Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

5 października 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Matusiak

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Wawrzyniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 października 2022 roku w Sieradzu

odwołania (...) w P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z 29 grudnia 2021 r. Nr (...)

w sprawie (...)w P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o zwrot emerytury

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję i stwierdza, że (...) w P. nie jest zobowiązany do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od 1.07.2010 r. do 31.10.2017 r. w kwocie 678,08 (sześćset siedemdziesiąt osiem 08/100) złotych wraz z odsetkami za okres od 02.10.2010 r. do 29.12.2021 r. w kwocie 386,03 (trzysta osiemdziesiąt sześć 03/100) złotych – łącznie 1064,11 (jeden tysiąc sześćdziesiąt cztery 11/100) złotych.

2.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na rzecz (...) w P. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn.akt IV U 449/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29.12.2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w oparciu o art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.) stwierdził, że J. Ł. dokonano bezpodstawnie wypłaty za okres 01.10.2010 r. – 30.06.2021 r. emerytury w łącznej kwocie 1.037,08 zł. Jednocześnie Zakład zobowiązał (...) w P. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 01.07.2010 r. do 31.10.2017 r. w kwocie 678,08 zł wraz z odsetkami za okres od 02.01.2010 r. do 29.12.2021 r. w kwocie 386 zł – łącznie 1.064,11 zł. Jednocześnie stwierdzono, że wypłacone świadczenia za okres od 01.11.2017 r. do 30.06.2021 r. w kwocie 359 zł nie podlegają dochodzeniu – wina ZUS. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że obciążenie obowiązkiem zwrotu tych należności jest uzasadnione, gdyż świadczenia zostały wypłacone bezpodstawnie w wyniku błędnie złożonych deklaracji rozliczeniowych. Dokumenty te – ZUS RCA, spowodowały usunięcie składki emerytalnej.

W odwołaniu od powyższej decyzji (...) w P. zarzucił organowi błędne przyjęcie, iż pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez (...) w P. nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, tj. błędnie złożonych, jak też brak podstaw do żądania zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od 1 lipca 2010 r. do 31 października 2017 r. z uwagi na upływ ustawowo określonego czasu uprawniającego organ rentowy do żądania zwrotu ww. świadczenia. Odwołujący podniósł, że organ rentowy obliczają emeryturę ubezpieczonej w 2010 r. ustalił jej wysokość przy uwzględnieniu informacji wykazanych w dokumentacji rozliczeniowej złożonej przez płatnika w 1999 r. i 2000 r., przy czym na dzień złożenia tej dokumentacji dane w niej zawarte były prawidłowe. Nadto odwołujący powołał się na treść art. 84 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podnosząc, iż zgodnie ze stanowiskiem judykatury ograniczenie żądania zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres nie dłuższy niż ostatnie 3 lata ma zastosowanie nie tylko odo osoby, która nienależnie pobrała świadczenie, ale także do płatnika składek, czy do podmiotu, o którym mowa w art. 84 ust. 6 ustawy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. Ł., ur. (...), w dniu 21.07.2010 r. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniosek o emeryturę. Decyzją z dnia 23.09. 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał J. Ł. emeryturę od 01.07.2010 r. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca poprzedzającego miesiąc od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Przy ustaleniu, że kwota składki zewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 2203,83 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 265034,32 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi 241 miesięcy, wysokość emerytury obliczona zgodnie z zasadami, określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła 1108,97 zł. W okresie od 25.10.2017 r. do 03.11.2017 r. płatnik składek – (...)w P. złożył korekty dokumentów ZUS RCA dot. J. Ł., które spowodowały usunięcie składki emerytalnej za okres 12/1999 do 09/2000.

Decyzją z dnia 23.06.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. z urzędu, po otrzymaniu informacji, że płatnik składek (...) w P. złożył korekty dokumentów ZUS RCA za okres od grudnia 1999 r. do września 2000 r., które spowodowały obniżenie składek emerytalnych, a tym samym obniżenie świadczenia, ponownie ustalił wysokość emerytury J. Ł. od 01.07.2021 r.

Uznając, że nadpłata świadczenia powstała z przyczyn zaistniałych po stronie płatnika składek (...)w P. z powodu złożenia korekty dokumentów ZUS RCA, w dniu 29. 12. 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wydał decyzję zobowiązującą płatnika do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 01.07.2010 r. do 31.10.2017 r.

(wniosek, decyzje, informacja dla Wydziału Świadczeń Emerytalno-Rentowych w aktach ZUS).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art. 84 ust. 1, 2, 3 i 6 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2022.1009 t.j. dalej ustawa systemowa ) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach - za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata. (ust.3).

Jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot ( ust.6 ).

W rozpoznawanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia, czy odwołujący jest zobowiązany do zwrotu żądanych świadczeń na podstawie powołanego powyżej uregulowania prawnego, a konkretnie ustępu 6 przepisu art.84 ustawy systemowej. Niezależnie od tego, czy płatnikowi można przypisać winę w nienależytym wykonaniu przekazania organowi rentowemu wymaganych danych, polegającą na niedochowaniu należytej staranności, to obciążeniu odwołującego obowiązkiem zwrotu nienależnie wypłaconych ubezpieczonej świadczeń sprzeciwia się wyrażona w art. art. 84 ust. 3 zasada, która ogranicza obowiązek zwrotu nienależnie wypłaconego, pobranego świadczenia za okres nie dłuższy niż ostatnie 3 lata. Pamiętać przy tym należy, że w tym wypadku chodzi o ostatnie trzy lata pobierania, wypłacania świadczenia, a nie trzy lata wstecz od dnia wydania decyzji. W uchwale z dnia 16 maja 2012 r. Sąd Najwyższy wskazał, że ZUS ma prawo żądać zwrotu nienależnie pobranego świadczenia za 3 ostatnie lata, począwszy od dnia otrzymania ostatniej wypłaty. Żądanie to nie ulega przedawnieniu. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2012 r., II PZ 1/12, LEX nr 1166981). Jak trafnie zauważył odwołujący, ograniczenie żądania zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres nie dłuższy niż ostatnie 3 lata ma zastosowanie nie tylko do osoby, która nienależnie pobrała świadczenie, ale także do płatnika składek. Takie też stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 września 2015 r. III UK 18/15 wskazując, iż z językowego brzmienia art. 84 ust. 3 ustawy systemowej nie wynika jednoznacznie, czy jego adresatem jest wyłącznie pobierający nienależne świadczenie (na co mogłoby wskazywać powiązanie ograniczenia obowiązku zwrotu do ostatnich 12 miesięcy z zachowaniem świadczeniobiorcy), czy też również płatnik lub inny podmiot. Istnieją jednak dostateczne argumenty, aby przyjąć, że przepis ten znajduje zastosowanie do wszystkich podmiotów, których dotyczy obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Wykładnia ta jest powszechnie przyjęta w judykaturze (por. wyrok SA w Łodzi z dnia 28 października 2015 r. III AUa 153/15 i powołane tam orzecznictwo). Powyższa interpretacja art. 84 ust. 3 ustawy systemowej oznacza, że organ rentowy z naruszeniem tego przepisu zobowiązał płatnika składek do zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia za okres od 01.07.2010 r. do 30.10.2017 r. czyli za okres wykraczający poza ostatnie trzy lata począwszy od dnia ostatniej wypłaty nienależnego świadczenia. Z tych też względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił skarżoną decyzję, orzekając jak w wyroku.

Na podstawie art. 98 k.p.c. na rzecz odwołującego zasądzono zwrot kosztów zastępstwa procesowego w wysokości, określonej w § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych 9Dz. U. z 2018 r. poz. 265).