sąd Okręgowy przyjął, iż jedynym celem podpisania analizowanej umowy o pracę było objęcie ubezpieczonej obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym w związku z przewidywaną niezdolnością do pracy, wynikającą ze stanu zdrowia. W niniejszym postępowaniu odwołujący nie wykazali faktycznego wykonywania pracy w warunkach podporządkowania. W konsekwencji, brak materialnych dowodów świadczenia pracy, obsadzenie stanowiska pracy bez żadnego ekonomicznego uzasadnienia i faktycznej potrzeby, następnie zgłoszenie do ubezpieczenia M. C.na krótki okres przed przewidywanym zajściem zdarzenia rodzącego obowiązek wypłaty świadczenia z ubezpieczenia chorobowego dowodzi, że umowa miała charakter pozorny i została zawarta jedynie w celu objęcia pracownika ochroną ubezpieczeniową. Nawiązany przez strony stosunek pracy był więc fikcyjny i miał na celu wyłącznie pomoc udzieloną ubezpieczonej celem uzyskania przez nią świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Postępowanie wykazało całkowity brak racjonalnego uzasadnienia gospodarczego do zawarcia i realizowania umowy o pracę, którą żadna ze stron w rzeczywistości nie była zainteresowana. Korzyść z podlegania przez ubezpieczoną ubezpieczeniu społecznemu była jedyną, która miała faktyczne znaczenie.

Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że M. C.w spornym okresie faktycznie nie realizowała elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p., a oświadczenia woli stron zostały złożone dla pozoru. Przepis art. 83 § 1 k.c. stanowi, że nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie dla pozoru. Pozorność polega na tym, że strony nie zamierzają osiągnąć skutków wynikających z umowy o pracę. Przy ich składaniu obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba figurująca jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r. sygn. II UK 321/04).

W niniejszej sprawie brak było podstaw do ustalenia, że M. C.wykonywała pracę zgodnie z zawartą umową w spornym okresie. Wynika to z tych okoliczności, które opisano szczegółowo wyżej, a które wykluczają tezy odwołania o faktycznym wykonywaniu pracy zgodnie z zawartą umową w myśl art. 22 §1 k.p.

Jak już to wczesnej zaznaczono, w niniejszej sprawie nie było żadnych przekonujących i nie budzących wątpliwości dowodów, potwierdzających realizację przez odwołującą wszystkich istotnych elementów stosunku pracy a w sprawie poza omówionymi wyżej zeznaniami stron nie przedstawiono innych materialnych dowodów świadczenia pracy przez M. C. Wobec tego, że sporna umowa o pracę jest czynnością pozorną, nie może ona wywołać skutku w postaci objęcia odwołującej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy systemowej. Oceny tej nie zmienia niesporna w sprawie okoliczność, że odwołująca zgłoszona została do ubezpieczeń społecznych jako pracownik. Zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego nie jest bowiem skuteczne, jeśli dotyczy osoby, która nie może być uznana za podmiot takiego ubezpieczenia, gdyż nie świadczy pracy w ramach stosunku pracy i przez to nie można jej przypisać cech pracownika. W wyroku z dnia 18 maja 2006 r., III UK 32/06, LEX nr 957422 Sąd Najwyższy stwierdził, że do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie może dojść wówczas, gdy zgłoszenie do tego ubezpieczenia dotyczy osoby, która nie jest pracownikiem, a zatem zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego następuje pod pozorem zatrudnienia. Podobne stanowisko zostało zajęte także w wyrokach z dnia 10 lutego 2006 r., I UK 186/05 i z dnia 14 września 2006 r., II UK 2/06 . Do ustalenia, iż doszło do powstania pomiędzy stronami stosunku pracy, nie jest wystarczające spełnienie warunków formalnych zatrudnienia takich, jak zawarcie umowy o pracę, czy zgłoszenie do ubezpieczenia, a konieczne jest ustalenie, że strony miały zamiar wykonywać obowiązki stron stosunku pracy i to czyniły. Jako nieważna umowa zawarta pomiędzy M. C. i B. B. nie może wywoływać skutków prawnych w sferze prawa ubezpieczeń społecznych, w tym również nie może skutkować objęciem M. C. ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi, chorobowym i wypadkowym z tytułu zawarcia przedmiotowej umowy.

Mając na uwadze podniesione wyżej okoliczności, Sąd Okręgowy oddalił odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴§1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego zasądzonych na rzecz organu rentowego orzeczono na podstawie art. 98§1 i 1 ¹ k.p.c. w zw. z §9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.1935 t.j.).