Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Sieradzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2023 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Matusiak

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 grudnia 2023 roku w Sieradzu

odwołania M. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 6.09.2023 r. nr (...)

w sprawie M. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z udziałem zainteresowanego R. W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od M. P. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn.akt IV U 464/23

UZASADNIENIE

Decyzją wydaną w dniu 6 września 2023r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230) oraz art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. stwierdził, że M. P. jako pracownik u płatnika składek R. W. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 15 maja 2023r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż M. P. od dnia 15 maja 2023r. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych przez płatnika składek, prowadzącego działalność pod firmą PPHU (...), zaś tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych było zatrudnienie na podstawie umowy o pracę. Wskazując, iż od dnia 19.06. 2023r. M. P. przebywa na zwolnieniu lekarskim, przy czym niezdolność do pracy związana z ciążą powstała w krótkim okresie czasu od zatrudnienia, ubezpieczona jest siostrą płatnika składek, jej adres zamieszkania jest taki sam jak miejsce świadczenia pracy a po przejściu na zwolnienie lekarskie pracodawca nie zatrudnił w zastępstwie innego pracownika na takim samym stanowisku, organ powziął wątpliwości, czy w tym konkretnym przypadku spełnione zostały realne i formalne warunki do podjęcia zatrudnienia na warunkach stosunku pracy oraz czy miało miejsce rzeczywiste wykonywanie obowiązków o cechach kreujących zobowiązanie pracownicze. Odnosząc się do złożonych w toku postępowania administracyjnego wyjaśnień płatnika oraz ubezpieczonej jak i zawartych w materiale sprawy dokumentów Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, iż zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, w tym do ubezpieczenia chorobowego, dotyczyło zamierzonego krótkotrwałego wykonywania umowy o pracę z wynagrodzeniem, które nawet nie zostało wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczenia pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2022r. poz. 1732 ze zm.), w związku z czym przeciętna wysokość zasiłku chorobowego jest niewspółmierna do wysokości opłaconych składek. W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych doszło wprawdzie do zawarcia umowy o pracę z płatnikiem składek, jednak brak jest jakichkolwiek dowodów, iż praca była faktycznie wykonywana. Organ zwrócił uwagę, iż samo zawarcie umowy o pracę jest niewystarczające do stwierdzenia obowiązku ubezpieczeń danej osoby, gdyż niezbędnym elementem do nawiązania stosunku pracy jest faktyczne świadczenie pracy przez pracownika a brak jakichkolwiek dowodów na wykonywanie tej pracy prowadzi do wniosku, iż ubezpieczona pracy nie wykonywała, co w konsekwencji oznacza, że nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Odwołanie od decyzji organu rentowego złożyła M. P.. Zdaniem odwołującej organ rentowy dokonał oceny łączącego ją z płatnikiem stosunku pracy „na odległość”, bez przeprowadzenia analizy istniejącego zatrudnienia. Pozyskane przez organ informacje są pobieżne i fragmentaryczne, nie uwzględniają specyfiki pracodawcy, formy i zakresu wykonywanej pracy, indywidualnej sytuacji pracownika. M. P. wskazała, iż wykonywanie przez nią pracy we własnym mieszkaniu wynikało zarówno z tego, że pracodawca całymi dniami przebywał w trasie jak i z faktu, że taki sposób pracy wymagał jedynie zalogowania się na konto firmy i pozwalał na jednoczesne opiekowanie się dzieckiem. Zdaniem odwołującej fakt wykonywania przez nią pracy znajduje potwierdzenie choćby w korespondencji mailowej, świadczącej o finalizowaniu i rozliczaniu mów w czasie, kiedy pracodawca przebywał poza firmą. M. P. zwróciła również uwagę na dokument, wystawiony przez firmę PPHU (...) sp. z o.o., świadczący o utrzymywaniu z tą firmą kontaktu w ramach zatrudnienia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o ich oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania. W uzupełnieniu argumentacji, zawartej w zaskarżonej decyzji, pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podniósł, iż załączona do odwołania kopia korespondencji mailowej nie pochodzi od M. P., które nie jest ani adresatem ani autorem maili, zaś z oświadczenia PHU (...) nie wynika, czego dotyczyły opisane w nim kontakty i jakie sprawy M. P. załatwiała jako spedytor.

Płatnik R. W. przyłączył się do odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pismem z dnia 4 sierpnia 2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. zawiadomił R. W. i M. P. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i podstaw wymiaru składek M. P. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek R. W. od 15 maja 2023r.

W dniu 10 sierpnia 2023r. pisemne wyjaśnienia złożyła M. P.. Ubezpieczona podała, iż ofertę zatrudnienia złożył osobiście pracodawca, będący jej bratem. W tym czasie była osobą zarejestrowaną w Powiatowym Urzędzie Pracy; wcześniej pracowała zawodowo w wyuczonym zawodzie logistyka. M. P. zeznała, iż powierzone jej obowiązki pracownicze wykonywała zdalnie w swoim miejscu zamieszkania, podczas wykonywania pracy korzystała z telefonu oraz poczty elektronicznej firmy nie podpisując się własnymi danymi a jej ostatnim dniem pracy był 16.06.2023r., kiedy to rozpoczęła zwolnienie lekarskie.

Przesłuchany w tym samym dniu płatnik składek R. W. podał, iż przedmiotem prowadzonej przez niego działalności jest transport drogowy. Powodem, dla którego zatrudnił w dniu 15 maja 2023r. siostrę M. P. jako spedytora, było posiadanie przez nią wykształcenia wyższego w kierunku logistyka oraz wcześniejsze podejmowanie pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Od czasu, kiedy M. P. rozpoczęła zwolnienie lekarskie, jej dotychczasowe obowiązki przejął osobiście pracodawca.

W dniu 10 sierpnia 2023r. K. W. (1) i B. W., zamieszkali pod tym samym adresem co M. P., złożyli jednobrzmiące oświadczenia, iż M. P. wykonywała pracę zdalną przy ul. (...) w Z..

W kwestionariuszu osobowym, dla osoby ubiegającej się o zatrudnienie M. P., ur. (...), zam. w Z. przy ul. (...) podała, iż ma wykształcenie wyższe – licencjat na kierunku logistyka, była zatrudniona w okresach od 14.04.2016 r. – 28.04.2017 r., 08.05.2017 r. – 30.04.2020 r., 12.10.2020 r. – 01.07.2021r., zna dwa języki obce, posiada biegłą znajomość obsługi komputera oraz znajomość giełd transportowych. W dniu 15 maja 2023r. M. P. była zarejestrowana jako osoba bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy w S..

R. W. w dniu 9 lipca 2018 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w postaci transportu drogowego towarów pod firmą Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe (...), mającą siedzibę w K. (...) gm. B..

W dniu 11 maja 2023r. M. P. uzyskała orzeczenie lekarskie stwierdzające zdolność do podjęcia pracy na stanowisku spedytora w PPHU (...).

W dniu 15 maja 2023r. została zawarta umowa o pracę na czas nieokreślony między R. W., działającym pod firmą PPHU (...) z siedzibą w K. i M. P.. W umowie określono, iż M. P. będzie wykonywała pracę spedytora w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 5.500 zł; jako miejsce wykonywania pracy została wskazana siedziba pracodawcy. W dniu zawarcia umowy M. P. została poddana instruktażowi ogólnemu a w dniu 16 maja 2023r. instruktażowi stanowiskowemu.

Według pisemnego zakresu obowiązków pracownika, M. P. na stanowisku spedytora przydzielono następujące obowiązki: - opracowywanie instrukcji wysyłkowych i materiałów informacyjnych dla klientów, - organizowanie wyładunku towarów lub załadunku ich do samochodów, - sporządzanie umów z klientami, kontrahentami krajowymi i zagranicznymi, uzgadnianie sposobów i miejsc dostarczenia ładunku, - prowadzenie rozliczeń cła, wypełnianie druków celnych, organizowanie odpraw celnych towarów sprowadzanych z zagranicy lub wywożonych z kraju, - sporządzanie i wysyłanie awizo do klientów, - prowadzenie rozliczeń i rachunków ze spedytorami, klientami krajowymi i zagranicznymi, - prowadzenie rozliczeń wysyłki towarów, - prowadzenie korespondencji z klientami, - przepisywanie na komputerze potrzebnych materiałów, umów, pism.

W dniu 15 maja 2023 r. R. W. udzielił M. P. pełnomocnictwa do występowania w swoim imieniu w sprawach, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.

M. P. złożyła podpisy na listach płac PPHU (...) za miesiące maj i czerwiec 2023r. Na liście obecności w pracy M. P., w rubrykach obejmujących dni robocze od poniedziałku do piątku od 15 maja do 16 czerwca 2023r. znajdują się adnotacje od godzinach pracy 8-16, poczynając od dnia 19 czerwca 2023 r. wpisany jest symbol „ch” (choroba pracownika).

Do odwołania M. P. załączyła: kopię oświadczenia, opatrzonego pieczątką PHU (...) sp. z o.o. i nieczytelnym podpisem, informującego iż M. P. od 16 maja do 16 czerwca 2023r. pracując na stanowisku spedytora w PPHU (...) kontaktowała się z autorem oświadczenia w celu ustalenia warunków przewozu (miejsc załadunku i rozładunku, tras przewozu, stawek, terminów płatności) oraz wszelkich niezbędnych formalności i problemów, jakie pojawiały się podczas wykonywania zlecenia; wydruki z poczty elektronicznej z adresu: biuro.wikarafal96@gmail.com, które nie są opatrzone podpisem M. P..

Przesłuchany w charakterze świadka R. W. podał, iż jego firma prowadzi działalność transportową na terenie kraju, użytkując trzy samochody ciężarowe. Sam płatnik wykonywał m.in. zadania, polegające na przewozie towarów. Pozostałe dwa pojazdy były obsługiwane przez zatrudnianych kierowców, którzy często się zmieniali i co do zasady pracowali dość krótko, kończąc pracę po upływie okresu próbnego. R. W. zatrudniał także K. W. (2), do którego obowiązków należało m.in. załatwianie zleceń transportowych i wykonywanie przewozów i który od 2022r. był długotrwale niezdolny do pracy oraz od 2003 r. W. K., do której zadań należało wysyłanie faktur, obsługa korespondencji. Jako przyczynę utworzenia stanowiska spedytora R. W. wskazał niemożność jednoczesnego wykonywania zadań przewozowych oraz załatwiania innych spraw, związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. R. W. zeznał, iż M. P. w okresie zatrudnienia zajmowała się pozyskiwaniem zleceń dla jego firmy transportowej, analizą opłacalności ofert przewozów. W okresie niezdolności do pracy M. P. R. W. zawarł stałe kontrakty na przewozy towarowe, w związku z czym nie miał dalszej potrzeby zatrudniania pracownika na stanowisku spedytora.

Przesłuchana w charakterze strony M. P. zeznała, iż pracę na rzecz R. W. wykonywała zdalnie ze swojego miejsca zamieszkania. Jej zadania polegały na wyszukiwaniu zleceń transportowych, analizie ofert pod kątem opłacalności dla przewoźnika, negocjowaniu umów przewozu. Czynności te miały być realizowane w formie telefonicznej oraz korespondencji e-mail, w tej samej formie M. P. kontaktowała się z pracodawcą.

( zawiadomienie, wyjaśnienia ubezpieczonej i płatnika, umowa o pracę wraz z zakresem obowiązków, oświadczenia K. W. (1) i B. W., kwestionariusz osobowy, orzeczenie lekarskie, karta szkolenia wstępnego, listy obecności w aktach ZUS, korespondencja mailowa k. 9-2, wydruk z CEiDG k. 32-34, zeznania M. P. z 22.11.2023r. od 00:02:32 do 00:17:55 minuty, zeznania R. W. z 15.12.2023r. od 00:01:16 do 00:13:00 minuty)

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony na podstawie okoliczności bezspornych, dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym aktach ZUS, a także w oparciu o dowód z zeznań odwołującej i płatnika. Sąd Okręgowy nie dal wiary ich zeznaniom w tym zakresie, w jakim przedstawiały one stałe realizowanie przez M. P. obowiązków, wynikających z umowy o pracę. Jeżeli chodzi o wydruki z korespondencji mailowej, mające potwierdzać fakt pracy M. P. to należy zaznaczyć, iż jej autorem mogła być każda osoba mająca dostęp do poczty elektronicznej płatnika. Wątpliwości budzi także prezentowany zakres czynności realizowanych przez odwołującą jako spedytora w sytuacji, kiedy w tym czasie jedyną osobą stale wykonującą przewozy towarowe był sam płatnik. Płatnik nie zdołał przy tym racjonalnie wyjaśnić potrzeby zatrudnienia pracownika właśnie od maja 2023 r. i jednocześnie dalszego niezakłóconego działania przedsiębiorstwa w sytuacji, kiedy już w następnym miesiącu odwołująca zaprzestała świadczenia pracy a jej dotychczasowe obowiązki zostały przejęte przez samego przedsiębiorcę. W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego, brak jest podstaw do przyjęcia, że stosunek pracy na podstawie zawartej przez M. P. z R. W. umowy faktycznie był realizowany. Zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Żądanie oparte na uprawnieniu musi być wykazane uzasadniającymi je faktami. Tak samo strona zaprzeczająca istnieniu takiego uprawnienia obowiązana jest udowodnić, że świadczące o tym fakty zaistniały lub nawet istnieją nadal. Zdaniem Sądu Okręgowego odwołująca nie wykazała swoich racji zgłoszonych w odwołaniu na tyle, aby można je było uznać.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11, art. 12 i art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2023.1230 t.j.- dalej ustawa systemowa), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne będące pracownikami w okresie od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Stosownie do treści art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym dotyczy więc wyłącznie pracowników faktycznie wykonujących zatrudnienie w ramach ważnego stosunku pracy. Zgodnie z art. 83 § l k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność jest wadą oświadczenia woli polegającą na świadomej, a przy tym ujawnionej wobec adresata i przez niego aprobowanej niezgodności pomiędzy treścią złożonego oświadczenia woli, dostępną dla innych uczestników obrotu, a rzeczywistą wolą osoby składającej to oświadczenie. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem pozorność umowy wzajemnej w rozumieniu art. 83 § l k.c. występuje wówczas, gdy strony umowy składając oświadczenia woli nie zamierzają osiągnąć skutków, jakie prawo wiąże z wykonywaniem tej umowy. W odniesieniu do umowy o pracę oświadczenia te zawierają określone w art. 22 k.p. elementy umowy o pracę, tj. zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy i zobowiązanie pracodawcy do wypłacania wynagrodzenia, natomiast ich pozorność polega na tym, że strony nie zamierzają osiągnąć skutków wynikających z umowy o pracę. Przy ich składaniu obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba figurująca jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 roku, sygn. II UK 321/04 opubl. OSNAP 2006 r., Nr 11-12, poz. 190). W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy wskazał, że „umowę o pracę uważa się za zawartą dla pozoru (art. 83 § l k.c.), jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy” (podobnie wyrok SN z dnia 12 maja 2011 roku w sprawie II UK 20/11 LEX nr 885004). Przy czym pozorność umowy o pracę (art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p.) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę (tak SN w wyroku z dnia 5 października 2006 r. sygn. akt I UK 120/06 opubl. OSNP 2007/19-20/294, wyrok SN z dnia 8 lipca 2009 r. sygn. akt I UK 43/09 LEX nr 529772). Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 października 2007 r. sygn. akt II UK 56/07, LEX nr 376433, podleganie ubezpieczeniu wynika z prawdziwego zatrudnienia, a nie z samego faktu zawarcia umowy o pracę. Organ rentowy, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego, może zakwestionować złożone dokumenty, jeżeli strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli (por. wyrok SN z dnia 18 stycznia 2010 roku w sprawie II UK 149/09, LEX nr 577848). Zawarcie umowy o pracę dla pozoru nie może bowiem rodzić skutków prawnych i stanowić podstawy do objęcia takiej osoby ubezpieczeniem społecznym pracowników. O tym, czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, ale rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z przepisu art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia, gdyż w takim przypadku wady oświadczeń woli dotykające umowy o pracę - nawet powodujące jej nieważność - nie wywołują skutków w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych (tak samo wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 czerwca 2009r., sygn. akt I UK 21/09 LEX nr 515699). Z powołanego powyżej unormowania wywodzi się zespół cech stosunku pracy, różniących go od innych stosunków prawnych, na podstawie których może być świadczona praca, w szczególności od niektórych stosunków zobowiązań prawa cywilnego. Do cech tych zalicza się m.in. osobiste świadczenie pracy przez pracownika, zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy, a nie do wykonania pracy, co oznacza, że stosunek pracy ma charakter ciągły. Kolejna cecha tego stosunku to zawłaszczanie wyniku pracy przez pracodawcę i wykonywanie pracy w warunkach podporządkowania, to jest pod kierownictwem pracodawcy. Przy tym pracownik nie odpowiada za wynik pracy, ale za samo świadczenie pracy. Podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Stosunek pracy jest bowiem stosunkiem zobowiązaniowym uzewnętrzniającym wolę umawiających się stron. W sytuacji, gdy strony nie pozostają faktycznie związane stosunkiem pracy, nie można mówić o fakcie podlegania pracowniczym ubezpieczeniom społecznym.

W ustalonym stanie faktycznym należało uznać, że sporna umowa o pracę jest nieważna, jako że została zawarta dla pozoru, a sposób wykonywania przez ubezpieczoną obowiązków nie wypełniał cech stosunku pracy. Z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, że M. P. mogła jedynie prowadzić w imieniu płatnika korespondencję mailową, mimo że pisemny zakres obowiązków przewidywał dość szeroki zakres zadań, realizowanych w ramach stosunku pracy. W rzeczywistości nie ma żadnych materialnych dowodów, potwierdzających wykonywanie przez M. P. obowiązków pracowniczych w spornym okresie zatrudnienia. Okoliczność świadczenia pracy w warunkach podporządkowania pracowniczego strony udowadniały jedynie własnymi zeznaniami, co w tym stanie rzeczy nie mogło stanowić podstawy ustaleń faktycznych. Niezależnie od braku materialnych dowodów na wykonywanie pracy przez M. P. należy zauważyć, że racjonalny pracodawca zatrudnia pracownika kierując się względami ekonomicznymi i organizacyjnymi, wskazującymi na potrzebę realizacji zadań zakładu pracy dodatkową siłą roboczą. U źródła każdej umowy o pracę leży przyczyna w postaci uzasadnionej przesłankami ekonomiczno - organizacyjnymi konieczności pozyskania pracownika do wykonywania prac zakreślonych przedmiotem działalności gospodarczej pracodawcy. Pracodawca kieruje się własną potrzebą gospodarczą i przy prawidłowym, ważnym stosunku pracy, wyłącznie ta potrzeba jest sprawczym czynnikiem zatrudnienia. Sąd Najwyższy wielokrotnie stwierdzał, że przy ocenie pozorności umowy o pracę racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2002 r., II UKN 359/99, OSNAPiUS Nr 13, poz. 447, wyrok Sądu Najwyższego z 17 marca 1997 r., II UKN 568/97, OSNAPiUS z 1999 r. Nr 5, poz. 18 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 4 lutego 2000 r., II UKN 362/99, OSNAPiUS 2001 r. Nr 13, poz. 449).

Zdaniem Sądu, po stronie R. W. nie zachodziła potrzeba zatrudnienia i korzystania z pracy M. P. za wynagrodzeniem w sytuacji, kiedy bezpośrednio przed zawarciem umowy o pracę, a także w trakcie nieobecności pracownika płatnik składek wykonywał wszystkie obowiązki przypisane ubezpieczonej osobiście a przy tym skala prowadzonej działalności przewozowej, realizowanej osobiście przez przedsiębiorcę, nie wskazywała na konieczność jej organizowania przez pełnoetatowego pracownika. Według poglądu Sądu Najwyższego wyrażonego w wyroku z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie II UK 314/03 LEX nr 585795, rzeczywisty charakter pracowniczego zatrudnienia osób bliskich pracodawcy wymaga nie tylko stwierdzenia braku formalnych zakazów do ich zatrudniania w ramach stosunku pracy, ale rygorystycznych ustaleń i przekonującej oceny, że zostały spełnione formalne i realne warunki do podjęcia zatrudnienia, a następnie miało miejsce rzeczywiste wykonywanie przez osobę bliską obowiązków o cechach charakteryzujących stosunek pracy wywołujących zobowiązanie pracownicze. Jest to niezbędne dla wyeliminowania z obrotu prawnego zachowań osób bliskich zmierzających do obejścia lub nadużycia prawa do korzystniejszego tytułu i świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Podzielić również należy stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z dnia 19 października 2007 r. w sprawie II UK 56/07 LEX nr 376433, w którym Sąd Najwyższy wskazał, że ,,podleganie ubezpieczeniu społecznemu wynika z prawdziwego zatrudnienia, a nie z samego faktu zawarcia umowy o pracę. Dokument w postaci umowy o pracę nie jest niepodważalnym dowodem na to, że osoby podpisujące go, jako strony umowy, faktycznie złożyły oświadczenia woli o treści zapisanej w dokumencie”.

W niniejszym postępowaniu odwołującej nie udało się wykazać, że strony łączyła umowa o pracę. W ocenie Sądu strony umowy o pracę nie miały zamiaru realizowania konstrukcyjnych cech stosunku pracy dotyczących codziennego, systematycznego wykonywania obowiązków pracowniczych pod nadzorem zwierzchnika (pracodawcy) w ilości gwarantowanej świadczenie tej pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Podkreślenia wymaga także fakt, że nawet okoliczność, iż jakieś czynności są wykonywane przez strony umowy nie oznacza, że nie można ustalić jej pozorności. Zgodnie z przywołanym już wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 5.10.2006 r. (I UK 120/2006, OSNP 2007/19-20/294), pozorność umowy o pracę (art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p.) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. Z kolei zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 13.05.2013 r., (I UK 649/12 LEX nr 1365885) czynności faktyczne podjęte nie w związku z wypełnianiem obowiązków wynikających z treści umowy o pracę, lecz mające na celu jedynie ukazanie na zewnątrz pozornych oświadczeń woli (art. 83 § 1 k.c.), nie są dowodem, że pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca pracę tę przyjmował i wypłacał za nią wynagrodzenie. Taki zaś charakter miały czynności M. P. polegające na prowadzeniu korespondencji mailowej w imieniu płatnika. Płatnik nie przedstawił także racjonalnych motywów zawarcia umowy o pracę na czas nieokreślony w dniu 15 maja 2023r. w sytuacji, kiedy inny pracownik, który miał w zakresie obowiązków także czynności spedytora, w tym samym czasie miał przebywać na długotrwałym zwolnieniu lekarskim. Reasumując należy stwierdzić, że zawarta umowa o pracę jest nieważna jako pozorna. Nawet jednak, jeśli ubezpieczona wykonywała na rzecz płatnika określone czynności należy przyjąć, że nie była to praca w ramach stosunku pracy, gdyż mimo zawarcia umowy o pracę strony nie realizowały cech stosunku pracy. W takim przypadku należałoby przyjąć, czynności te były wykonywane w ramach pomocy, świadczonej przez członka najbliższej rodziny, bądź że strony łączyła umowa cywilnoprawna, a bez znaczenia jest jaka konkretnie to była umowa, skoro zaskarżona decyzja ZUS dotyczyła tylko podlegania ubezpieczeniu z tytułu mowy o pracę.

W sytuacji, w której stronom umowy o pracę przyświeca jedynie intencja włączenia ich do ubezpieczenia społecznego (i uzyskanie świadczeń płynących z tego ubezpieczenia) pod pozorem zatrudnienia bez jego rzeczywistego wykonywania (art. 83 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.), zawarcie umowy o pracę nie może rodzić skutków prawnych i stanowić podstawy do uznania, że osoba, która zawarła taką umowę, podlega ubezpieczeniu społecznemu pracowników. Podobny pogląd zawarty jest w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 roku (III AUa 1355/12, LEX nr 1335669) gdzie podniesiono, iż „o tym, czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy, stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacanie składki, ale faktyczne, rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, wynikających z art. 22 § 1 k.p. W sytuacji, gdy zawarcie umowy o pracę nie wiąże się z rzeczywistym wykonywaniem obowiązków pracowniczych, dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudnienia. Dochodzi bowiem do zgłoszenia do ubezpieczenia osoby, która nie może być uznana za podmiot tego ubezpieczenia, ponieważ nie świadczy pracy i przez to nie można jej przypisać cech zatrudnionego pracownika”. W ocenie Sądu Okręgowego umowa o pracę zawarta między M. P. i R. W. nosi cechy umowy pozornej, zawartej jedynie w celu uzyskania wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego, a przeprowadzone postępowanie dowodowe nie daje podstaw do przyjęcia, iż odwołująca rzeczywiście świadczyła pracę na rzecz płatnika. Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów oraz art.477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie. O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 j.t.).