IV Ua 1/24 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Sieradzu z 2024-08-08
Sygn. akt IV Ua 1/24
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 sierpnia 2024 roku
Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:
Przewodniczący: sędzia Sławomir Górny
Protokolant: Beata Krysiak
po rozpoznaniu na rozprawie 8 sierpnia 2024 roku w Sieradzu
sprawy z odwołania Z. N.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń społecznych(...)Oddział w Ł.
z dnia 17 maja 2016 r. nr (...)
z dnia 8 czerwca 2016 r. nr (...)
z dnia 23 sierpnia 2016 r. nr (...)
o zasiłek chorobowy i zwrot nienależnie pobranego zasiłku chorobowego
na skutek apelacji ubezpieczonego
od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 14.02.2024 roku sygn. akt IV U 145/16
oddala apelację.
Sygn. akt IV Ua 1/24
UZASADNIENIE
Decyzją z 17 maja 2016r. r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych,(...) Oddział w Ł. odmówił Z. N. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 25 kwietnia 2016r. do 08 maja 2016r. Kolejną decyzją z dnia 8 czerwca 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, (...) Oddział w Ł. odmówił Z. N. prawa do wypłaty zasiłku chorobowego za okresy od dnia 13 sierpnia 2009r. do 15 października 2009r., od 15 grudnia 2009r. do 21 grudnia 2009r., od 25 stycznia 2011r. do 11 lipca 201 lr., od 21 listopada 2011r. do 8 maja 2012r., od 14 sierpnia 2012r. do 28 stycznia 2013r., od 3 maja 2013r. do 17 maja 2013r., od 25 czerwca 2013r. do 02 łipca 2013r., od 23 lipca 2013r. do 09 września 2013r., od 16 września 2013r. do 16 marca 2014r., od 28 maja 2014r. do 28 maja 2014r., od 1 października 2014r. do 9 października 2014r., od 26 marca 2015r. do 27 marca 2015r., od 23 listopada 2015r. do 27 listopada 2015r., od 4 grudnia 2015r. do 11 grudnia 2015r. i zobowiązał Pana Z. N. do zwrotu pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 28.182,87 zł. Z kolei decyzją z dnia 23 sierpnia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, (...) Oddział w Ł. odmówił Z. N. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 20 lipca 2016r. do 22 lipca 2016r.
W uzasadnieniach decyzji podano, że mocą decyzji z dnia 9 maja 2016r. nr (...) stwierdzono, żeZ. N. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 2003r. Decyzją z dnia 30 maja 2016r. Nr (...) umorzono postępowanie administracyjne w sprawie o umorzenie należności z tytułu zaległych składek za okres objęty ustawą. Decyzją z dnia 2 sierpnia 2016r. Nr (...) stwierdzono, że odwołujący jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. nie podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 1 stycznia 2003r. Z tego względu ZUS stwierdził, że zasiłki chorobowe we wskazanych okresach odwołującemu nie przysługiwały i orzekł ich zwrot z odsetkami.
Decyzje zostały zaskarżone przez Z. N.odwołaniami, w których domagał się stwierdzenia, że zasiłki chorobowe mu przysługiwały i stwierdzenia, że nie jest zobowiązany do ich zwrotu.
W odpowiedziach na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w Ł. wnosił o ich oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonych decyzjach.
Z uwagi na to, że odwołujący wniósł do Sądu Okręgowego w Sieradzu odwołania od decyzji, którymi stwierdzono, że nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o., podlega natomiast jako osoba prowadząca pozarolnicza działalność gospodarczą będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu ale bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 1 stycznia 2003r. postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2016r. zawieszono postępowanie w sprawie na zasadzie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c., z uwagi na toczącą się sprawę o podleganie ubezpieczeniom społecznym. Zostało ono podjęte postanowieniem z dnia 1 lutego 2024r., a strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska.
Sąd Rejonowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wyrokiem 14 lutego 2024 roku, oddalił odwołania, a wyrok poprzedziły następujące ustalenia i rozważania sądu I instancji:
Przedsiębiorstwo (...) Sp. z.o.o. powstało na podstawie umowy spółki 10 stycznia 1996r., zawartej na czas nieoznaczony przed Notariuszem w G.. Spółce nadano REGON (...), NIP (...) i zarejestrowano w Krajowym Rejestrze Sądowym 14 marca 2002r. Z. N. był jedynym udziałowcem spółki oraz prezesem jej zarządu do marca 2016r. (wykreślenie z KRS 27.02.2917r.). Siedzibą spółki były G., a od 2007r. K. pow. (...). Przedmiotem działalności spółki było świadczenie usług transportowych, spedycyjnych i sprzętowych, a także między innymi: usługi budowlane i remontowe, budowa autostrad, dróg i mostów, obiektów inżynierii wodnej i obiektów ( 7) sportowych, wykonywanie robót podlegających dozorowi górniczemu i technicznemu, handel samochodowy, handel opałem, zbożem, złomem, handel wierzytelnościami (odpis pełny z KRS k. 254 — 255).
Z. N. jest także wspólnikiem (...)s.c , (...)
Przedsiębiorstwo (...) sp. z.o.o. zatrudniało pracowników. Z danych pozyskanych z Kompleksowego Systemu Informatycznego ZUS wynika, że Z. N.był zgłoszony do ubezpieczeń przez płatnika składek (...)Sp. z o.o. jako osoba podlegająca ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia, z kodem (...) jako pracownik w okresie od 1.01.1999r. Z. N. został zgłoszony na koncie ww. spółki do ubezpieczenia zdrowotnego w okresie od 1.01.2003 r. do 30.09.2003 r. z kodem ubezpieczenia „0510" - jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, a w okresie od 1.10.2003 r. do 31.07.2005 r. z kodem ubezpieczenia „ (...)" - jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Decyzją z 22.12.2015r., nr (...), ZUS ustalił, że od 01.0l.2003r. Z. N.nic podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek: (...) SP. Z 0.0. NIP (...) , REGON (...), ponieważ wykluczony jest stosunek pracy pomiędzy jedynym wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością a tą spółką, z uwagi na brak przesłanki podporządkowania wymaganej w przepisie art. 22§ł ustawy Kodeks pracy dla istnienia stosunku pracy. Decyzja uprawomocniła się.
W dniu 6.05.2016r., Z. N. złożył w ZUS zgłoszenie ZUS ZUA, w którym jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zadeklarował podleganie od dnia 1.01.2003r. dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.
Następnie, ustalił sąd pierwszej instancji, decyzją z 9.05.2016r., nr (...), organ rentowy stwierdził podleganie Z. N. ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz ustalił wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe, zdrowotne oraz F.P, jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą w ( 7) okresie od 1.01.2003r. Po wydaniu decyzji z 9.05.2016r., Z. N.nie złożył deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA z naliczonymi składkami na ubezpieczenia z tytułu bycia wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w ( 7) tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, brak też wpłat na FUS.
Pismem z 13 maja 2016r., działając w imieniu płatnika składek — Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. Z. N. wystąpił o zwrot nadpłaty składek, która została ustalona na koncie płatnika.
Pismem z 13 czerwca 2016 roku i kolejnym z 5 sierpnia 2016r., ZUS zawiadomił (...) Sp. z o.o. o dokonaniu zwrotu na rachunek bankowy spółki, nienależnie opłaconych składek na łączną kwotę 65.476,02 zł.
Następnie decyzją z 30 maja 2016r., wydaną na podstawie art. 105§1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. k.p.a. w ( 7) zw. z art. 83 ust. 1 pkt 3 oraz art. 123 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015r., poz. 121), ZUS umorzył postępowanie administracyjne w ( 7) sprawne o umorzenie należności z tytułu zaległych składek za okres objęty ustawą, wszczęte- na wniosek Z. N. z dnia 14.01.2015r., z uwagi na jego bezprzedmiotowość.
Decyzją z 2 sierpnia 2016r., nr (...), wydaną na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 oraz art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 6 pkt 4, art. 11 ust. 2, art. 14 ust. 1, art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015r., poz. 121 ze zm.), ZUS stwierdził, że Z. N. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 1.01.2003r. (decyzja/akta ZUS). Stwierdzono brak wpłat składek na ubezpieczenia społeczne na indywidualnym koncie płatnika składek w ZUS: Z. N. NIP (...) za okres od 1.01.2003 do nadał, brak możliwości ustalenia podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu na indywidualnym koncie płatnika składek.
W dniu 24.02.2022r. przed Sądem Okręgowym w Sieradzu zapadł wyrok oddalający odwołanie Z. N.od zaskarżonych decyzji z dnia 9.05.2016r. Nr (...), z dnia 30.05.2016r. Nr (...) oraz z dnia 2.08.2016r. Nr (...) (Sygn. akt IV U 481/18). Skarżący wniósł apelację od powyższego wyroku. W dniu 14.02.2023r. Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację od powyższego wyroku.
Za okresy od dnia 13 sierpnia 2009r. do 15 października 2009r., od 15 grudnia 2009r. do 21 grudnia 2009r., od 25 stycznia 201 lr. do 11 lipca 201 lr., od 21 listopada 2011r. do 8 maja 2012r., od 14 sierpnia 2012r. do 28 stycznia 2013r., od 3 maja 2013r. do 17 maja 2013r., od 25 czerwca 2013r. do 02 lipca 2013r., od 23 lipca 2013r. do 09 września 2013r., od 16 września 2013r. do 16 marca 2014r., od 28 maja 2014r. do 28 maja 2014r., od 1 października 2014r. do 9 października 2014r., od 26 marca 2015r. do 27 marca 2015r., od 23 listopada 2015r. do 27 listopada 2015r., od 4 grudnia 2015r. do 11 grudnia 2015r. Z. N.pobrał zasiłki chorobowe. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zobowiązał Pana Z. N. do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za okres od 12 grudnia 2012 r. do 28 stycznia 2013r., od 3 maja 2013r. do 17 maja 2013r., od 25 czerwca 2013r. do 02 lipca 2013r., od 23 lipca 2013r. do 09 września 2013r., od 16 września 2013r. do 16 marca 2014r., od 28 maja 2014r. do 28 maja 2014r., od 1 października 2014r. do 9 października 2014r., od 26 marca 2015r. do 27 marca 2015r., od 23 listopada 2015r. do 27 listopada 2015r., od 4 grudnia 2015r. do 11 grudnia 2015r. w kwocie 22.434,73 zł, nadpłaty odsetek z funduszu wypadkowego 1,57 zł oraz odsetek 5.746,57 zł, łącznie 28.182,87 zł.
Sąd pierwszej instancji wskazał, że fakty sprawy były zasadniczo bezsporne. Stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy i aktach ZUS, w tym zwłaszcza na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 24.02.2022r. w sprawie IV U 481/18 — k. 266, k-285-305 oraz wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14.02.2023r. Sygn. akt III AUa 544/22 wraz z uzasadnieniem k-332, k 338-345 — załączone akta o Sygn. akt IV U 481/18, których prawdziwości i wiarygodności strony nie kwestionowały w toku procesu. Sąd podkreślił, że wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 24.02.2022r. w sprawie IV U 481/18 jest prawomocny (apelacja od niego została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Łodzi), a jako taki z mocy art. 365 § 1 k.p.c. wiąże zarówno strony (czyli ubezpieczonego i Oddział ZUS-u w Ł.), jak i sąd, który go wydał, a także inne sądy i organy państwowe. Trafnie stwierdził przy tym Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 listopada 2013 r. (II PK 38/13, Lex nr 1408888) „Z prawomocnością orzeczenia sądowego (zarówno w 7 ujęciu materialnym, jak i formalnym) związana jest powaga rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.). przy czym jest to konstrukcja prawna odmienna — choć ściśle powiązana — z regulacją art. 365 § 1 k.p.c. Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko, co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między ty mi samymi stronami. Moc wiążąca orzeczenia (art. 365 § 1 k.p.c.) może być rozważana tylko wtedy, gdy rozpoznawana jest inna sprawa niż ta, w której wydano poprzednie orzeczenie oraz gdy kwestia rozstrzygnięta innym wyrokiem stanowi zagadnienie występne. Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia sądu charakteryzuje się dwoma aspektami. Pierwszy z nich odnosi się tylko do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia. Zdaniem Sądu Najwyższego ten aspekt występuje, gdy w poprzednim postępowaniu, w którym zapadło prawomocne orzeczenie nie brała udziału choćby jedna ze stron nowego postępowania, a nie jest ona objęta prawomocnością rozszerzoną. Nie można bowiem takiej strony obciążać dalszymi skutkami wynikającymi z prawomocnego orzeczenia. Drugi aspekt mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia jest określony jako walor prawny rozstrzygnięcia (osądzenia) zawartego w treści orzeczenia, jest on ściśle związany z powagą rzeczy osądzonej (art. 366 § 1 k.p.c.) i występuje w nowej sprawie pomiędzy ty mi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny. W nowej sprawie nie może być wówczas zastosowany negatywny (procesowy) skutek powagi rzeczy osądzonej polegający na niedopuszczalności ponownego rozstrzygania tej samej sprawy. Występuje natomiast skutek pozytywny (materialny) rzeczy osądzonej przejawiający się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu (rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami nowy spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniejszym wyroku, a więc w ostatecznym rezultacie procesu uwzględniającym stan rzeczy na datę zamknięcia rozprawy (wyrok SN z dnia 18 czerwca 2009r., II CSK 12/09, Lex nr 515722). Taka jest treść prawomocnego orzeczenia, o którym stanowi art. 365 § 1 k.p.c., a więc treść wyrażonej w nim indywidualnej i konkretnej normy prawnej (por. wyrok SN z dnia 23 czerwca 2009 r., II PK 302/08, Lex nr 513001). A zatem w kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia, nie może być ona już ponownie badana. Związanie orzeczeniem oznacza zatem zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego (por. wyrok SN z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 452/06, OSNC-ZD 2008/1/20 oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów SN z dnia 17 listopada 2008 r., III CZP 72/08, OSNC 2009/2/20; Glosa 2009/3/24, z glosą M. Sieradzkiej). Chociaż powagą rzeczy osądzonej objęta jest w zasadzie jedynie sentencja wyroku, a nie jego uzasadnienie, to jednocześnie w orzecznictwie trafnie zwraca się uwagę, że powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu (tak np. SN w wyrokach z dnia 15 marca 2002 r., II CKN 1415/00, Lex nr 53284 oraz z dnia 29 marca 2006 r., II PK 163/05, OSNP 2007/5-6/71). W szczególności, powagą rzeczy osądzonej mogą być objęte ustalenia faktyczne w takim zakresie, w jakim indywidualizują one sentencję jako rozstrzygnięcie o przedmiocie sporu i w 7 jakim określają one istotę danego stosunku prawnego. Chodzi jednak tylko o elementy 7 uzasadnienia dotyczące rozstrzygnięcia co do istoty sprawy, w których sąd wypowiada się w sposób stanowczy, autorytarny o żądaniu (por. wyroki SN z dnia 21 maja 2004 r., V CK 528/03, Lex nr 188496 oraz z dnia 21 września 2005 r., V CK 139/05, Lex nr 186929). Tak zwanej prekluzji ulega więc tylko ten materiał procesowy, który dotyczy podstawy faktycznej w zakresie hipotezy normy materialnoprawnej zastosowanej przez sąd, natomiast twierdzenia i dowody dotyczące innej podstawy prawnej są dla konkretnej sprawy obojętne (uzasadnienie uchw 7ały SN z dnia 12 marca 2003 r., III CZP 97/02, OSNC 2003/12/160). Inaczej rzecz ujmując, obowiązkiem sądu rozpoznającego kolejną sprawę między tymi samymi stronami jest respektowanie tylko tych okoliczności faktycznych ustalonych w sposób stanowczy we wcześniejszej sprawie, które określały istotę sporu i uzasadniały uwzględnienie zgłoszonego w niej roszczenia.”
Podzielając w pełni ww. stanowisko sąd pierwszej instancji uznał, że skoro wskazanym powyżej prawomocnym wyrokiem z dnia 24.02.2022 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu przesądził, że Z. N.jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 2003r. (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 9.05.2016r.) oraz, że Z. N. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 stycznia 2003r. (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 2.08.2016r.) to tym samym oczywiste jest, że zasiłki chorobowe za wskazane w zaskarżonych decyzjach okresy Z. N. nie przysługują. Mowa jest o zasiłkach chorobowych za okres: od dnia 13 sierpnia 2009r. do 15 października 2009r., od 15 grudnia 2009r. do 21 grudnia 2009r., od 25 stycznia 2011r. do 11 lipca 2011r., od 21 listopada 2011r. do 8 maja 2012r., od 14 sierpnia 2012r. do 28 stycznia 2013r., od 3 maja 2013r. do 17 maja 2013r., od 25 czerwca 2013r. do 02 lipca 2013r., od 23 lipca 2013r. do 09 września 2013r., od 16 września 2013r. do 16 marca 2014r., od 28 maja 2014r. do 28 maja 2014r., od 1 października 2014r. do 9 października 2014t\, od 26 marca 2015r. do 27 marca 2015r„ od 23 listopada 2015r. do 27 listopada 2015r., od 4 grudnia 2015r. do 11 grudnia 2015r., od 25 kwietnia 2016r. do 08 maja 2016r., od 20 lipca 2016r. do 22 lipca 2016r. — nie przysługują one skoro jak ustalono w prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w SieradzuZ. N.od 1 stycznia 2003r. nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Mimo, że w dniu 6.05.2016r., Z. N. złożył w ZUS zgłoszenie ZUS ZUA, w którym jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zadeklarował podleganie od dnia 1.01.2003r. dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu to nie złoży-1 deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA z naliczonymi składkami na ubezpieczenia z tytułu bycia wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, brak też wpłat na FUS. Decyzją z 22.12.2015r., nr (...), ZUS ustalił, że od 01.01.2003r. Z. N.nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek: (...)SP. Z 0.0. NIP (...) , REGON (...), ponieważ wykluczony jest stosunek pracy pomiędzy jedynym wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością a tą spółką, z uwagi na brak przesłanki podporządkowania wymaganej w przepisie art. 22§1 ustawy ( 7) Kodeks Pracy dla istnienia stosunku pracy. Decyzja uprawomocniła się. Z tego też względu zasiłki chorobowe za wskazane okresy nie przysługują Z. N.jako pracownikowi (...)Sp. z o.o. Z uwagi na prawomocne rozstrzygnięcie podlegania ubezpieczeniom społecznym, niepodleganie ubezpieczeniu chorobowemu przez Z. N. stwierdzone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 24 lutego 2022r. niedopuszczalnym było ponowne choćby badanie tej kwestii w niniejszej sprawie. Sąd Rejonowy jest bowiem wyrokiem tym związany, podobnie jak strony procesu. Ma to kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.
Stosownie do art. 84 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t.: Dz. U. z 2023r., poz. 1230 powoływana dalej, jako „ustawa systemowa”) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawda do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawda do ich pobierania; świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w- błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia. Zgodnie z powołanym przepisem, należy odróżnić od siebie świadczenia nienależnie wypłacone przez organ rentowy- od nienależnie pobranych. Obowiązkiem zwrotu objęte są wyłącznie świadczenia nienależnie pobrane. Są to świadczenia wypłacone bez podstawy prawnej z elementami odnoszącymi się do woli (stanu świadomości) lub określonego działania (zaniechania) osoby, która nienależnie świadczenie pobrała. Obowiązek zwrotu obejmuje zatem wyłącznie świadczenia pobrane przy udziale zlej woli pobierającego, tj. jego świadomości do nieprzysługiwania tego świadczenia w całości lub w części od początku jego pobierania lub w następstwie później zaszłych zdarzeń. Dotyczy to zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach dotyczących braku praw ( 7)a do pobierania świadczenia, jak i osoby, która uzyskała świadczenie na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego. Świadomość nienależności świadczenia może mieć źródło w pouczeniu udzielonym przez organ rentowy co do okoliczności powodujących konieczność zwrotu świadczenia bądź też może wynikać z zawinionego działania osoby, która spowodowała wypłatę świadczeń. Judykatura zakreśla szeroko ramy zachowań kwalifikowanych, jako świadome wprowadzenie w błąd organu ubezpieczeń społecznych, jako działania ubezpieczonego polegające na bezpośrednim oświadczeniu nieprawdy, przemilczeniu faktu mającego wpływ na prawo do świadczenia, złożeniu wniosku w sytuacji oczywiście nieuzasadniającej powstania prawa do świadczenia (por. wyrok SN z dnia 14 kwietnia 2000 r., 11 UKN 500/99, OSNP 2001/20/623). Stosownie do art. 6 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Q.t.: Dz. U. z 2023 r., poz. 2780 ze zm.; powoływana dalej, jako „ustawia zasiłkowa”) zasiłek chorobowy ( 7) przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Sąd stwierdził, że skoro z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 24 lutego 2022r. wynika, że Z. N. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 2003r. oraz, że Z. N. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 stycznia 2003r. to tym samym oczywiste jest, że zasiłki chorobowe za okresy wskazane w zaskarżonych decyzjach w tej sprawne Z. N. nie przysługują. Sąd Okręgowy w Sieradzu w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 lutego 2022r. podkreślił, że Z. N.otrzymał od ZUS z tytułu nadpłaty składek kwotę powyżej 65.000zł. oraz, że na pewno w pewnej części kwota ta obejmowała składki na ubezpieczenie chorobowe (co znalazło potwierdzenie w pismach ZUS, że wypłacona na konto spółki nadpłata składek obejmowała także ubezpieczenie chorobowe). Sąd Okręgowy zauważył zatem, że z jednej strony Z. N.żąda zwrotu nadpłaconych składek i wypłaconą nadpłatę, obejmującą także składki na ubezpieczenie chorobowa przyjmuje, z drugiej zaś strony żąda zaliczenia składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, co wzajemnie się wyklucza. Poza tym w piśmie z 14 czerwca 2016r. nie ma mowy o żadnej nocie potrąceniowej, na którą odwołujący wskazywał na rozprawie. Podkreślenia przy tym wymaga, że Z. N. ma świadomość, iż niemożliwe jest objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym jako jedynego wspólnika (...) sp.zo.o. z datą wsteczną, gdyż takiej konstrukcji nie przewiduje ustawa systemowa (art. 14 ust. l). Temu zresztą dał wyraz w piśmie procesowym z 14.11.2018r. W piśmie tym wnioskodawca wskazuje, że „na skutek decyzji (...) został objęty ubezpieczeniem, które nie wiąże się z obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym z datą wsteczną liczoną 15 lat wstecz przed datą zaskarżonej decyzji, płatnik składek nie ma żadnej możliwości, aby być objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej w trybie art. 14 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych od daty złożonego wniosku”. To z kolei wpisuje się także w żądanie odwołującego zasądzenia od ZUS zwrotu całości nadpłaconych składek poczynając od 2003r., czemu dał wyraz w ( 7) tym piśmie jak i w ( r) kolejnym i na wspomnianych powyżej rozprawkach. Poza tym po wydaniu decyzji z 9 maja 2016r., niesporne jest , że Z. N.nie złożył deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA z naliczonymi składkami na ubezpieczenia z tytułu bycia wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, brak jest także wypłat na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, do czego był zobowiązany. Samo zgłoszenie do ubezpieczenia jest niewystarczające. Sąd Okręgowy w Sieradzu w omawianym prawomocnym wyroku wskazał także, że nie do zaakceptowania jest twierdzenie Z. N., że połączył mylnie składki ze spółki cywilnej, ze spółką z.o.o. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia podkreślił, że Z. N. jest doświadczonym przedsiębiorcą, prowadzi działalność w formie dwóch spółek: z.o.o i cywilnej od szeregu lat. Korzystał z zewnętrznej obsługi księgowej. O ile nie można wykluczyć pomyłki w ( 7) uiszczaniu składek na inne konto, to nie znajduje żadnego racjonalnego wytłumaczenia i usprawiedliwienia, że ta rzekoma pomyłka trwała przez 15 lat, a składki naliczało przez ten okres biuro księgowe. Pamiętać należy, że jest istotna różnica dot. ubezpieczenia chorobowego pracownika i ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. To ostatnie w odróżnieniu od pracowniczego ubezpieczenia chorobowego ma charakter dobrowolny.
Sąd Rejonowy w tej sprawie w pełni podzielił stanowisko, że odprowadzanie przez Spółkę z.o.o (...)składek na ubezpieczenia społeczne, chorobowe i wypadkowe, zdrowotne nie było wynikiem pomyłki, lecz przemyślanego działania ze strony Z. N., w postaci przyjęcia formy zatrudnienia siebie jako pracownika (...) sp. z o.o., mimo że był jej jedynym wspólnikiem i prezesem zarządu, co wyklucza pracowniczy stosunek pracy z art. 22 k. p. Natomiast składki z tego tytułu ZUS pobierał, bo tak wskazywał pracow ( 7)niczy kod ubezpieczenia Z. N. (...)w składanych deklaracjach. Z tego faktu, jak i z pozostałych powyżej wskazanych, w ocenie Sądu Rejonowego, nie można w żaden sposób wywodzić zamiaru podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu bycia jedynym wspólnikiem (...) sp. z.o.o. W tym stanie rzeczy, nie było podstaw do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym Z. N.. W tej sytuacji, w ocenie Sądu Rejonowego, nie może budzić jakichkolwiek wątpliwości, iż Z. N. jest zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za wskazany w zaskarżonej decyzji z 8 czerwca 2026r. okres, jak już wskazano, stosownie do art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie jak wyżej wskazano. Nie da się bowiem przyjąć, że Z. N.zgłaszając sam siebie jako pracownika (...) sp. z o.o. do obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego, w sytuacji, gdy był równocześnie jedynym wspólnikiem tej Spółki i prezesem zarządu, co wyklucza pracowniczy stosunek pracy z art. 22 kp., mógł działać nieświadomie. Dlatego też w tym zakresie zeznaniom odwołującego Z. N.Sąd nie dał wiary. Musiał mieć pełną świadomość, że jako jedyny wspólnik Spółki z o.o. zgłasza przez kilkanaście lat sam siebie jako swojego pracownika do ubezpieczenia chorobowego i pobiera z tego tytułu zasiłki chorobowe. Z. N. działał z pełnym rozeznaniem i chęcią uzyskania nienależnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W odniesieniu do przesłanki zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych trzeba stwierdzić, że obowiązek ich zwrotu dotyczy osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań łub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej. Przesłanka „świadomego wprowadzenia w błąd” nawiązuje do winy osoby pobierającej świadczenie, więc świadomym wprowadzeniem w błąd jest umyślne działanie zainteresowanego przyjmujące postać dolus directus lub dolus eventualis. Znane orzecznictwu przykłady świadomego wprowadzenia w błąd organu ubezpieczeń społecznych — inne niż posłużenie się przez osobę pobierającą świadczenie fałszywymi dokumentami — to działania ubezpieczonego polegające na przedłożeniu w organie rentowymi dokumentu mającego istotne znaczenie dla uzyskania świadczenia zawierającego nieprawdziwe informacje (por. wyrok SN z dnia 5 kwietnia 2001 r., II UKN 309/00, OSNP 2003/2/44), podaniu we wniosku o emeryturę nieprawdziwej informacji, że wnioskodawca nie pobiera innych świadczeń (por. wyroki SN: z dnia 8 stycznia 1999 r., II UKN 406/98, OSNAPiUS 2000/5/196 i z dnia 29 lipca 1998 r., II UKN 147/98, OSNAPiUS 1999/14/471), posłużeniu się oświadczeniami świadków ze świadomością, że nie są prawdziwe (wyrok SN z dnia 14 kwietnia 2000 r., II UKN 500/99, OSNAPiUS 2001/20/623), a także złożeniu wniosku przez osobę niebędącą pracownikiem o wcześniejszą emeryturę przysługującą tylko pracownikom (por. wyrok SN z dnia 20 maja 1997 r., II UKN 128/97, OSNAPiUS 1998/6192). W rozpoznawanej sprawie Z. N.jako jedyny wspólnik (...) Sp. z o.o. składał deklaracje, w których zgłaszał Z. N. wskazując pracowniczy kod ubezpieczenia (...). Tym samym przedkładał w ( t) organie dokumenty zawierające nieprawdziwe informacje o wykonywaniu przezeń obowiązków na podstawie umowy o pracę, co nie miało miejsca. Skoro przemilczając tę kwestię składał wnioski o wypłatę zasiłku chorobowego wprowadzał w ten sposób Zakład w błąd. W ocenie Sądu nie da się przy tym nawet twierdzić, iż można w takich okolicznościach podawać nieprawdziwe informacje w sposób niecelowy.
Reasumując, Sąd Rejonowy ustalił, że Z. N. pobierał zasiłek chorobowy mając świadomość, iż nie przysługuje mu on, gdyż jest jedynym wspólnikiem i prezesem zarządu spółki (...), co wyklucza zatrudnienie siebie samego na podstawie umowy o pracę w tej spółce. W konsekwencji wpłacone świadczenia na mocy wyżej powołanych przepisów podlegają zwrotowi w całości, jako świadczenia nienależnie pobrane. Zgodnie z art. 84 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach - za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata. Z kolei art. 84 ust. 7a ustawy systemowej stanowi, że w przypadku osoby, która nienależnie pobrała świadczenie, decyzji, o której mowa w ust. 7, nie wydaje się później niż w- terminie 5 lat od ostatniego dnia okresu, za który pobrano nienależne świadczenie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w decyzji z dnia 8 czerwicą 2016 r. zobowiązujeZ. N. do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za okres od 12 grudnia 2012 r. do 28 stycznia 2013r., od 3 maja 2013r. do 17 maja 2013r., od 25 czerwca 2013r. do 02 lipca 2013r., od 23 lipca 2013r. do 09 września 2013r., od 16 września 2013r. do 16 marca 2014r., ód 28 maja 2014r. do 28 maja 2014r., od 1 października 2014r. do 9 października 2014r., od 26 marca 2015r. do 27 marca 2015r., od 23 listopada 2015r. do 27 listopada 2015r., od 4 grudnia 2015r. do 11 grudnia 2015r. w kwocie 22.434,73 zł, nadpłaty odsetek z funduszu wypadkowego 1,57 zł oraz odsetek 5.746,57 zł, łącznie 28.182,87 zł, zatem zgodnie z regułami określonymi w art. 84 ustawy systemowej. W tym więc zakresie odwołania oddalono. Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ( 14) § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
Z wyrokiem Sądu Rejonowego w całości nie zgodził się skarżący i wywiódł apelację, w której zarzucił, że orzeczenie zostało wydane z naruszeniem przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj., art. 233 k.p.c. przez niedokonanie w sposób wszechstronny oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i tym samym wyrażające się błędną oceną ustalonego w sprawie stanu faktycznego poprzez przyjęcie, że Z. N.działał z pełnym rozeznaniem i chęcią uzyskania nienależnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, podczas gdy skarżący dowiedział się o nienależności świadczenia z dniem wydania wyroku przez Sąd Okręgowy w Sieradzu z dnia 24.02.2022 roku, a sam fakt tego, że był jednocześnie wspólnikiem jednoosobowej sp. z o.o. oraz jej pracownikiem nie jest jednoznaczny z wiedzą Z. N. o nienależności świadczeń, czego konsekwencją był błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia i mający wpływ na jego treść, a polegający na uznaniu, że Z. N. świadomie wprowadził w błąd organ wypłacający świadczenie i przedkładał dokumenty zawierające nieprawdziwe informacje o wykonywaniu przez niego obowiązków na podstawie umowy o pracę, co nie miało miejsca, w sytuacji, gdy w zebranym materiale dowodowym brak jest jakichkolwiek dowodów na fakt świadomości działania Z. N. w sposób opisany.
Dodatkowo, apelujący zarzucił sądowi pierwszej instancji naruszenie prawa materialnego, a mianowicie: art. 84 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez przyjęcie, że Z. N. podlega obowiązkowi zwrotu świadczeń nienależnie pobranych, podczas gdy obowiązek zwrotu obejmuje wyłącznie świadczenia pobrane przy udziale złej woli pobierającego.
Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uchylenie zaskarżonej decyzji w całości; zasądzenie od organu rentowego na rzecz skarżącego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, za obie instancje według norm przepisanych.
W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że decyzją z dnia 17 maja 2016r. r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, (...) Oddział w Ł. odmówił Z. N. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 25 kwietnia 2016r. do 08 maja 2016r. Kolejną decyzją z dnia 8 czerwca 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, (...) Oddział w Ł. odmówił Z. N. prawa do wypłaty zasiłku chorobowego za okresy od dnia 13 sierpnia 2009r. do 15 października 2009r., od 15 grudnia 2009r. do 21 grudnia 2009r., od 25 stycznia 2011r. do 11 łipca 2011r., od 21 listopada 2011r. do 8 maja 2012r., od 14 sierpnia 2012r. do 28 stycznia 2013r., od 3 maja 2013r. do 17 maja 2013r., od 25 czerwca 2013r. do 02 łipca 2013r., od 23 łipca 2013r. do 09 września 2013r., od 16 września 2013r. do 16 marca 2014r., od 28 maja 2014r. do 28 maja 2014r., od 1 października 2014r. do 9 października 2014r., od 26 marca 2015r. do 27 marca 2015r., od 23 listopada 2015r. do 27 listopada 2015r., od 4 grudnia 2015r. do 11 grudnia 2015r. i zobowiązał Z. N. do zwrotu pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 28.182,87 zł. Z kolei decyzją z dnia 23 sierpnia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, (...) Oddział w Ł. odmówił Z. N.prawa do zasiłku chorobowego za okres od 20 lipca 2016r. do 22 lipca 2016r. Decyzją z dnia 30 maja 2016r. Nr (...) umorzono postępowanie administracyjne w sprawie o umorzenie należności z tytułu zaległych składek za okres objęty ustawą. Decyzją z dnia 2 sierpnia 2016r. Nr (...) stwierdzono, że odwołujący jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. nie podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 1 stycznia 2003r. Z tego względu ZUS stwierdził, że zasiłki chorobowe we wskazanych okresach odwołującemu nie przysługiwały i orzekł ich zwrot z odsetkami. Decyzje zostały zaskarżone przez Z. N. odwołaniami, w których domagał się stwierdzenia, że zasiłki chorobowe mu przysługiwały i stwierdzenia, że nie jest zobowiązany do ich zwrotu. W odpowiedziach na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w Ł. wnosił o ich oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonych decyzjach. Wskutek rozpoznania odwołania Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 14 lutego 2024 roku wydanym w sprawie o sygn. akt IV U 145/16 oddalił odwołania. Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu nie sposób się zgodzić. Wadliwość rozstrzygnięcia Sądu I instancji wynika z błędnych ocen prawnych oraz błędnej oceny dowodów, która doprowadziła do ustaleń sprzecznych z zebranym materiałem, a w rezultacie do nieuprawnionych wniosków merytorycznych. W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd błędnie przyjął, że Z. N. działał z pełnym rozeznaniem i chęcią uzyskania nienależnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Takie twierdzenia nie mają oparcia w materiale dowodowym zgromadzonym w niniejszej sprawie. Samo wskazanie, że Z. N.był jednocześnie wspólnikiem jednoosobowej sp. z o.o. oraz jej pracownikiem nie jest jednoznaczne z tym, że skarżący zdawał sobie sprawę z nienależności świadczeń i działał celowo. Z materiału dowodowego zgormadzonego w sprawie wynika, że skarżący dowiedział się o nienależności świadczenia z dniem wydania wyroku przez Sąd Okręgowy w Sieradzu z dnia 24.02.2022 roku. A jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25 października 2023 r., III USK 328/22 „istotną cechą nienależnie pobranego świadczenia jest świadomość osoby pobierającej świadczenie co do nieprzysługiwania jej prawa do tego świadczenia w całości lub w części od początku jego pobierania albo w następstwie mających miejsce później zdarzeń. Elementem decydującym o zakwalifikowaniu świadczenia jako nienależnie pobranego jest na gruncie ubezpieczeń społecznych świadomość osoby pobierającej świadczenie co do braku prawa do tego świadczenia. Kryterium istnienia świadomości wynika bądź z pouczenia dokonanego przez organ rentowy, bądź z niektórych zachowań samego ubezpieczonego takich jak: składanie fałszywych zeznań, posługiwanie się fałszywymi dokumentami, inne przypadki świadomego wprowadzania organu rentowego w błąd." Zupełnie dowolne, bez oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym, jest zatem twierdzenie, że Z. N. świadomie wprowadził w błąd organ, podczas gdy był on przekonany o przysługującym mu prawie do tych świadczeń w momencie ich pobierania. Zasadnym wydaje się w tym miejscu przywołanie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2023 r., I USKP 34/23, w którym Sąd ustalił, że „W każdym przypadku, w którym przyjmuje się, że świadczenie ubezpieczeniowe zostało nienależnie pobrane w rozumieniu art. 84 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i w związku z tym podlega zwrotowi na podstawie art. 84 ust. 1 tej ustawy, taka konkluzja musi zostać poprzedzona dokonaniem wyczerpujących ustaleń faktycznych dotyczących stanu świadomości osoby pobierającej świadczenie, przy czym oceny, czy świadczenie zostało nienależnie pobrane, należy dokonywać w odniesieniu do chwili wypłaty tego świadczenia, a nie z perspektywy okoliczności, które wystąpiły po zakończeniu jego wypłacania przez organ rentowy." Skarżący nie zgadza się także z ustaleniem Sądu, jakoby Z. N. miał przedkładać dokumenty zawierające nieprawdziwe informacje o wykonywaniu przez niego obowiązków na podstawie umowy o pracę. Twierdzenie to nie znajduje poparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Konkludując, zaprezentowane wadliwości rozstrzygnięcia Sądu I instancji wynikające z błędnych ocen prawnych oraz błędnej oceny dowodów, doprowadziły do ustaleń sprzecznych z zebranym materiałem, tj. uznania, że Z. N. działał z chęcią uzyskania nienależnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w sytuacji gdy skarżący nie dział z premedytacją, ani pełnym rozeznaniem.
Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji w całości.
Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja nie może odnieść zamierzonego skutku bowiem sąd pierwszej instancji wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz treści powołanych przepisów prawnych. Zawarte w apelacji argumenty procesowe i natury prawnomaterialnej są jedynie polemicznym, subiektywnym stanowiskiem w sprawie, niemającym odniesienia do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego i zastosowanych przepisów prawa. Odnosząc się do apelacji należy zauważyć, że formułuje ona zarzuty naruszenia prawa procesowego, a ewentualne podzielenie tych zarzutów miałoby bezpośredni wpływ na prawidłowość dokonanych przez sąd I instancji ustaleń faktycznych. I tak, należy podkreślić, że sąd przeprowadził prawidłowo ukierunkowane postępowanie dowodowe, a zebrany materiał rozważył i ocenił w granicach uprawnienia, jakie daje mu przepis art. 233 § 1 k.p.c., jednocześnie granic tych nie przekraczając. Co ważne w sprawie, wywód przeprowadzony przez sąd pierwszej instancji co do tego, jakie znaczenie nadać zaprezentowanym przez strony dowodom przydatnym do oceny faktycznej i prawnej żądania i jakie z tych dowodów wyprowadzić wnioski, jest co prawda lakoniczny i oszczędny, ale za to jest logiczny, wyważony i zwięzły, przeto nie poddaje się krytyce (art. 327 1§ 2 k.p.c.). Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c., Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Zaś, do naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby apelujący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, to jest, regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 16 grudnia 2005 roku w sprawie III CK 314/05). Zdaniem Sądu Okręgowego, nie można zarzucić sądowi pierwszej instancji naruszenia powyższych reguł. Co istotne w sprawie, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 15 grudnia 2005 r., I ACa 513/05, LEX nr 186115). W odniesieniu do powyższego, w ocenie sądu odwoławczego, ubezpieczony nie zdołał wykazać, aby sąd I instancji naruszył przepis art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dokonanie istotnych ustaleń w sposób sprzeczny z treścią zebranego materiału dowodowego. Przy czym, na potrzeby rozstrzygnięcia, Sąd Rejonowy wystarczająco wyjaśnił dlaczego nie uwzględnił wszystkich zaoferowanych przez strony dowodów. Powyższe wynika z dopuszczalnej oceny całości materiału dowodowego i to oceny w granicach uprawnienia, jakie daje sądowi przepis art. 233 § 1 k.p.c. Ostatecznie, zdaniem Sądu Okręgowego, wbrew zarzutom apelacji, w granicach zaskarżenia, ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy są prawidłowe, przede wszystkim wystarczające, a wyprowadzone z nich wnioski nie budzą zastrzeżeń. W konsekwencji, ustalenia te sąd odwoławczy podziela i przyjmuje za własne, zatem nie powiela (podobnie Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 20 stycznia 2010 r., II PK 178/09, LEX nr 577829; 14 maja 2010 r., II CSK 545/09, LEX nr 602684; 27 kwietnia 2010 r., II PK 312/09, LEX nr 602700; 8 października 1998 r., II CKN 923/97, OSNC 1999 Nr 3, poz. 60). Należy również zaakcentować, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w graniach apelacji, w graniach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (art. 378 § 1 k.p.c.). Stosując zasady przyjętego modelu apelacji pełnej cum benefitio novorum, obowiązkiem sądu odwoławczego nie jest rozpoznanie samej apelacji lecz ponowne merytoryczne rozpoznanie sprawy w granicach zaskarżenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 lutego 2017 r., I ACa 1268/16, LEX nr 2289452). Jednakże, zarówno judykatura, jak i doktryna zgodnie uznaje, że z ustanowionego w art. 378 § 1 k.p.c. obowiązku rozpoznania sprawy w granicach apelacji nie wynika konieczność osobnego omówienia przez sąd w uzasadnieniu wyroku każdego podniesionego argumentu. Za wystarczające należy uznać odniesienie się do sformułowanych w apelacji zarzutów i wniosków w sposób wskazujący na to, że zostały one przez sąd drugiej instancji w całości rozważone przed wydaniem orzeczenia (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 sierpnia 2018 r., III UK 119/17, LEX nr 2542602; z dnia 4 września 2014 r., I PK 25/14, OSNP 2016 nr 1, poz. 6). Orzecznictwo Sądu Najwyższego stoi na stanowisku, iż sąd rozpoznający apelację powinien się odnieść tylko do wszystkich tych zdarzeń i zarzutów zgłoszonych w postępowaniu apelacyjnym, które mogłyby spowodować skutki materialnoprawne (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2012 r., II CSK 314/11, LEX nr 1130158). Z powyższego wynika, iż sąd drugiej instancji nie musi kazuistycznie odnosić się do każdego z zarzutów apelacji lecz wystarczającym jest zbiorcze odniesienie się do najważniejszych ich motywów. W ocenie sądu odwoławczego, nie miało również miejsca przekroczenie zasady swobodnej oceny materiału dowodowego polegające na jego wybiórczej ocenie oraz pominięcie dowodów potwierdzających stanowisko pozwanych, co miało doprowadzić do wyprowadzenia przez sąd I instancji błędnych wniosków i ustaleń faktycznych.
W kontekście powyższego, zarzuty w postaci dowolnej oceny materiału dowodowego, dokonanej niezgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, w rezultacie wyrażające się błędną oceną ustalonego w sprawie stanu faktycznego poprzez przyjęcie, że Z. N. działał z pełnym rozeznaniem i chęcią uzyskania nienależnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, podczas gdy skarżący dowiedział się o nienależności świadczenia z dniem wydania wyroku przez Sąd Okręgowy w Sieradzu z dnia 24.02.2022 roku, a sam fakt tego, że był jednocześnie wspólnikiem jednoosobowej sp. z o.o. oraz jej pracownikiem nie jest jednoznaczny z wiedzą Z. N. o nienależności świadczeń, czego konsekwencją był błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia i mający wpływ na jego treść, a polegający na uznaniu, że Z. N.świadomie wprowadził w błąd organ wypłacający świadczenie i przedkładał dokumenty zawierające nieprawdziwe informacje o wykonywaniu przez niego obowiązków na podstawie umowy o pracę, co nie miało miejsca, w sytuacji, gdy w zebranym materiale dowodowym brak jest jakichkolwiek dowodów na fakt świadomości działania Z. N.w sposób opisany, są całkowicie są chybione. Sąd pierwszej instancji wystarczająco zebrał i poprawnie rozważył wszystkie dowody oraz ocenił je w sposób nienaruszający swobodnej oceny dowodów, uwzględniając w ramach tejże oceny zasady logiki i doświadczenia życiowego. Wobec tego, nie sposób jest podważać adekwatności dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń do treści przeprowadzonych dowodów. Na uwagę zasługują prawidłowe i chronologicznie ustalenia sądu pierwszej instancji. Przedsiębiorstwo (...) Sp. z.o.o. powstało na podstawie umowy spółki 10 stycznia 1996r., zawartej na czas nieoznaczony przed Notariuszem w G.. Spółce nadano REGON (...), NIP (...) i zarejestrowano w Krajowym Rejestrze Sądowym 14 marca 2002r. Z. N.był jedynym udziałowcem spółki oraz prezesem jej zarządu do marca 2016r. (wykreślenie z KRS 27.02.2917r.). Siedzibą spółki były G., a od 2007r. K. pow. (...). Przedmiotem działalności spółki było świadczenie usług transportowych, spedycyjnych i sprzętowych, a także między innymi: usługi budowlane i remontowe, budowa autostrad, dróg i mostów, obiektów inżynierii wodnej i obiektów ( 7) sportowych, wykonywanie robót podlegających dozorowi górniczemu i technicznemu, handel samochodowy, handel opałem, zbożem, złomem, handel wierzytelnościami. Co istotne, Z. N.jest także wspólnikiem (...) s. c. (...). Przedsiębiorstwo (...) sp. z.o.o. zatrudniało pracowników. Z danych pozyskanych z Kompleksowego Systemu Informatycznego ZUS wynika, że Zenon Nawrocki był zgłoszony do ubezpieczeń przez płatnika składek (...) Sp. z o.o. jako osoba podlegająca ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia, z kodem (...) jako pracownik w okresie od 1.01.1999r. Z. N.został zgłoszony na koncie ww. spółki do ubezpieczenia zdrowotnego w okresie od 1.01.2003 r. do 30.09.2003 r. z kodem ubezpieczenia „(...)" - jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, a w okresie od 1.10.2003 r. do 31.07.2005 r. z kodem ubezpieczenia „ (...)" - jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Dalej, decyzją z 22.12.2015r., nr (...), ZUS ustalił, że od 01.0l.2003r. Z. N. nic podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek: (...) SP. Z 0.0. NIP (...) , REGON (...), ponieważ wykluczony jest stosunek pracy pomiędzy jedynym wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością a tą spółką, z uwagi na brak przesłanki podporządkowania wymaganej w przepisie art. 22§ł ustawy Kodeks pracy dla istnienia stosunku pracy. Decyzja uprawomocniła się. W dniu 6.05.2016r., Z. N. złożył w ZUS zgłoszenie ZUS ZUA, w którym jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zadeklarował podleganie od dnia 1.01.2003r. dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Decyzją z 9.05.2016r., nr 22/16, organ rentowy stwierdził podleganie Z. N.ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz ustalił wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe, zdrowotne oraz F.P, jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą w ( 7) okresie od 1.01.2003r. Po wydaniu decyzji z 9.05.2016r., Z. N. nie złożył deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA z naliczonymi składkami na ubezpieczenia z tytułu bycia wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w ( 7) tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, brak też wpłat na FUS. Pismem z 13 maja 2016r., działając w imieniu płatnika składek — Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. Z. N. wystąpił o zwrot nadpłaty składek, która została ustalona na koncie płatnika. Pismem z 13 czerwca 2016 roku i kolejnym z 5 sierpnia 2016r., ZUS zawiadomił (...) Sp. z o.o. o dokonaniu zwrotu na rachunek bankowy spółki, nienależnie opłaconych składek na łączną kwotę 65.476,02 zł. Następnie decyzją z 30 maja 2016r., wydaną na podstawie art. 105§1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. k.p.a. w ( 7) zw. z art. 83 ust. 1 pkt 3 oraz art. 123 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015r., poz. 121), ZUS umorzył postępowanie administracyjne w ( 7) sprawne o umorzenie należności z tytułu zaległych składek za okres objęty ustawą, wszczęte- na wniosek Z. N. z dnia 14.01.2015r., z uwagi na jego bezprzedmiotowość. Decyzją z 2 sierpnia 2016r., nr (...), wydaną na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 oraz art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 6 pkt 4, art. 11 ust. 2, art. 14 ust. 1, art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015r., poz. 121 ze zm.), ZUS stwierdził, że Z. N. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 1.01.2003r. (decyzja/akta ZUS). Stwierdzono brak wpłat składek na ubezpieczenia społeczne na indywidualnym koncie płatnika składek w ZUS: Z. N. NIP (...) za okres od 1.01.2003 do nadał, brak możliwości ustalenia podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu na indywidualnym koncie płatnika składek. 24.02.2022r. przed Sądem Okręgowym w Sieradzu zapadł wyrok oddalający odwołanie Z. N. od zaskarżonych decyzji z dnia 9.05.2016r. Nr (...), z dnia 30.05.2016r. Nr (...)oraz z dnia 2.08.2016r. Nr (...) (Sygn. akt IV U 481/18). Skarżący wniósł apelację od powyższego wyroku. W dniu 14.02.2023r. Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację od powyższego wyroku. Za okresy od dnia 13 sierpnia 2009r. do 15 października 2009r., od 15 grudnia 2009r. do 21 grudnia 2009r., od 25 stycznia 201 lr. do 11 lipca 201 lr., od 21 listopada 2011r. do 8 maja 2012r., od 14 sierpnia 2012r. do 28 stycznia 2013r., od 3 maja 2013r. do 17 maja 2013r., od 25 czerwca 2013r. do 02 lipca 2013r., od 23 lipca 2013r. do 09 września 2013r., od 16 września 2013r. do 16 marca 2014r., od 28 maja 2014r. do 28 maja 2014r., od 1 października 2014r. do 9 października 2014r., od 26 marca 2015r. do 27 marca 2015r., od 23 listopada 2015r. do 27 listopada 2015r., od 4 grudnia 2015r. do 11 grudnia 2015r. Z. N.pobrał zasiłki chorobowe. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zobowiązał PanaZ. N.do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za okres od 12 grudnia 2012 r. do 28 stycznia 2013r., od 3 maja 2013r. do 17 maja 2013r., od 25 czerwca 2013r. do 02 lipca 2013r., od 23 lipca 2013r. do 09 września 2013r., od 16 września 2013r. do 16 marca 2014r., od 28 maja 2014r. do 28 maja 2014r., od 1 października 2014r. do 9 października 2014r., od 26 marca 2015r. do 27 marca 2015r., od 23 listopada 2015r. do 27 listopada 2015r., od 4 grudnia 2015r. do 11 grudnia 2015r. w kwocie 22.434,73 zł, nadpłaty odsetek z funduszu wypadkowego 1,57 zł oraz odsetek 5.746,57 zł, łącznie 28.182,87 zł. Nie ma wątpliwości, że wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 24.02.2022r. w sprawie IV U 481/18 — k. 266, k-285-305 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14.02.2023r. Sygn. akt III AUa 544/22 wraz z uzasadnieniem k-332, k 338-345 — załączone akta o Sygn. akt IV U 481/18, których prawdziwości i wiarygodności strony nie kwestionowały w toku procesu, to podstawowy i miarodajny materiał dowodowy. Wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 24.02.2022r. w sprawie IV U 481/18 jest prawomocny (apelacja od niego została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Łodzi), a jako taki z mocy art. 365 § 1 k.p.c. wiąże zarówno strony (czyli ubezpieczonego i Oddział ZUS-u w Ł.), jak i sąd, który go wydał, a także inne sądy i organy państwowe.
Sąd Okręgowy w pełni podziela wywody prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie znajdując żadnych podstaw do jego zmiany bądź uchylenia, a to z uwagi na naruszenie prawa materialnego w postaci art. art. 84 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez przyjęcie, że Z. N.podlega obowiązkowi zwrotu świadczeń nienależnie pobranych, podczas gdy obowiązek zwrotu obejmuje wyłącznie świadczenia pobrane przy udziale złej woli pobierającego. Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał, że skoro prawomocnym wyrokiem z dnia 24.02.2022 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu przesądził, że Z. N.jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 2003r. (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 9.05.2016r.) oraz, że Z. N.jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 stycznia 2003r. (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 2.08.2016r.) to tym samym oczywiste jest, że zasiłki chorobowe za wskazane w zaskarżonych decyzjach okresy Z. N.nie przysługują. Są to zasiłki chorobowe za okres: od dnia 13 sierpnia 2009r. do 15 października 2009r., od 15 grudnia 2009r. do 21 grudnia 2009r., od 25 stycznia 2011r. do 11 lipca 2011r., od 21 listopada 2011r. do 8 maja 2012r., od 14 sierpnia 2012r. do 28 stycznia 2013r., od 3 maja 2013r. do 17 maja 2013r., od 25 czerwca 2013r. do 02 lipca 2013r., od 23 lipca 2013r. do 09 września 2013r., od 16 września 2013r. do 16 marca 2014r., od 28 maja 2014r. do 28 maja 2014r., od 1 października 2014r. do 9 października 2014t\, od 26 marca 2015r. do 27 marca 2015r„ od 23 listopada 2015r. do 27 listopada 2015r., od 4 grudnia 2015r. do 11 grudnia 2015r., od 25 kwietnia 2016r. do 08 maja 2016r., od 20 lipca 2016r. do 22 lipca 2016r. — nie przysługują one skoro jak ustalono w prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu Z. N.od 1 stycznia 2003r. nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Mimo, że w dniu 6.05.2016r., Z. N.złożył w ZUS zgłoszenie ZUS ZUA, w którym jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zadeklarował podleganie od dnia 1.01.2003r. dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu to nie złoży-1 deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA z naliczonymi składkami na ubezpieczenia z tytułu bycia wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, brak też wpłat na FUS. Decyzją z 22.12.2015r., nr (...), ZUS ustalił, że od 01.01.2003r. Z. N.nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek: (...)SP. Z 0.0. NIP (...) , REGON (...), ponieważ wykluczony jest stosunek pracy pomiędzy jedynym wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością a tą spółką, z uwagi na brak przesłanki podporządkowania wymaganej w przepisie art. 22§1 ustawy ( 7) Kodeks Pracy dla istnienia stosunku pracy. Decyzja uprawomocniła się. Z tego też względu zasiłki chorobowe za wskazane okresy nie przysługują Z. N. jako pracownikowi (...)Sp. z o.o. Z uwagi na prawomocne rozstrzygnięcie podlegania ubezpieczeniom społecznym, niepodleganie ubezpieczeniu chorobowemu przez Z. N. stwierdzone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 24 lutego 2022r. niedopuszczalnym było ponowne choćby badanie tej kwestii w niniejszej sprawie. Sąd Rejonowy jest bowiem wyrokiem tym związany, podobnie jak strony procesu. Ma to kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Stosownie do art. 84 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t.: Dz. U. z 2023r., poz. 1230 powoływana dalej, jako „ustawa systemowa”) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawda do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawda do ich pobierania; świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w- błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia. Zgodnie z powołanym przepisem, należy odróżnić od siebie świadczenia nienależnie wypłacone przez organ rentowy- od nienależnie pobranych. Obowiązkiem zwrotu objęte są wyłącznie świadczenia nienależnie pobrane. Są to świadczenia wypłacone bez podstawy prawnej z elementami odnoszącymi się do woli (stanu świadomości) lub określonego działania (zaniechania) osoby, która nienależnie świadczenie pobrała. Obowiązek zwrotu obejmuje zatem wyłącznie świadczenia pobrane przy udziale zlej woli pobierającego, tj. jego świadomości do nieprzysługiwania tego świadczenia w całości lub w części od początku jego pobierania lub w następstwie później zaszłych zdarzeń. Dotyczy to zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach dotyczących braku praw ( 7)a do pobierania świadczenia, jak i osoby, która uzyskała świadczenie na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego. Świadomość nienależności świadczenia może mieć źródło w pouczeniu udzielonym przez organ rentowy co do okoliczności powodujących konieczność zwrotu świadczenia bądź też może wynikać z zawinionego działania osoby, która spowodowała wypłatę świadczeń. Judykatura zakreśla szeroko ramy zachowań kwalifikowanych, jako świadome wprowadzenie w błąd organu ubezpieczeń społecznych, jako działania ubezpieczonego polegające na bezpośrednim oświadczeniu nieprawdy, przemilczeniu faktu mającego wpływ na prawo do świadczenia, złożeniu wniosku w sytuacji oczywiście nieuzasadniającej powstania prawa do świadczenia (por. wyrok SN z dnia 14 kwietnia 2000 r., 11 UKN 500/99, OSNP 2001/20/623). Stosownie do art. 6 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Q.t.: Dz. U. z 2023 r., poz. 2780 ze zm.; powoływana dalej, jako „ustawia zasiłkowa”) zasiłek chorobowy ( 7) przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Sąd Rejonowy słusznie stwierdził, że skoro z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 24 lutego 2022r. wynika, że Z. N.jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 2003r. oraz, że Z. N.jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 stycznia 2003r. to tym samym oczywiste jest, że zasiłki chorobowe za okresy wskazane w zaskarżonych decyzjach w tej sprawne Z. N. nie przysługują. Sąd Okręgowy w Sieradzu w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 lutego 2022r. podkreślił, że Z. N. otrzymał od ZUS z tytułu nadpłaty składek kwotę powyżej 65.000zł. oraz, że na pewno w pewnej części kwota ta obejmowała składki na ubezpieczenie chorobowe (co znalazło potwierdzenie w pismach ZUS, że wypłacona na konto spółki nadpłata składek obejmowała także ubezpieczenie chorobowe). Sąd Okręgowy zauważył zatem, że z jednej strony Z. N. żąda zwrotu nadpłaconych składek i wypłaconą nadpłatę, obejmującą także składki na ubezpieczenie chorobowa przyjmuje, z drugiej zaś strony żąda zaliczenia składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, co wzajemnie się wyklucza. Poza tym w piśmie z 14 czerwca 2016r. nie ma mowy o żadnej nocie potrąceniowej, na którą odwołujący wskazywał na rozprawie. Podkreślenia przy tym wymaga, że Z. N. ma świadomość, iż niemożliwe jest objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym jako jedynego wspólnika (...) sp.zo.o. z datą wsteczną, gdyż takiej konstrukcji nie przewiduje ustawa systemowa (art. 14 ust. l). Temu zresztą dał wyraz w piśmie procesowym z 14.11.2018r. W piśmie tym wnioskodawca wskazuje, że „na skutek decyzji (...) został objęty ubezpieczeniem, które nie wiąże się z obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym z datą wsteczną liczoną 15 lat wstecz przed datą zaskarżonej decyzji, płatnik składek nie ma żadnej możliwości, aby być objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej w trybie art. 14 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych od daty złożonego wniosku”. To z kolei wpisuje się także w żądanie odwołującego zasądzenia od ZUS zwrotu całości nadpłaconych składek poczynając od 2003r., czemu dał wyraz w ( 7) tym piśmie jak i w ( r) kolejnym i na wspomnianych powyżej rozprawkach. Po wydaniu decyzji z 9 maja 2016r., niesporne jest, że Z. N.nie złożył deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA z naliczonymi składkami na ubezpieczenia z tytułu bycia wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, brak jest także wypłat na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, do czego był zobowiązany. Samo zgłoszenie do ubezpieczenia jest niewystarczające. Sąd Okręgowy w Sieradzu w omawianym prawomocnym wyroku wskazał także, że nie do zaakceptowania jest twierdzenie Z. N., że połączył mylnie składki ze spółki cywilnej, ze spółką z.o.o. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia podkreślił, że Z. N.jest doświadczonym przedsiębiorcą, prowadzi działalność w formie dwóch spółek: z.o.o i cywilnej od szeregu lat. Korzystał z zewnętrznej obsługi księgowej. O ile nie można wykluczyć pomyłki w ( 7) uiszczaniu składek na inne konto, to nie znajduje żadnego racjonalnego wytłumaczenia i usprawiedliwienia, że ta rzekoma pomyłka trwała przez 15 lat, a składki naliczało przez ten okres biuro księgowe. Pamiętać należy, że jest istotna różnica dot. ubezpieczenia chorobowego pracownika i ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. To ostatnie w odróżnieniu od pracowniczego ubezpieczenia chorobowego ma charakter dobrowolny. Należy podzielić stanowisko, że odprowadzanie przez Spółkę z.o.o (...) składek na ubezpieczenia społeczne, chorobowe i wypadkowe, zdrowotne nie było wynikiem pomyłki, lecz przemyślanego działania ze strony Z. N., w postaci przyjęcia formy zatrudnienia siebie jako pracownika (...) sp. z o.o., mimo że był jej jedynym wspólnikiem i prezesem zarządu, co wyklucza pracowniczy stosunek pracy z art. 22 k. p. Natomiast składki z tego tytułu ZUS pobierał, bo tak wskazywał pracow ( 7)niczy kod ubezpieczenia Z. N. (...) w składanych deklaracjach. Z tego faktu, jak i z pozostałych powyżej wskazanych, w ocenie Sądu Rejonowego, nie można w żaden sposób wywodzić zamiaru podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu bycia jedynym wspólnikiem (...) sp. z.o.o. W tym stanie rzeczy, nie było podstaw do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym Z. N.. W tej sytuacji, w ocenie Sądu Rejonowego, nie może budzić jakichkolwiek wątpliwości, iż Z. N. jest zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za wskazany w zaskarżonej decyzji z 8 czerwca 2026r. okres, jak już wskazano, stosownie do art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie jak wyżej wskazano. Nie da się bowiem przyjąć, że Z. N.zgłaszając sam siebie jako pracownika (...) sp. z o.o. do obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego, w sytuacji, gdy był równocześnie jedynym wspólnikiem tej Spółki i prezesem zarządu, co wyklucza pracowniczy stosunek pracy z art. 22 k. p., mógł działać nieświadomie. Dlatego też w tym zakresie zeznaniom odwołującego Z. N. Sąd nie dał wiary. Musiał mieć pełną świadomość, że jako jedyny wspólnik Spółki z o.o. zgłasza przez kilkanaście lat sam siebie jako swojego pracownika do ubezpieczenia chorobowego i pobiera z tego tytułu zasiłki chorobowe. Z. N.działał z pełnym rozeznaniem i chęcią uzyskania nienależnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W odniesieniu do przesłanki zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych trzeba stwierdzić, że obowiązek ich zwrotu dotyczy osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań łub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej. Przesłanka „świadomego wprowadzenia w błąd” nawiązuje do winy osoby pobierającej świadczenie, więc świadomym wprowadzeniem w błąd jest umyślne działanie zainteresowanego przyjmujące postać dolus directus lub dolus eventualis. Znane orzecznictwu przykłady świadomego wprowadzenia w błąd organu ubezpieczeń społecznych — inne niż posłużenie się przez osobę pobierającą świadczenie fałszywymi dokumentami — to działania ubezpieczonego polegające na przedłożeniu w organie rentowymi dokumentu mającego istotne znaczenie dla uzyskania świadczenia zawierającego nieprawdziwe informacje (por. wyrok SN z dnia 5 kwietnia 2001 r., II UKN 309/00, OSNP 2003/2/44), podaniu we wniosku o emeryturę nieprawdziwej informacji, że wnioskodawca nie pobiera innych świadczeń (por. wyroki SN: z dnia 8 stycznia 1999 r., II UKN 406/98, OSNAPiUS 2000/5/196 i z dnia 29 lipca 1998 r., II UKN 147/98, OSNAPiUS 1999/14/471), posłużeniu się oświadczeniami świadków ze świadomością, że nie są prawdziwe (wyrok SN z dnia 14 kwietnia 2000 r., II UKN 500/99, OSNAPiUS 2001/20/623), a także złożeniu wniosku przez osobę niebędącą pracownikiem o wcześniejszą emeryturę przysługującą tylko pracownikom (por. wyrok SN z dnia 20 maja 1997 r., II UKN 128/97, OSNAPiUS 1998/6192). W rozpoznawanej sprawie Z. N.jako jedyny wspólnik (...) Sp. z o.o. składał deklaracje, w których zgłaszał Z. N. wskazując pracowniczy kod ubezpieczenia (...). Tym samym przedkładał w ( t) organie dokumenty zawierające nieprawdziwe informacje o wykonywaniu przezeń obowiązków na podstawie umowy o pracę, co nie miało miejsca. Skoro przemilczając tę kwestię składał wnioski o wypłatę zasiłku chorobowego wprowadzał w ten sposób Zakład w błąd. W ocenie Sądu nie da się przy tym nawet twierdzić, iż można w takich okolicznościach podawać nieprawdziwe informacje w sposób niecelowy. Ostatecznie, Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że Z. N.pobierał zasiłek chorobowy mając świadomość, iż on mu nie przysługuje, bowiem jest jedynym wspólnikiem i prezesem zarządu spółki (...), co wyklucza zatrudnienie siebie samego na podstawie umowy o pracę w tej spółce. W konsekwencji, ma racje sad meriti, że wpłacone świadczenia na mocy wyżej powołanych przepisów podlegają zwrotowi w całości, jako świadczenia nienależnie pobrane. Zgodnie z art. 84 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach - za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata. Z kolei art. 84 ust. 7a ustawy systemowej stanowi, że w przypadku osoby, która nienależnie pobrała świadczenie, decyzji, o której mowa w ust. 7, nie wydaje się później niż w- terminie 5 lat od ostatniego dnia okresu, za który pobrano nienależne świadczenie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w decyzji z dnia 8 czerwicą 2016 r. zobowiązuje Z. N.do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za okres od 12 grudnia 2012 r. do 28 stycznia 2013r., od 3 maja 2013r. do 17 maja 2013r., od 25 czerwca 2013r. do 02 lipca 2013r., od 23 lipca 2013r. do 09 września 2013r., od 16 września 2013r. do 16 marca 2014r., ód 28 maja 2014r. do 28 maja 2014r., od 1 października 2014r. do 9 października 2014r., od 26 marca 2015r. do 27 marca 2015r., od 23 listopada 2015r. do 27 listopada 2015r., od 4 grudnia 2015r. do 11 grudnia 2015r. w kwocie 22.434,73 zł, nadpłaty odsetek z funduszu wypadkowego 1,57 zł oraz odsetek 5.746,57 zł, łącznie 28.182,87 zł, zatem zgodnie z regułami określonymi w art. 84 ustawy systemowej. Tak więc, wyrok sądu pierwszej instancji odpowiada prawu, zaś Sąd Okręgowy, na podstawie przepisu art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako niezasadną.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Sieradzu
Osoba, która wytworzyła informację: sędzia Sławomir Górny
Data wytworzenia informacji: